Faxi - 01.12.1984, Blaðsíða 31

Guðmundur B. Jónsson:
Einn dagur úr lífi
mj ólkurbílstj ór a
Annar hluti
Við vorum síðast komin að
fyrsta stoppstað mólkurbflsins,
Halakoti. Var sá staður aðeins
fyrir eitt býli. Þama var fiskmeti
í poka, sem átti að fara á Laufás-
veginn og sennilega til að bæta
upp eða við vöxt og vellíðan fjöl-
skyldunnar þar með þann stóra
mann, sem síðar varð sýslumaður
Gullbringu og Kjósarsýslu.
Við þennan brúsastað var, eins
og mikið tíðkaðist þá, bundinn
miði við brúsa handfangið, hvar á
stóð eitt kg af skyri og tvö rúg-
brauð. Ekki voru aurar með,
enda var skyr, smjör og ostur sett-
ur á reikning þess, sem mjólkina
átti, en t.d. brauði og ileira smá-
vegis lagði ég oft út fyrir og fékk
greitt að kvöldi eða næsta dag,
sem fór þá eftir veðri eða öðrum
ástæðum, þó sumir væru þolnir,
að standa í misjöfnum veðraham,
ef þeir áttu brýnt erindi við bfl-
stjórann, en aðrir létu það bíða að
gera upp sína reikninga, svo
stundum varð langur listi, þar
sem ýmist menn áttu inni eða
skulduðu. Aldrei minnist ég þess,
að ég né aðrir haíi tapað á þessu
hátterni. Vegna þessara sjálf-
sögðu viðskiptahátta var ég oft
með miklar peningaupphæðir og
annað verðmæti í mínum fórum
fyrir , ,Pétur og Pál‘ ‘ á þeirra tíma
mælikvarða.
Það var frá Halakoti, sem flutt
var mjólk sjóleiðina til Hafnar-
íjarðar. Þannig var að veturinn
1927-28, gerði svo mikið fann-
fergi að vegurinn til Hafnarfjarðar
lokaðist vegna snjóa í nokkra
daga. Þá voru engin tæki til snjó-
ruðnings nema handskóflan.
Einnig voru bflar ekki til í tor-
færuakstur í þá daga, svo það ráð
var tekið að flytja mjólk með bát-
um, sem þá voru að verða vél-
knúnir ,,trillubátar“ og var þetta
einmitt fyrsta árið sem vél var
Ágúst Guðmundsson frá Halakoti,
fœddur26.-1-1869, dáinn 9.-11.-1941.
komin í báta bæði frá Halakoti og
Neðri-Brunnastöðum. Bátarnir
voru notaðir til skiptis, sinn
hvorn daginn svona nokkurn veg-
inn, en sömu mennirnir á þeim.
Það voru Halldór Ágústsson frá
Halakoti og Ingvar Helgason frá
Neðri-Brunnastöðum. í uppsátur
þessara bæja var mjólkinni safn-
að saman úr Brunnastaðahverf-
inu og sennilega hefur eitthvað
komið af mjólk úr Vogum, annað
hvort á baki eigandans eða flutt á
sleðum. Þessir flutningar höfðu
aðeins tvo stoppstaði, á Auðnum
og Vatnsleysu, og varð því hver
framleiðandi að koma sinni mjólk
á þessa þrjá staði. Eins og áður
segir voru þessir flutningar til
Hafnarfjarðíir, en þaðan mun eitt-
hvað hafa verið ílutt til Reykja-
víkur. Með þessum farartækjum
voru einnig fluttar nauðsynjar og
af og til farþegar. Þetta framtak
bænda sýnir og sannar hve mikið
þeir lögðu á sig og hversu sam-
taka þeir voru að koma afurðum
sínum í peninga við hinar erfið-
ustu aðstæður.
Næsti stoppstaður er svo við
Brunnstaðaveg. Þar var saman-
safnað frá 6 býlum. Brúsarnir
voru 8, misjafnir að stærð og gæð-
um. Einn var farinn að ryðga í
gegnum tinið það mikið, að kom-
in var kvörtun á hann frá Mjólk-
urstöðinni og nú var ég beðinn um
að koma honun í endurtinhúðun,
en það gerði Blikksmiðja Breið-
fjörðs, sem þá var við Laufásveg-
inn. Útvarpstæki þurfti viðgerðar
við og helst átti ég að koma með
það samdægurs úr viðgerðinni.
Samanber þessa beiðni, þá voru
kröfurnar oft full harðar og erfitt
að gera öllum til hæfís, en það var
aðeins eitt útvarpstækjaverk-
stæði í Reykjavík, því það var rík-
is einkasala og viðgerðarverk-
stæði á öllum útvarpstækjum og
verkstæðið á þriðju hæð í Land-
símahúsinu. Vei þeim sem fréttist
um að gerðu við svona tæki og
gripu fram fyrir ríkisreksturinn,
það var lögbrot. Það var ekkert
sagt við því þó tækin væru hrist
og barin í heimahúsum, sem oft
varð þó til þess að þau fóru í gang,
en meira mátti ekki gera, enda oft
viðkvæðið, þegar tækin voru
skoðuð af sérfræðingum: „Þetta
hefur verið hart leikið, leiðslur
slitnar og lampar brotnir' ‘.
Hér var einnig sýru rafgeymir,
sem þurfti að hlaða og koma með
annan sem átti að vera hlaðinn.
Þeir forsjálustu áttu rafgeyma til
skiptanna, en geymishleðsla tók
um tvo til þrjá sólarhringa eða
meira. Þá var hér tómur poki
undir kol og lítill olíubrúsi undir
steinolíu og aurar fylgdu með. Nú
var farið að færast í aukana að
kaupa kol og olíu, þar sem farið
var að kólna í veðri og skammdeg-
ið framundan. Einn tveggja lítra
mjólkurbrúsi til ættingja í Hafn-
arfirði. Einn farþegi til Reykjavík-
ur, kr. 2.50 takk, og gataður miði
látinn fyrir, sem kvittun. Vissi ég
til þess að farmiðum var safnað
saman yfir árið, sem sönnun fyrir
þessum gjaldalið á skattskýrsl-
unni.
Stoppstaðurinn við Hlöðversnes
var næstur, þarna var stutt á milli
stoppstaða. Áður fyrr þegar elsti
akvegurinn, sem komst í gagnið
1912 og liggur allfjarri byggðinni,
var í notkun, þá var langt að fara
fyrir bændur með afurðir sínar og
sækja nauðsynjar, sér í lagi fyrir
FAXI-287