Frjáls verslun - 01.05.2003, Blaðsíða 61

LUNDÚNAPISTILL SIGRÚNAR DAVÍÐSDÓTTUR
Þessu valdaójafnvægi stjórnenda annars vegar og hluthafa
hins vegar þarf að breyta. Varðandi forstjóralaunin þá geta
hluthafar til dæmis gert kröfur á hendur stjórnendum urn að
launin séu tengd langtíma viðmiðunum, en ekki þeim
skammtímaviðmiðunum sem nú ríkja.“
1'

Bill Emn,o« holur *«*
Sl, votu, kom ú.' þcssari,
síðustu aldar og h 20th
20:21 Vision; the Lessons oí
ronturv for the 21 st.
Vildirðu sjá forstjóralaunin ákveðin með einhverjum öðrum hætti en
nú er?
„Nei, í sjálfu sér er ferlið í lagi, en það er nauðsynlegt að hafa
tvennt í huga. Annars vegar að launanefndirnar, sem ákveða
launin og reyndar stjórnir fyrirtækjanna séu í alvörunni sjálf-
stæðar gagnvart stjórnendum fyrirtækisins og að hluthafar
geti sjálfir stungið upp á stjórnarmönnum. Ekki bara að for-
stjórunum sé algjörlega í sjálfsvald sett hverjir sitji þar.
Hins vegar að þeir sem sitja í launanefndunum og stjórn
séu í alvörunni án allra hagsmunatengsla við fyrirtækið eða
forstjóra þess, en séu ekki ráðgjafar þess, birgjar eða yfirleitt
í neinum viðskiptatengslum við fyrirtækið. Það er ekki hægt
að setja reglur um að vinátta eða kunningsskapur sé bannað
í þessum samböndum, en viðskiptasambönd er að minnsta
kosti hægt að útiloka. Gallinn hjá Enron var til dæmis að
stjórnarmenn voru ekki sjálfstæðir gagnvart framkvæmda-
stjórninni, heldur tengdir henni á margvíslegan hátt. Það
verður að ríkja sjálfstæði þarna á milli og þá líka í ákvörð-
unum um laun, sem hluthafar greiða síðan atkvæði um.“
Hluti af reiðinni vegna launapakkanna stafar af því að verið er að
greiða ofurlaun til forstjóra fyrirtækja, sem hafa staðið fyrir stórupp-
sögnum og/eða snarfallið í verði. Nú hefur Patricia Hewitt iðnaðar-
ráðherra nýlega viðrað hugmyndir um að það verði sett lög gegn
THE ECONOMIST
Hvað er til ráða við skorti á siðferðiskennd?
I bókinni setur hann fram tvær grundvallarspurningar, sem
muni marka framtíðina, annars vegar um hvernig Bandaríkin
munu fara með vald sitt og hins vegar framvinda kapítal-
ismans. En áður en við tökumst á við bókarefnið víkur talinu
að viðskiptalífinu, markhópi The Economist og hvað sé til
ráða við þeim skorti á siðferðiskennd sem mál eins og Enron-
og WorldCom-málin sýni. Emmott hugsar sig ekki lengi um,
áður en hann svarar:
„í fyrsta lagi er nauðsynlegt að refsa slíku atferli. Það tekur
því miður langan tíma og er flókið ferli - en það er algjörlegt
grundvallaratriði að glæpsamlegu athæfi sé refsað. Þessi mál
eru mikilvægur prófsteinn á að svo verði.
I öðru lagi sýna þessi mál grundvallarvanda bandarísks
kapítalisma, sem er að hluthafar hafa afhent allt vald sitt í
hendur sljórnenda fyrirtækjanna. Þetta má til dæmis sjá í
þeim ofurlaunamálum forstjóra sem hafa skotið upp kollinum
undanfarið, þar sem forstjórarnir skammta sér í raun sín laun.
því sem hún kallar að launa mistökin. Hvaða augum lítur þú slíkar
hugmyndir?
„Eg fæ einfaldlega ekki séð hvernig í ósköpunum ríkið
eigi að setja lög í þessum efnum. Lög eru í eðli sínu almenn
og víðtæk og ég fæ ekki séð hvernig hægt sé að setja lög sem
taka til svo sértæks efnis. Hvernig á til dæmis að skilgreina
mistök? Mér finnst almennt ekki að ríkið geti verið að skipta
sér af hvað ég og þú fáum í laun. Það er einfaldlega alltof hlut-
lægt efni til að eiga heima í lagasetningu.
Annað mál er til dæmis launamál í tengslum við gjaldþrot.
Þar er hægt að taka á slíkum málum þannig að ekki sé verið að
koma Jjármunum undan. Og ríkið getur líka beitt sér fyrir að
lögin krefjist gagnsæis í launamálum. Að það sé ekki verið að
semja um launapakka, þar sem aðeins hluti pakkans er opin-
beraður eins og gerðist þegar Jack Welch hætti hjá General
Electric. Eins og kunnugt er voru hluthafar upplýstir um starfs-
lokasamning hans, en samningurinn kom upp á yfirborðið í
skilnaðarmáli hans og þá kom í ljós að hluthöfum hafði alls
61