Frjáls verslun - 01.05.2003, Blaðsíða 64

LUNDÚNAPISTILL SIGRÚNAR DAVÍÐSDÓTTUR
þrennar kosningar. Hann á örugglega eftir að skemmta sér
við að leggja í og sigra þriðju kosningarnar, sem þýddi þá að
hann hefði verið um átta ár við völd. Hann mun þó varla leiða
flokkinn í Jjórðu kosningunum, sem gætu orðið um 2009,
heldur hætta á þriðja kjörtímabilinu.
Pólitísk staða hans hefur veikst og mun halda áfram að
veikjast. Deilur um evruaðild og evrópsku stjórnarskrána
munu veikja hann og svo er ljóst að almennt slítur tíminn
valdamönnum út. Staða hans getur ekki þróast nema í þá átt
að hún veikist - það liggur einfaldlega í hlutarins eðli.
Það eru fjölmargir aðrir hugsanlegir arftakar en Brown.
Það skiptir miklu hvernig næstu kosningar fara. Þó að Verka-
mannaflokkurinn yrði áfram stærsti flokkurinn í þinginu gæti
hann veiklast svo að hann kysi að fara í stjórn með ftjáls-
lyndum demókrötum. Svo gæti Blair kastað sér út í þjóðar-
atkvæði um evruna að baki næstu kosninga og tapað og þá er
það ekki endilega sjálfgefið lengur að Brown sé augljósasti
arftakinn. Þar koma aðrir til sögu eins og David Blunkett
innanríkisráðherra og Peter Hain Irlandsráðherra."
Hvernig sérðu fyrir þér framtíð konungdæmisins breska og finnst þér
eðlilegt að ríkið leggi drottningunni til fé þegar hún er einn mesti
auðmaður landsins?
„Ég vildi sannarlega sjá það aflagt! Ég skrifaði í grein 1994 að
það ætti alla vega að hafa þjóðaratkvæðagreiðsla um framtíð
konungsdæmisins þegar Elísabet drottning hætti. Ef fólk
kysi þá konungdæmi er ekkert við því að segja, en það ætti
að kjósa um það.
Það er ekki vegna kostnaðarins sem ég er á móti konung-
dæminu, heldur af því að erfðatitíar eru óviðeigandi í nútíma
þjóðfélagi. Af því ókjörin konungsfjölskylda situr þar sem
hún situr er stórt gat i bresku samfélagi. Þetta orsakar veik-
leika í þjóðfélaginu, sem lýsir sér til dæmis í því að það er
enginn eiginlegur hæstiréttur hér, að það er bara þingið sem
hefur augun á ríkisstjórninni og heldur henni til ábyrgðar.
Þetta er mikill veikleiki í skipan mála og konungdæmið ýtir
undir þennan veikleika.
Ef litið er á kostnaðinn þá finnst mér hann í sjálfu sér ekki
skipta máli. Það er miklu verra að konungsijölskyldan á tíl
dæmis gríðarlega mikið land. Það og fleiri fríðindi skapa
óbeinan kostnað. Meginmálið er þó að konungsdæmi á
okkar dögum sendir út alröng merki.“
í nýju bókinni þinni kemstu að þeirri niðurstöðu að framtíðin snúist
um tvær meginspurningar: hvernig Bandaríkjamenn noti vald sitt og
hvernig kaptítalismanum reiði af. Af hverju þessar tvær spurningar?
„Við vitum ekki hvað framtíðin ber í skauti sér. En miðað við
fýrri framvindu vitum við þó alla vega að þessi tvö atriði hafa
mótað fortíðina og munu alveg klárlega móta framtíðina líka.
Þar við bætast svo örugglega önnur atriði, sem við komum
auga á seinna.“
Þú segir á einum stað í bókinni að Bandaríkin séu góðkynja stór-
veldi, sem beiti vaidi sínu vel. Heldurðu að fólk í írak núna og Suður-
Ameríku á árum áður taki undir það sjónarmið?
í nútíma þjóðfélagi. Af því ókjörin konungsfjölskylda
situr þar sem hún situr er stórt gat í bresku samfélagi.
Þetta orsakar veikleika í þjóðfélaginu, sem lýsir sér til
dæmis í því að það er enginn eiginlegur hæstiréttur hér,
að það er bara þingið sem hefur augun á ríkisstjórninni
og heldur henni til ábyrgðar. Þetta er mikill veikleiki í
skipan mála og konungdæmið ýtir undir þennan veik-
leika.
Ef litið er á kostnaðinn þá finnst mér hann í sjálfu sér
ekki skipta máli. Það er miklu verra að konungsfjöl-
skyldan á til dæmis gríðarlega mikið land, sem ásamt
öðrum fríðindum skapar óbeinan kostnað. Meginmálið
er þó að konungsdæmi á okkar dögum sendir út alröng
merki."
UM ÞRÓUN KAPITALISMANS...
Nýja bók Bill Emmotts kom út í febrúar og heitir 20:21
Vision; the Lessons of the 20th Century for the 21 st.
Hann álítur að tvær grundvallarspurningar muni marka
komandi framtíð, annars vegar hvernig Bandaríkin fara
með ofurvald sitt, hins vegar hvernig kapítalisminn þró-
ast. Bókin er byggð á greinum, sem hann skrifaði í The
Economist. Þrátt fyrir ýmsar blikur á lofti er Emmott
bjartsýnismaður. Bókin er lipurlega skrifuð og veitir
áhugaverða sýn leikins blaðamanns yfir svið heimsmál-
anna. Við lestur bókar hans er áhugavert að hafa í huga
að þó ritstjóri The Economist hafi ekki nauðsynlega rétt
fyrir sér um alla skapaða hluti þá hefur hann einstakt
útsýni yfir heimsmálin því sterk staða tímaritsins gerir
það að verkum að það eru fáir framámenn í stjórn-
málum og viðskiptalífi sem neita ritstjóra slíks tímarits
um viðtal. Aðgengi blaða eins og The Economist að
öllum þeim sem skipta máli er einstakt.
UM LEIÐ HANS [ RITSTJÓRASTÓLINN...
Eins og margir í breskri blaðamennsku lagði Emmott
ekki stund á fjölmiðlafræði í háskóla, heldur nam stjórn-
mál, heimspeki og sögu í Oxford. Hann fór að vinna fyrir
The Economist í Brussel, árið 1982 fór hann að vinna hjá
tímaritinu í London en varð árið eftir fréttaritari í Tokýó.
Þremur árum seinna var hann aftur kominn til London,
varð fjármálaritstjóri og síðan viðskiptaritstjóri áður en
hann varð aðalritstjóri The Economist 1993. Hann hefur
skrifað bækur um Japan:
The Sun Also Sets: the limits to Japan's economic
power, og The bureaucrats' deadly sins, sem aðeins
kom út á japönsku.
64