Frjáls verslun - 01.03.2002, Blaðsíða 64

„Einu áhrifin sem rauba strikið hefur er að það beinir augum þjóðarinnar meira að vtsitölunni og
álagið á starfsmennina eykst því að við þurfum að svara heldur fleiri sþurningum en áður, sérstak-
lega eru margir að sþyrja um áhrifin aftilteknum hækkunum," segir Rósmundur Guðnason.
að rauða strikið sé bara dæmi um það hvaða not geti verið af
vísitölunni. Rauða strikið, eða verðtryggingin, hafi ekki leitt til
neinna breytinga á vísitölunni sjálfri. Hún sé reiknuð með
sama hætti og áður. Hagstofan hafi ekkert um rauða strikið að
segja og rauða strikið sé Hagstofunni og starfsmönnum
hennar alveg óviðkomandi. Það sé bara viðmiðun aðila vinnu-
markaðarins og stjórnmálamanna um það hvað verðbólgan
megi vera til að viss atriði í kjarasamningum standist. Einnig
spili inn í þetta sálfræðileg atriði, þ.e. með rauða strikinu er
athygli vakin á því að máli skiptir hvernig verðlagið í landinu er
og hvernig verðlagsþróunin er. Vísitalan sé þannig notuð til að
verðtryggja og segja fyrir um ákveðna efnahagsþróun.
„Það er í sjálfu sér þessum vísitölureikningi óviðkomandi.
Einu áhrifin sem rauða strikið hefur er að það beinir augum
þjóðarinnar meira að vísitölunni og álagið á starfsmennina eykst
því að við þurfum að svara heldur fleiri spurningum en áður, sér-
Oréttmæt gagnrýni „Þær raddir
heyrast náttúrulega en ég held að
það sé líka ein af þessum sögu-
sögnum, sem eru ekki á rökum
reistar í dag. Við höfum tekið tillit
til breyttrar neyslusamsetningar á
vísitölunni á hveiju ári frá 1997.
Nú erum við með óslitna neyslu-
könnun og tökum í apríl í ár inn
neyslusamsetningu úr könnuninni
árið 2000 og fyrir dagvörur í versl-
unum til loka ársins 2001. Ég held að sú gagnrýni sé ekki rétt-
mæt að vísitalan sé úrelt.“
Rósmundur telur að neysluverðsvísitalan eigi bjarta framtíð
fyrir höndum. Hún skipti nú þegar miklu máli í þjóðfélaginu. Þó
að hún mæli bara einkaneysluútgjöld hafi hún einhvern veginn
orðið samnefnari fyrir allar verðlagsbreytingar í þjóðfélaginu,
kannski vegna þess að þar liggja langflestar verðathuganir að
baki og aðferðafræðin er langþekktust. Vísitölufræðin segir
Rósmundur að séu eitt flóknasta fyrirbærið á sviði hagfræði og
tölffæði og aðferðafræðin sé í stöðugri endurskoðun og endur-
nýjun. Neysluverðsvísitalan sé einn aðalmælikvarðinn á verð-
lagsþróunina þó að auðvitað hafi fleiri atriði áhrif og þeir sem
velti fyrir sér efnahagsþróuninni megi ekki bara horfa á
neysluverðsvísitöluna heldur verði þeir líka að skoða önnur at-
riði i þjóðarbúskapnum, t.d. hvernig fyrirtækjunum vegnar,
hvernig hið opinbera hagar sér og annað í þeim dúr. H3
staklega eru margir að spyrja um
áhrifin af tilteknum hækkunum.
Þeir eru þá að velta fyrir sér hver
hluti þeirra sjálfra er í vísitölunni til
að geta svarað spurningunni um
það hvaða áhrif hækkunin hefur á
vísitölumælinguna. Þetta er
kannski til marks um það hvað
þessar vísitölumælingar eru mikil-
vægar. Margir telja að vísitalan
verndi þá vegna þess að hún er
reiknuð af okkur sem höfum ekki
annað að leiðarljósi en að fá sem
réttasta mynd af því hvernig verð-
lagsbreytingarnar eru. A það hafa
hvorki stjórnvöld né aðilar vinnu-
markaðarins áhrif. En þetta getur
verið býsna vandasamt og
úrlausnarefnin mörg og flókin,“
segir hann.
Neysluverðsvísitalan hefur
stundum verið gagnrýnd fyrir það
að vera úrelt
Stundum er neysluverðsvísitöiunni blandað saman við rauða strikið en Rósmundur segir að
rauða strikið sé bara dæmi um það hvaða not geti verið af vísitölunni. Rauða strikið, eða
verðtryggingin, hafi ekki leitt til neinna breytinga á vísitölunni sjálfri. Hún sé reiknuð með
sama hætti og áður. Hagstofan hafi ekkert um rauða strikið að segja.
64