Morgunblaðið - 18.02.2009, Blaðsíða 17

Fréttir 17ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 2009
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
SPILLING hefur öldum saman ver-
ið landlæg í ríkjum á Balkanskaga
en nú er ekki lengur um staðbundið
vandamál að ræða, sum ríkin eru
komin í Evrópusambandið eða á
leiðinni þangað. ESB hefur sett skil-
yrði um að hreinsað verði til, annars
fái umrædd ríki ekki styrki úr sam-
eiginlegum sjóðum sambandsins.
Alþjóðlegu eftirlitssamtökin
Transparency International hafa ár-
um saman reynt að meta spillingu í
löndum heims. Þau segja að um 13%
Grikkja hafi beitt mútum í fyrra, að-
allega á spítölum, skattstofum og hjá
skipulagsstofnunum. Oft er mútað
til að flýta fyrir rannsóknum, einnig
til að tryggja sér þjónustu bestu
læknanna eða flutning á betra
sjúkrahús.
International Herald Tribune
segir að spilling sé nú farin að valda
miklum heilbrigðisvanda í Rúmeníu.
Tekið er dæmi af Alinu Lungu, þrí-
tugri konu sem var barnshafandi og
reyndi að fara eftir öllum réttum
forskriftum. Hún borðaði rétta
fæðu, synti daglega – og mútaði
kvensjúkdómalækninum með 200
evra aukagreiðslu sem var skipt í
mánaðargreiðslur og lögð í umslag
án nokkurrar áritunar. Einnig fékk
hjúkrunarfræðingurinn 25 evrur og
sjúkraflutningamaður 10 evrur til að
hann sæi um að hún ylti ekki af bör-
unum.
Kvensjúkdómalæknirinn lét ekki
sjá sig þegar hún varð léttari. Þegar
hún hafði verið með hríðir í 12
stundir var hún skilin ein eftir í
klukkustund. Þegar læknirinn loks
kom hafði naflastrengurinn vafist
tvisvar um höfuð barnsins og nærri
kæft það. Barnið er blint og varð
fyrir miklum heilaskaða. Foreld-
arnir óttast nú að þeir hafi ekki
borgað nógu háar mútur.
Kerfið smurt á Balkanskaga
Alþjóðasamtökin Transparency International segja mútugreiðslur færast í
vöxt í Grikklandi og í Rúmeníu er spillingin ógn við heilbrigði almennings
Í HNOTSKURN
»Um þrír fjórðu hlutar afmútum í Grikklandi runnu
til starfsmanna opinberra
stofnana, einkum sjúkrahúsa.
»Rúmenía og Búlgaríafengu aðild að ESB fyrir
tveim árum. Transparency tel-
ur að í Búlgaríu sé spilling
mest í aðildarríkjunum 27 en
næstmest í Rúmeníu.
»Framkvæmdastjórn ESBfordæmdi í liðinni viku
stjórnvöld í Rúmeníu fyrir að
setja ekki nauðsynlega löggjöf
gegn spillingu.
Sjúkrahús Skortur er á mörgum
nauðsynjum á spítölum Rúmeníu.
KARLMAÐUR á gangi milli pakka af notuðum
plastflöskum í endurvinnslustöð í Dagenham í
Austur-London í gær. Sveitarstjórnarmenn í
borgarhlutanum segja að stórmarkaðir ættu að
greiða meira fyrir umbúðavandann sem þeir
valda. Rannsókn hefur leitt í ljós að nær 40% af
öllu umbúðasorpi eru erfið í endurvinnslu. Úr
endurunnu plasti er meðal annars framleitt flís í
peysur og annan fatnað.
Landslagsfegurð umbúðasamfélagsins
Reuters
MESTA keppikefli kjarnvísindamanna er að finna „guðs-
eindina“ sem kölluð er, Higgs-bóseindina, og hugsanlegt
er, að nú fari að draga til tíðinda. Stendur kapphlaupið á
milli Bandaríkjamanna með Tevatron-öreindahraðalinn
og Evrópumanna með Cern-öreindahraðalinn. Strangt til-
tekið er Higgs-bóseindin ekki til vegna þess, að hún hefur
ekki fundist enn, en án hennar er ekki unnt að útskýra
stærðfræðilega hvers vegna allt efni hefur massa. Hún er
því að segja má sjálf undirstaðan.
Þegar nýi, evrópski öreindahraðallinn skammt frá Genf
var tekinn í notkun í september, var því spáð, að Higgs-
bóseindin myndi finnast á þessu ári en vegna óhapps varð
að fresta öllum tilraunum í heilt ár. Það hefur síðan gefið
Bandaríkjamönnum gott forskot og þeir segjast nú vissir
um að verða fyrri til að finna sjálfa guðseindina, sem vís-
indamennirnir sjálfir kalla þó aldrei svo.
Svið sem fyllir allt rúmið
Evrópumenn eru samt bjartsýnir. Þeir segja, að Teva-
tron-hraðallinn hafi skilað meiru en búist hafði verið við en
reynist Higgs-bóseindin ekki vera á því massasviði, sem
Bandaríkjamenn áætla, muni hann ekki finna hana. Evr-
ópski hraðallinn er hins vegar miklu öflugri.
Higgs-bóseindin er nefnd eftir skoska eðlisfræðingnum
Peter Higgs, sem gat sér til um hana 1964. Samkvæmt
kenningunni myndar hún svið, sem fyllir allt rúmið og all-
ar öreindir verða að fara í gegnum. Þar verða þær fyrir
draga eða dragakrafti og því meiri, sem hann er, þeim
mun meiri er massi agnanna. Yrði slökkt á Higgs-sviðinu,
yrðu allar öreindir massalausar. svs@mbl.is
Hverjir verða fyrstir til
að finna „guðseindina“?
Verkfærið Myndin sýnir hvar evrópski öreindahraðall-
inn liggur 100 m undir yfirborðinu skammt frá Genf.
DÓMSTÓLL á
Ítalíu hefur fund-
ið David Mills,
fyrrverandi
skattalögfræðing
Silvios Berlus-
conis, forsætis-
ráðherra Ítalíu,
sekan um að hafa
þegið um 65 millj.
ísl. kr. í mútur og
dæmt hann í
fangelsi í hálft fimmta ár.
Saksóknarar héldu því fram, að
múturnar hefðu komið frá Berlus-
coni en hann neitar því og fékk að
auki ítalska þingið til að samþykkja,
að hann sem forsætisráðherra væri
undanþeginn saksókn.
Mills var sakfelldur fyrir rangan
framburð í tvennum málaferlum
gegn Berlusconi á síðasta áratug og
fyrir að hafa þegið múturnar fyrir
það. Viðurkenndi Mills í fyrstu, að
féð hefði komið frá Berlusconi en
breytti því síðar og sagði, að það
hefði verið styrkur frá ítölskum auð-
kýfingi. Mills var helsti sérfræðing-
ur Berlusconis í skattaskjólum og
aflandsfélögum. svs@mbl.is
Mútuþegi
í fangelsi
Skattalögfræðing-
urinn David Mills.
Var skattalögfræð-
ingur Berlusconis
DANSKIR jafnaðarmenn hafa lagt
fram sínar eigin tillögur um viðbrögð
við kreppunni og vilja, að 36 millj-
arðar dkr. fari í margvíslegar opin-
berar framkvæmdir, ýmist á vegum
ríkis eða sveitarfélaga. Það, sem
vekur þó hvað mesta athygli, er, að
þeir vilja, að ríkið taki upp sjálfstæða
lánastarfsemi fyrir smá og meðal-
stór fyrirtæki.
Jafnaðarmenn telja, að með tillög-
unum sé unnt að búa til 42.000 störf á
tveimur árum en gagnrýnendur til-
lagnanna segja, að þær beri keim af
örvæntingu. Enginn viti hvenær aft-
ur fari að rofa til í efnahagsmálunum
og því sé ekki rétt að bregðast við í
einhverju fáti og eyða öllu púðrinu
strax.
Jafnaðarmenn halda því fram, að
sú hjálp, sem bankarnir hafa þegar
fengið, dugi ekki til að leysa vand-
ræði þeirra og því verði ríkið að
skerast í leikinn með beinum lánveit-
ingum til smárra og meðalstórra fyr-
irtækja. Segir Helle Thorning-
Schmidt, leiðtogi jafnaðarmanna, að
jafngildi þetta stofnun ríkisbanka,
þá megi það heita svo. svs@mbl.is
Ríkið láni
fyrirtækjum
ÁREKSTUR tveggja
kjarnorkukafbáta, bresks
og fransks, fyrir skömmu
á Atlantshafi hefur vakið
mikla athygli og telja sum-
ir að litlu hafi munað að
þar yrði skelfilegt kjarn-
orkuslys.
Kafbátarnir voru við æf-
ingar er þeir rákust sam-
an, líklega vestur af Bret-
landseyjum, en þeir eru
með búnað sem gerir þá lítt eða
ekki sjáanlega í ratsjá og í þeim
heyrist „minna en í rækju“ að sögn
sérfræðinga. Líklegt þykir að þessi
fullkomni búnaður hafi í raun átt
sinn þátt í að bátarnir rákust sam-
an.
Áhafnirnar áttuðu sig ekki á því í
fyrstu að þeir hefðu rekist saman.
Þegar sá franski, Le Triomphant,
tilkynnti að hann hefði rekist á
„eitthvað“, upplýstu Bretar, að svo
hefði líka verið með HMS Vangu-
ard. Eru bátarnir nokkuð
dældaðir en enginn leki
kom að þeim.
Á við 1.248
Hiroshima-sprengjur
Um borð í bátunum eru
alls 32 langdrægar kjarn-
orkueldflaugar og sprengi-
mátturinn jafngildir 1.248
Hiroshima-sprengjum.
Talsmaður breskra sam-
taka, sem berjast fyrir kjarnorku-
afvopnun, segir, að áreksturinn
hefði getað endað sem hryllileg
martröð stórhættulegrar geisla-
mengunar.
Utanríkisráðuneytið kallaði
sendifulltrúa Frakklands og Bret-
lands á sinn fund í gær vegna
málsins. Að sögn Urðar Gunnars-
dóttur, upplýsingafulltrúa ráðu-
neytisins, var óskað eftir frekari
upplýsingum um málið og er þeirra
nú beðið. svs@mbl.is
Eykur ótta við
kjarnorkuslys
Franski kafbát-
urinn Triomphant.