Frjáls verslun - 01.05.2003, Blaðsíða 57

VIÐTAL STJÓRNUN
Stjórnendur, sérstaklega forstjórar, eru í mjög sérstakri
stöðu að því leytinu til að í mörgum tilfellum hafa þeir
engan til að ræða við um stjórnun eða dagleg viðfangs-
efni. í Bandaríkjunum er vinsælt meðal forstjóra að hafa
persónulegan ráðgjafa sem stendur utan fyrirtækisins og hefur
engra hagsmuna að gæta. Ég hef boðið upp á slíka ráðgjöf hér
og því hefur verið vel tekið. Ég hef unnið með nokkrum
íslenskum forstjórum með þessum hætti og hitt þá viðkomandi
forstjóra reglulega. Það má segja að með þessu fái hann tíma
og tækifæri til að hugsa upphátt. Við ræðum markmið og leiðir
og ég verð önnur rödd í hugsunum forstjórans. Það er jú alltaf
hann sem tekur allar ákvarðanir en ég dembi á hann spurn-
ingum, reyni að opna augu hans fyrir nýjum flötum og fá hann
til að hugsa um hlutina á nýja vegu. Ef forsljórinn er með-
vitaður um þær leiðir sem hann hefur um að velja verður hann
öruggari í allri sinni ákvarðanatöku," segir Rakel Heiðmars-
dóttir sálfræðingur.
Hrein ráðgjöf Rakel er nýbakaður doktor í ráðgjafarsálfræði
frá Bandaríkjunum, nánar tiltekið frá Háskólanum í Texas í
Austin. Að undanförnu hefur hún sinnt mannauðsráðgjöf fyrir
stjórnendur hjá Reykjavíkurborg en hún hefur líka haldið
stjórnunar- og samskiptanámskeið fyrir aðra stjórnendur, bæði
hér og í Bandaríkjunum áður en hún flutti heim. Hún hefur
boðið upp á persónulega ráðgjöf fyrir stjórnendur í nafni einka-
fyrirtækis síns sem heitir Framtíðarlausnir. Hún segir að
stjórnendaráðgjöf af þessu tagi sé algjörlega ný af nálinni hér
og veki mikla athygli. Bæði áhugi og þörf sé fyrir hendi. Rakel
hefur m.a. unnið persónulega ráðgjöf með Agli Jóhannssyni,
forstjóra Brimborgar, og segir það hafa verið mjög áhugavert.
„Það var afskaplega skemmtilegt að vinna með Agli því að
hann hefur brennandi áhuga á stjórnun og við vorum að
prófa nýja hluti og þreifa okkur áfram. Þetta eru mjög færir
stjórnendur sem ég er að vinna með og í flestum tilvikum
eiga þeir það sameiginlegt að vilja ná lengra. Þeir eiga ekki
við neina sérstaka erfiðleika að stríða heldur einkennir þá
frekar kraftur og metnaður í að ná árangri. Þeir vilja sífellt ná
lengra. Ég tek fram að ekki er um neina þerapíu að ræða
heldur er þetta hrein ráðgjöf," segir hún.
Laðar að gott fólk Rakel hefur mikinn áhuga á starfsmanna-
málum. í Bandaríkjunum segir hún að mikill áhugi sé á því að
taka upp starfsmannavæna stefnu og bjóða t.d. upp á sveigj-
anlegan vinnutíma, tækifæri til að vinna heima, lengra fæð-
ingarorlof og meira framboð á hlutastörfum til að halda þekk-
ingu í fyrirtækjunum en í mörgum tilfellum sé þetta fyrir
hendi í orði en ekki á borði. Rakel skoðaði þetta í rannsókn,
sem hún gerði fyrir doktorsritgerð sína fyrir nokkrum árum.
Um það leyti sem rannsóknin fór fram var mikill uppgangur í
atvinnulífinu vestra og erfitt að halda í þekkingu starfsfólks.
Fyrirtækin voru sífellt að ráða nýtt fólk og þjálfa það til starfa.
í þessu fólst mikill kostnaður og smám saman fóru stjórn-
endur fyrirtækjanna að gera sér grein fyrir að það skipti máli
að halda fólki ánægðu og koma til móts við það með sveigjan-
legri og kannski ijölskylduvænni starfsmannastefnu. Rakel
fékk að fara inn í 300400 manna höfuðstöðvar tæknifyrir-
tækis í miðríkjunum og safna þar viðtölum við starfsmenn,
m.a. um starfsánægju og það hvernig þeim gekk að ná jafn-
vægi milli atvinnu og einkalífs.
„Það hefur sýnt sig ítrekað að góð starfsmannastefna laðar
að gott fólk og þannig helst frekar þekkingin í fyrirtækinu.
Mín rannsókn sýndi að stjórnendurnir skildu að það skipti
máli að koma til móts við starfsmenn að einhveiju leyti en
voru samt ekki farnir að trúa fyllilega á það. Þeir héldu að það
væri nóg að bjóða upp á starfsmannavæna stefnu að nafninu
til. Að forminu til var boðið upp á sveigjanlegan vinnutíma,
hlutastarf og þess háttar en þegar málið var athugað nánar
var það meira í orði en á borði. Fundir voru t.d. oft haldnir
snemma á morgnana eða seint á daginn. Ef starfsmaður vildi
hafa sveigjanlegan vinnutíma þurfti hann kannski að sleppa
fundi og það var auðvitað ekki vel liðið. Ég hitti aðeins eina
konu sem var í hlutastarfi í fyrirtækinu og það var með
herkjum sem hún fékk það. Aðrir töldu útilokað að þeir gætu
fengið hlutastarf,“ ritjar Rakel upp.
Smitar Út frá sér íslendingar hafa löngum þótt vinna gríðar-
lega mikið en Bandaríkjamenn eiga þó heimsmetið, þeir
vinna um og yfir 60 klukkustundir á viku og hafa aðeins tvær
vikur í sumarleyfi. Erlendis hafa rannsóknir sýnt að þeir sem
ná lengst í sínum störfum og eru líklegastir til að fá stöðu-
hækkanir séu þeir sem eru tilbúnir að helga sig starfinu að
fullu og öllu. „Mér heyrist að íslendingar séu farnir að auka
vinnu sína mikið en vilji heldur ekki hafa vinnutímann of
langan. Mér finnst eins og það sé ákveðinn tvískinnungur í
gangi hér eins og í Bandaríkjunum, við setjum á stall þá sem
vinna lengi og teljum að þeir helgi sig vinnunni. Þetta fólk
virðist síðan eiga auðveldara en hinir með að ná langt í starfi
hér eins og í Bandaríkjunum."
Góð samskipti og að mannauðurinn sé virkjaður - allt
skiptir þetta miklu máli á vinnustað. Stjórnendur þurfa að
hafa skilning á því að hagsmunir starfsmanna og hagsmunir
fyrirtækisins fara saman. Rannsóknir sýna að það hefur
jákvæð áhrif þegar starfsmenn hafa sveigjanlegar aðstæður.
Starfsmenn sýna með afköstum og góðri ástundun að þeir
kunna vel að meta gott starfsumhverfi. „Stjórnendur mega
ekki vera hræddir við að gera vel við sitt fólk því að það marg-
skilar sér. Markmiðin þurfa líka að vera skýr, fólk þarf að vita
hvert það stefnir frá degi til dags og vita hvort það er að ná
árangri eða ekki. í sérhveiju fyrirtæki er heill upplýsinga-
banki sem þarf að tappa af. Ef stjórnandinn heyrir ekki raddir
þeirra sem starfa í fyrirtækinu þá er fyrirtækið að mörgu leyti
óvirkt. Fólk þarf að búa við öryggi á vinnustað til að tjá skoð-
anir sínar með uppbyggilegum hætti. Stjórnendur bera
ábyrgð á því að starfsumhverfið sé gott því að þeir leggja
línurnar. Ef starfsmenn skynja tvískinnungshátt og virðingar-
leysi á toppnum þá smitar það út frá sér niður. Ef starfsmenn
skynja virðingu og fallega framkomu þá hefur það líka áhrif
um allan vinnustaðinn. Ef einhveijir starfsmenn standa sig
ekki nógu vel verður stjórnandinn að hjálpa þeim að skilja
hvað er að.“ Œ]
57