Frjáls verslun - 01.05.2003, Blaðsíða 49

Tryggvi Þór Herbertsson,
forstöðumaður Hagfræði-
stofnunar Háskóla Islands.
Guðjón Rúnarsson, fram-
kvæmdastjóri SBV.
Edda Rós Karlsdóttir, for-
stöðumaður greiningar-
deildar Landsbanka íslands.
Halldór Jón Kristjánsson,
bankastjóri Landsbankans
og formaður SBV.
verðbréfunarfyrirtæki myndi kaupa bréfin aftur og gefa út
almenn skuldabréf á móti sem yrðu seld á markaði eins og
húsbréfin. Að sögn Guðjóns hreyfir þessi leið ekki við ríkis-
ábyrgðinni en SBV hafi áður lýst yfir að skynsamlegra sé að
opinber aðstoð við húskaupendur fari fram gegnum skattkerfið,
t.d. með vaxtabótum. Með verðbréfaleiðinni sé hins vegar stigið
skref til einkavæðingar. Svo megi hugsa sér að einkavæða íyrir-
tækið í framtíðinni. Að sögn Guðjóns er mikilvægt að ríkisvaldið
stígi hægt og varlega til jarðar varðandi aukningu lánanna og
fari jafnframt að stíga raunhæf skref í þá átt að hverfa af þessum
markaði þannig að íslenskur fjármálamarkaður búi við
sambærilegt fyrirkomulag og í öllum nágrannalöndunum.
Ræða leiðirnar betur Halldór Jón riijar upp að víðtæk sátt hafi
verið um séreignastefnu í húsnæðismálum á Islandi frá því í
stríðslok og að stjórnvöld styðji með aðgerðum þá stefnu að sér-
staklega ungt og efnaminna fólk geti komið sér þaki yfir
höfuðið. Hann tekur fram að veðlán á fyrsta veðréttí við hvert
húsnæði séu almennt miðuð við ákveðin mörk, t.d. 70%, og
segir að tapáhættan á slíkum útlánum séu ekki mikil. Hann
bendir á ýmsar leiðir tíl lausnar. í Bretlandi sé t.d. algengt að
lántakandinn sé látinn kaupa greiðslufallstryggingu fyrir mis-
muninum, þ.e. upp í 90% í þeim tilfellum þar sem lán séu t.d.
með 70% veðhlutföllum. Hann segir einnig að ríkið geti veitt
afmarkaða ábyrgð vegna slikra veðlána, t.d. á vegum bankanna,
eða komið tíl móts við vaxtakostnað tíltekinna tekjuhópa með
skattalegum aðgerðum.
„Yið teljum að það þurfi að ræða betur hvaða leiðir eigi að fara
þannig að hægt sé að færa þessa fjármálaþjónustu yfir í banka-
kerfið. Þetta eru umbætur sem fijáls markaður hefur komið
Jram með í öllum öðrum Evrópuríkjum og þannig ættí það
einnig að vera hér,“ segir hann og kveðst fagna öllum aðgerðum
Óvissa framundan
Óvissa er framundan á fasteignamarkaði. Greiningardeild
Landsbankans telur að fasteignaverð muni hækka um 10-
15% ef tillögur félagsmálaráðherra nái fram að ganga og
það geti dregið úr ávinningi af breytingum. Þetta geti leitt
til þess að stór hluti neyslulána verði með ríkisábyrgð.
Styrkingu krónunnar sé lokið í bili og gengið sveiflist á
þröngu bili á næstunni. Fyrirsjáanlegt sé að yfirverð á hús-
bréfum eigi eftir að hækka og verða um 5% við árslok. S3
til að auka skráningu á og fá húsbréf skráð í erlendum uppgjörs-
bönkum. Hann er sömuleiðis ánægður með hugmyndir um að
reyna að glæða áhuga erlendra Jjárfesta á húsbréfum. „En þá
þarf líka að gera nokkrar breytingar á húsbréfunum, aðallega að
taka út það sem ekki er staðlað, Ld. útdrátt á bréfum og einnig
uppgreiðsluheimild án gjaldtöku. Þetta er það sem hefur helst
torveldað markaðssetningu á bréfunum," segir hann.
Rýll góðan ásetning Aukning ríkistryggðra lána getur valdið
þenslu, m.a. hækkun á íbúðaverði sem aftur leiðir til hærri
verðbólgu, hærri vaxta og hærri verðtryggðra útlána. Við því
hefur verið varað á síðustu vikum að þetta getí rýrt þann góða
ásetning sem býr að baki tillögum félagsmálaráðherra. Halldór
Jón telur að með markaðsvæðingu húsnæðislánakerfisins muni
vöruþróun eiga sér stað og ný form húsnæðislána kæmu tíl, t.d.
að vextír á endurgreiðsluferli væru til 20-30 ára en lán með
skammtímavöxtum tíl t.d. fimm ára í senn þannig að vaxtakjörin
væru ekki fest tíl jafn langs tíma og hér er gert. Kosturinn við
ríkisrekið húsnæðiskerfi fyrir lántakandann er að vextir hafa
verið niðurgreiddir en ókostirnir eru þeir að engin vöruþróun
hefur verið og því fjölbreytileikinn enginn.
Undir þetta er tekið í skýrslu sendinefndar Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins um íslensk efnahagsmál, þar segir að til að tryggja
samkeppnishæfni innlendrar iramleiðslu og verðlags í saman-
burði við önnur lönd yfir langt tímabil mikillar eftirspurnar
reyni fyrst og fremst á ríkisfjármála- og kerfisumbótastefiiu
stjórnvalda. I þessu sambandi varar sendinefndin við hug-
myndum um útiánaaukningu Ibúðalánasjóðs sem gætí grafið
undan lausafjárstýringu Seðlabankans, valdið hærri raun-
vöxtum og raungengi og hækkað íbúðaverð ef henni væri ekki
haldið innan strangra marka. 35
49