Frjáls verslun - 01.07.2001, Qupperneq 6

RITSTJÓRNARGREIN
Hvað á Birgir að gera?
Það kemur fólki alltaf spánskt fyrir sjónir þegar
hagffæðingar komast ekki að sömu niðurstöðu.
Þannig hafa reiknimeistarar Landsvirkjunar og
raunar einstaka hagfræðingar fundið út að svo-
nefnd Kárahnjúkavirkjun sé arðbær á meðan ýms-
ir aðrir hagfræðingar telja hana óarðbæra því ekki
muni fást nægilega hátt verð fyrir orkuna. Eftir
stendur fólk ráðvillt á svip og veit eðlilega ekki
hveijum eigi að trúa, enda hefur því ætíð verið
haldið fram að í fallvötnum landsins fælust mikil auðævi og að
betra væri að beisla árnar en láta þær renna meira og minna
verðlausar til sjávar. En ágreiningur hagfræðinga og reikni-
meistara um það hvort Kárahnjúkavirkjun sé óarðbær virðist
smámál þegar kemur að vinsælasta umræðuefni hagfræðinga
um þessar mundir, þ.e. hvort lækka eigi vexti í þjóðfélaginu!
Birgir Isleifur Gunnarsson, formaður bankastjórnar Seðla-
bankans, vill ekki lækka vexti og rök hans eru að háir vextir
styðji gengi krónunnar og slái á verðbólgu. Að vísu hefúr
Seðlabankinn verið að hækka vexti meira og minna frá ársbyrj-
un 1999, eða í tvö og hálft ár. Margir forráðamenn fyrirtækja
og viðskiptabanka eru hins vegar algerlega mótfallnir þessari
skoðun Birgis Isleifs og Seðlabankans og telja brýnt að lækka
vexti hið snarasta til að auka hagvöxt og koma í veg fyrir að
samdráttur, sem augljóslega sé farinn að gera vart við sig víða
í þjóðfélaginu, verði ekki óþarflega mikill. Sömuleiðis minna
þeir á að dágóður tími líði ævinlega frá því vextir séu lækkaðir
þangað til áhrifa vaxtalækkunarinnar gæti, þ.e. meðalið fari að
virka, og að ekkert atvinnulíf þoli háa vexti til lengdar. Bæði
sjónarmið Birgis Isleifs og forráðamanna í atvinnulifinu virðast
trúverðug. Almenningur spyr sig hins vegar hvers vegna
menn komist ekki að sömu niðurstöðu hvort heldur þeir vinni
í Seðlabankanum eða hjá Samtökum atvinnulífsins.
Úlspil fjármálaráðuneytisins Fylgismenn lækkandi vaxta
fengu síðan óvæntan stuðning á dögunum þegar sjálft Ijár-
málaráðuneytið sagði lækkun vaxta og skatta brýna - og að
núna væri ástæða til að óttast samdrátt í efnahagslífinu fremur
en ofþenslu. Hið óvænta útspil fjármálaráðuneytis-
ins varð til að rugla flesta algerlega í ríminu, ekki
síst þetta með að lækkun skatta væri brýn, því
mörgum finnst sem lækkun skatta standi tjármála-
ráðuneytinu nokkuð nærri á meðan sjálfstæður
Seðlabanki hafi það meginhlutverk að halda verð-
bólgu í skeíjum og stuðla að stöðugu verðlagi. En
ekki er allt sem sýnist í umræðunni um vexti. Er
rétt að spyija fólk um það hvort það vilji láta lækka
eða hækka vexti? Skuldug heimilin og fyrirtækin eru fljót að
svara slikri spurningu. Sennilegra er vænlegra til árangurs að
spyija hvort menn sætti sig við 12% verðbólgu, eins og hún var
á fyrri helmingi ársins, en Seðlabankinn spáir núna 8% verð-
bólgu á öllu árinu. Kannski er sú spurning lika of flókin. Þegar
hins vegar er spurt hvort fólk vilji hafa 8 til 12% verðbólgu á ári
og lesa um það í fjölmiðlum, eins og það gerði í byrjun júní sl.
að verðtryggð lán heimila hefðu hækkað um 7,5 milljarða
króna á milli mánaðanna maí og júní, fer að koma skiljanlegri
mynd á málið. Halda má því fram að ekkert sé fólki og fyrir-
tækjum mikilvægara en stöðugt verðlag - og þegar til lengdar
láti sé best fyrir hagvöxt og lífskjör að verðbólga sé lítil. Islend-
ingar þekkja ógnir verðbólgunnar manna best og hafa þegar
fengið að kynnast hrinu verðhækkana á þessu ári vegna
gengishruns krónunnar; gengishruns sem hefur umbylt
afkomu íslenskra fyrirtækja og heimila sem eru skuldug.
Tekið Ofan fyrir Birgi ísleifi Verðbólga á íslandi er mun meiri
en í nágrannalöndunum, launahækkanir hafa verið það sömu-
leiðis - og vextir raunai' líka. Kannski á þetta ekki að geta farið
allt saman á sama tíma, samkvæmt lögmálum hagfræðinnar.
Engu að síður er hægt að taka ofan fyrir Birgi Isleifi að taka
hlutverk sitt alvarlega og gefa ekki eftir fyrr en að hann hefur
það fast í hendi að verðbólgan sé raunverulega að hjaðna - þótt
væntingar um slíkt sjáist víða í atvinnulífinu um þessar mundir
vegna uppsagna á starfsfólki og minnkandi veltu hjá fyrir-
tækjum.
Jón G. Hauksson
JPB !TT m fj -U TTTTÍ
IAn9 lliJ
Stofiiuð 1939
Sérrit um viðskipta-, efnahags- og atvinnumál - 63. ár
Sjöfn Guðrún Helga Geir Ólajsson Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Egilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitsteiknari
RTTSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfii Sigurgeirsdóttir
ÁSKRIFTARVERÐ: kr 3.310,- fyrir 1.-5. tbl. - 2.979- ef greitt er með kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr.
BLAÐAMAÐUR; Guðrún Helga Sigurðardóttir
LJÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrímur Egilsson
ÚTGEFANDI: Heimur hf.
RTTSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIÐSLA:
DREIFING: Heimur hf., sími 512 7575
FILMUYTNNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Prentsmiðjan Grafík hf.
LITGREININGAR: Heimur hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
ISSN 1017-3544
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 512 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@talnakonnun.is
6