Morgunn - 01.06.1980, Qupperneq 70

68
MORGUNN
Titill þeirrar bókar, sem ég geri að umtalsefni í þessari
grein, stendur að þessu leyti óvenju vel fyrir sínu. Hún segir
frá sjómanni, sem oft átti viS ærinn mótbyr að stríða, ekki
síður á landi en legi. Og að mínum dómi er þetta hetjusaga,
þó bersýnilegt sé að höfundur ætlist ekki til þess, þvi hvergi
gætir hér nokkurs belgings eða sjálfsálits, sem ber vott um
það. Það eru viðbrögð sögumanns við atvikum og örðugleik-
um, sem gera hann svo virðingarverðan, að ég kalla þetta
hetjusögu.
Frásögn Jóhanns Kúlds í þessari bók er hluti af sögu kreppu-
áranna á Islandi, sem voru afleiðing heimskreppunnar 1929.
Það er ekki hætt við því, að okkur, sem lifðum þessa tíma,
hverfi þeir úr minni. Böl atvinnuleysisins hafði lagt sína
myrku hönd yfir landið. Fátækt var því mikil og jafnvel
matarskortur hjá mörgum. En fólk virðist hafa verið stoltara
þá en núna. „Að fara á sveitina“ var það sem enginn vildi
láta henda sig. Það var talið mannskemmandi og algjör nið-
urlæging. Ég vil taka það skýrt fram, að ég er ekki að minn-
ast á þetta hér í sambandi við bókina sem ég er að fjalla um,
heldur aðeins lýsa eigin viðhorfum mínum sem unglings á
því tímabili, sem bókin fjallar um, því „blessað stríðið" bjarg-
aði okkur öllum úr þessum kröggum, eins og kunnugt er.
Jóhann var matsveinn á síldveiðiskipum á þessu tímabili
og virðist hafa verið vinsæll sjómaður. Lýsing hans á lífi og
störfum fiskimanna við veiðar er mjög góð og nákvæm og
hefur því tvímælalaust þjóðfélagslegt gildi. En vitanlega varð
hann, eins og aðrir sjómenn, iðulega að leita atvinnu i landi,
þegar skipsrúm var ekki að fá. Lýsing Jóhanns á starfi og
lífsháttum alþýðumanna á Akureyri á þeim tímum er mjög
athyglisverð, auk þess sem hann ásamt öðrum iðulega lenti
í ýmsum átökum á vinnumarkaðinum á þessum atvinnuleys-
istímum. Það kemur nefnilega glöggt fram í þessum endur-
minningum, að Jóhanni er snemma falin forusta í verkalýðs-
málum, svo hann hlýtur að teljast meðal brautryðjenda verka-
lýðshreyfingar á Islandi.