Frjáls verslun - 01.05.2001, Blaðsíða 17

FORSÍÐUEFNI SKiLNflÐIR OG SKIPTING EIGNfl
farið í hlut annars hvors aðila við skiln-
aðinn. Þá kemur að því, sem oft er til-
efni mikils ágreinings, en það er að
finna verðmæti hlutarins. Þegar ekki
er til neitt markaðsverð hlutafjárins
þurfa aðilar að ná samkomulagi um
verðmæti þess. Aðalágreiningurinn
verður þá oftast um það hvernig
meta eigi óeftiislegar eignir félagsins
og þá sérstaklega viðskiptavild þess.
Greinir fólk þá á um hvort eðlilegt sé
að hluthafi, sem ekki hefur starfað
hjá félaginu og skapað viðskiptavild
þess, fái hana greidda út. Ennfrem-
ur hvort viðskiptavild lítils félags,
sem er nátengd persónu þeirra
hluthafa sem starfa hjá félaginu, sé
einhvers virði yfirhöfuð.
Náist ekki samkomulag um
verðmæti hlutljárins þá segja
ákvæði hlutafélagalaga fyrir um
það að dómkvaddir skulu mats-
menn sem ákveða skulu kaupverðið en dómkvaðning matsmanna
getur oft verið tafsamt ferli og hefur ávallt töluverðan kostnað í för
með sér. Yfirleitt er reynt að ná samkomulagi án þess að til þess
komi og gjarnan fengnir endurskoðendur eða aðrir sérfróðir
menn til að meta félagið án þess að þeir séu tilneftidir af héraðs-
dómara."
dfau/vtwa /ws 2
Krafa um hlut í séreignaltfeyrissjóði maka

Svar við spurningu nr. 2 ,Árið
1998 tóku gildi lifeyrissjóðslög þar
sem þau nýmæli eru lögtekin að
hjónum og sambýfisfólki sé heimilt
að skipta eftirlaunaréttindum sín-
um. Ahersla skal lögð á það að hér
er um að ræða heimild en ekki
skyldu og verða aðilar að skipta rétt-
indum sínum jaftit og gagnkvæmt,
mest 50%. Þó að annar aðila hafi ver-
ið heimavinnandi getur hann samt
fengið hlutdeild í lífeyrissjóði hins,
þ.e.a.s. þeim réttindum sem orðið
hafa til í hjónabandinu.
Hins vegar er hér sá hængur á að
í hjúskaparlögum segir að hvort
hjóna geti krafist þess að réttindi í op-
inberum sjóðum eða einkalífeyris-
sjóðum komi ekki til skipta þannig að
ljóst er að um þessi skipti verður að
ríkja samkomulag."
t y>{//'/i(/ty /i/\ S
I'ramfa rsluskylda maka?
Höldum okkur við eiginkonuna í dæminu hér á undan. Við skiln-
aðinn óskar hún eftir því að eiginmaðurinn, sem er og hefur verið
tekjuhærri aðifinn í hjónabandinu, greiði sér framfærslufé til 10
ára, þ.e. lífeyri utan hefðbundinna meðlaga með börnunum. Ef-
laust er ekkert sem kemur í veg fyrir að slík krafa sé sett fram, en
hver er framfærsluskylda maka við skilnað?
Karlmaður hefur stýrt stóru og arðbæru fyrirtæki til margra
ára og haft góð laun. Hann hefur greitt stórfé í lífeyrissjóð, sér-
eignasjóð - sem erfist. Hann skilur við konu sína sem fær eðli
málsins samkvæmt 50% af eignum þeirra; eins og í húsi, bíl,
innbúi og sumarbústað. Ekki reynast nein vandkvæði á að
skipta þessu. Sjálf hefur hún unnið í 30 ár sem opinber starfs-
maður, hefur greitt í sameignarsjóð, og nýtur lífeyrisréttinda í
samræmi við það þegar hún fer á eftirlaun. Hún óskar eftir því
að fá helminginn í lífeyrissjóði eiginmannsins - séreignasjóði
hans - enda hafi sú séreign orðið til í hjúskapartíð þeirra? Hver
er réttur hennar í þessu máli? Hvað ef hún hefur alla þeirra bú-
skapartíð verið heimavinnandi húsmóðir og sinnt börnum og
búi - og fyrir vikið ekki greitt í neinn lífeyrissjóð. Styrkir það
réttarstöðu hennar í kröfunni um að fá helminginn í séreigna-
sjóði eiginmannsins?
Svar Við spurningu nr. 3 „Ekkert er í lögum sem bannar fólki að
fara fram á hvað sem er! Hvað varðar uppgjör eigna og skulda við
skilnað hjóna er frjáls samningsréttur og hjón geta í sjálfu sér
samið um að annað þeirra gangi út úr hjónabandinu slyppt og
snautt ef það vill það sjálfL Þannig er ekkert sem myndi banna eig-
inkonu eða eiginmanni að fara fram á 10 ára framfærslu. I hjúskap-
arlögum er gert ráð fyrir því að annar maki greiði hinum svokall-
aðan makalífeyri eftir skilnað að borði og sæng. Byggist þessi
lagaheimild á þeirri staðreynd að hjón hafa gagnkvæma fram-
færsluskyldu hvort við annað meðan hjónabandið stendur og
hjónaband stendur lagalega séð fram yfir skilnað að borði og
sæng eða þar til lögskilnaður hefúr farið fram.
I hjúskaparlögum er kveðið á um það að við skilnað að borði
og sæng skufi taka ákvörðun um skyldu annars hjóna til að greiða
lífeyri með hinu og um fjárhæð hans. Oftast semja lögmenn þeir
17