Morgunblaðið - 17.05.2009, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 17.05.2009, Blaðsíða 8
8 FréttirVIKSPEGILL MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MAÍ 2009 Eftir Ragnhildi Sverrisdóttur rsv@mbl.is L aganemar við Stanford- háskóla í Kaliforníu leggja sitt af mörkum til að alræmdri löggjöf ríkisins um harðar refsingar við þriðja brot verði breytt. Þeim hefur þegar tekist að fá fanga lausa úr fangelsi, sem ann- ars sáu fram á lífstíðarfangelsi eftir að hafa verið dæmdir fyrir þriðja brot sitt. Við slíkan dóm eiga menn í fyrsta lagi möguleika á náðun eftir 25 ár í fangelsi. Svokölluð „Three strikes“ lög voru sett í Kaliforníu fyrir fimmtán árum. Þau draga nafn sitt af þeirri reglu hafnaboltans, að við þriðja misheppnað högg verði kylfingur að víkja af velli. „Þriðja högg“ afbrota- manna í Kaliforníu þýðir að þeir geta átt lífstíðarfangelsi yfir höfði sér. Mikill stuðningur kjósenda Lögin hafa sætt mikilli gagnrýni, enda ófá dæmi um að menn fái svo þungan dóm eftir smávægilega glæpi. Fyrir fáum árum var t.d. mikið fjallað um afbrotamann, sem tók pitsusneið af börnum og var þar með dæmdur fyrir sitt þriðja brot. Reyndar ber að geta þess, að til þess að verða svo illa úti þurfa fyrri brotin að teljast ofbeldisfull eða al- varleg. Undir ofbeldisglæpi falla t.d. morð, að sjálfsögðu, rán á heim- ilum með hættulegum eða banvæn- um vopnum, nauðganir og önnur kynferðisbrot. Önnur alvarleg brot eru innbrot á heimili og líkams- árásir. Lögin nutu mikils stuðnings Kali- forníubúa árið 1994, þegar 72% kjósenda samþykktu þau. Alls hafa 26 ríki Bandaríkjanna nú samþykkt slík lög, þótt sjaldnast séu þau eins afdráttarlaus og í Kaliforníu. En þau eiga það þó sammerkt að þriðja brot getur falið í sér hættuna á lífs- tíðardómi, án möguleika á náðun fyrr en eftir langan tíma. Oftast er þá miðað við aldarfjórðung. Stal verkfærum Laganemar við Stanford-háskóla hafa sett upp ókeypis lögfræðiað- stoð, þar sem verðugum málefnum er sinnt. Fjöldi þarlendra háskóla býður upp á svipaða þjónustu, en margir horfa fyrst og fremst til þess að aðstoða fanga sem hafa verið dæmdir saklausir. Á und- anförnum árum hafa t.d. ófá málin verið leyst með DNA-greiningu, sem ekki var möguleg þegar glæpirnir voru framdir. Laganemarnir í Stanford vita vel, að skjólstæðingar þeirra hafa framið þá glæpi, sem þeir voru dæmdir fyrir. Þeir eru hins vegar ósáttir við hversu smá- vægilegir sumir glæpirnir eru, sem teljast sem „þriðja högg“ og fela í sér lífstíðarfangelsi. Sl. þriðjudag skýrði dagblaðið Los Angeles Times frá síðasta sigri laganemanna á rétt- arkerfinu. Norman Williams hafði verið dæmdur til lífstíð- arfangelsis fyrir 13 árum, þegar hann var 32 ára, eftir að hafa verið fundinn sekur um þjófnað á bíltjakki og verkfærum úr bíl. Hann hafði áður verið dæmdur tví- vegis fyrir innbrot á heimili, sem flokkast sem al- varlegur glæpur. Lögin gera ráð fyrir að dómarar geti vikið frá þriggja brota regl- unni, en þeir verða þá að leggja mat á sögu brotamannsins, per- sónu hans og hversu lík- legt telst að hann muni brjóta af sér á ný. Lög- maður Williams hafði ekki rakið ömurlega sögu hans fyrir dómaranum, sem vissi það eitt að mað- urinn hafði stundað hnupl og ýmsa smáglæpi frá bernsku. Williams ólst upp við hörmulegar aðstæður hjá móður, sem var langt leiddur alkóhólisti og skildi börn sín oft eftir ein heima dögum saman. Honum og systkinum hans var ítrekað nauðgað af vinum móð- urinnar og hann var barinn með rafmagnssnúru. Hann hefur litla greind, rétt yfir mörkum þess að teljast þroskaheftur. Eftir að Stanford-nemendurnir tóku mál Williams að sér fékkst það endurupptekið. Sami dómarinn og hafði áður dæmt hann til lífstíð- arfangelsis ákvað að hæfileg refs- ing hans teldist 10 ár. Áður vildi hann þó að tryggt væri að mað- urinn hefði að einhverju að hverfa, svo laganemarnir tryggðu honum vist í skýli fyrir heimilislausa, þar sem hann fær einnig þjálfun til einfaldra verka. Þegar nýi dóm- urinn féll hafði Williams þegar set- ið inni í 13 og var sleppt. Vonast eftir lagabreytingum Þegar hafa refsidómar fjögurra skjólstæðinga Stanford-nemanna verið styttir verulega. Þremur þeirra hefur verið sleppt úr haldi. Laganemarnir telja ótal dæmi um að menn sitji í lífstíðarfangelsi, með möguleika á náðun í fyrsta lagi eftir 25 ár, vegna fremur smá- vægilegra brota, að þeirra mati. Þar eigi fátækir, geðveikir og fíkl- ar mjög undir högg að sækja. Með starfi sínu vilja þeir benda á hversu harkalega lögunum hefur stundum verið framfylgt, í þeirri von að þeim verði breytt. Eitt, tvö, þrjú...úr leik! KJÓSENDUR í Kaliforníu samþykktu árið 2000 breytingar á lögunum um harða refsingu við þriðja brot. Í breytingunni fólst að hægt væri að dæma afbrotamenn til viðeigandi fíkniefnameðferðar, í stað lífstíð- arfangelsis, væru þeir gripnir með fíkniefni á sér. Fyrir fjórumárum var lagt fram laga- frumvarp í Kali- forníu, sem átti að tryggja að afbrotamenn yrðu ekki dæmdir til lífs- tíðarfangelsis nema þriðja brotið teldist ofbeldisfullt eða alvarlegt að öðru leyti, rétt eins og fyrri tvö. Arnold Schwartzeneg- ger ríkisstjóri var mjög andsnúinn frumvarpinu. Hann lýsti því yfir að yrði það að lögum yrði að láta 26 þúsund hættulega glæpamenn og nauðgara lausa. Staðreyndin var hins vegar sú að á þeim tíma voru um 8 þúsund fangar sem dæmdir höfðu verið til lífstíðarfangelsis, með möguleika á náðun eftir 25 ár, ekki 26 þúsund. Áróður ríkisstjórans hreif. Frum- varpið var fellt í kosningum, 52,3% kjósenda höfnuðu því, en 47,3% voru því fylgjandi. Stiklur Mike Reynolds, ljósmyndari í Kaliforníu,er upphafsmaður lagasetningarinnar um harðar refsingar við þriðja brot. Hann ákvað að beita sér í kjölfar þess að 18 ára dóttir hans, Kimber, var myrt árið 1992. Hún streittist á móti þegar tveir menn rændu af henni veskinu. Annar þeirra skaut hana. Reynolds vildi að lögin yrðu einföld, ákveðin og nógu hörð til að fæla menn frá glæpum. Þau kveða á um að refsing manns við annað alvarlegt brot skuli vera tvöfalt þyngri en við fyrsta slíkt brot. Brjóti menn alvarlega af sér í þriðja sinn skuli refsingin að lágmarki verða 25 ára fangelsi, eða til lífstíðar. Reynolds er enn mjög áberandi í umræðunni um þriggja brota lögin og kemur sjónarmiðum sínum á framfæri á síðunni www.threestrikes.org. Hann þakk- ar lögunum þá staðreynd að glæpatíðni hefur lækkað í Kaliforníu frá setningu þeirra. Hann segir lögin hafa bjargað einni milljón manna frá því að verða fórn- arlömb ofbeldisglæpa, þar sem þeir glæpamenn, sem líklegastir séu til að endurtaka slíka glæpi, sitji á bak við lás og slá. Þurfti ekki fleiri fangelsi Gagnrýnendur segja lögin of oft leiða til þess að menn séu dæmdir í lífstíðarfangelsi fyrir smáglæpi. Reynolds gefur lítið fyrir þau rök, bendir á að fyrri brotin tvö þurfi ávallt að teljast alvarleg til að þriggja brota reglan gildi og að allar líkur séu á að sá sem dæmdur hafi verið fyrir tvö alvarleg brot muni fremja hið þriðja. Hann bendir á að ekki hafi þurft að byggja fjölda fangelsa í Kaliforníu eftir að lögin tóku gildi, eins og margir hafi óttast. Hann harmar hins vegar að ekki sé samræmi í því hvort saksóknarar kjósi að beita lög- unum gegn afbrotamönnum. Sumir geri það alltaf, aðrir sjaldan eða aldrei. Þótt Reynolds vilji gjarnan þakka lögunum færri glæpi í Kaliforníu hafa margir bent á að glæpum fækkaði víða í Bandaríkjunum á árunum eftir gild- istöku laganna og þakka það hertri lög- gæslu. Þá hefur glæpa- tíðni aukist nokkuð á ný á undanförnum árum, þótt lögin séu enn í gildi. Rökrétt mat Árið 2003 tók Hæstiréttur Bandaríkjanna fyrir mál manns, sem hafði verið dæmdur í lífstíðarfangelsi, með möguleika á náðun eftir 50 ár. Þriðji glæpur hans var stuldur á nokkrum myndböndum. Áður hafði hann hins vegar margoft verið dæmdur fyrir smáglæpi og tvívegis fyrir innbrot, líkt og Norman Williams. Þegar þriggja brota lögin komu til kasta Hæsta- réttar Bandaríkjanna ritaði meirihluti réttarins í dómsorðinu: „Rétturinn er ekki „yfirlöggjaf- arsamkoma“ sem dregur lögmæti þessarar stefnu í efa. Það er nóg að Kaliforníuríki hafi sanngjarnan grunn til að draga þá ályktun að verulega þyngdar refsingar fyrir síbrotamenn þoki ríkinu nær mark- miðum réttarkerfis síns á raunverulegan hátt … Vissulega er refsing Ewings hörð. En hún end- urspeglar það rökrétta mat löggjafans, sem taka þarf tillit til, að taka þurfi úr umferð þá afbrotamenn sem framið hafa alvarleg brot eða ofbeldisfull og sem halda áfram að brjóta af sér.“ Alríkisdómstóll taldi refsinguna óhæfilega, en Hæstiréttur hnekkti dóminum, með þessum rökum, að einstök ríki ættu að geta tekið ákvörðun um að hafa síbrotamenn bak við lás og slá. Fimm hæstarétt- ardómarar stóðu að dóminum, fjórir voru andvígir. Stuðningsmenn laganna fögnuðu niðurstöðunni, en andstæðingarnir benda á nauman meirihlutann og segja andstöðu við lögin fara vaxandi.  Lög í Kaliforníu geta leitt til þess að afbrotamenn fari í lífstíðarfangelsi við þriðja brot  Stundum þykir þriðja brotið of smávægilegt til að menn verðskuldi svo þunga refsingu Barátta föður fórnarlambs Það er mikil upplifun að feta í fótspor Íslendinganna sem fluttust vestur um haf í von um betra líf og er helsti tilgangur ferðarinnar að kynnast sögu þeirra, taka þátt í Íslendingadeginum, en einnig að skoða fleiri áhugaverða ferðamannastaði og kynnast lífinu eins og það er í dag. Flogið til Minneapolis þar sem gist verður í eina nótt áður en haldið er til Grand Forks í Norður-Dakóta. Þaðan verður ferðast um blómlegar sveitir Íslendinga og tekið þátt í Íslendingadeginum í Mountain. Næsti áfangastaður er Winnipeg þar sem gist verður í 6 nætur. Farið í ferðir um Nýja-Ísland, s.s. til Heklueyjar, Árborgar og að sjálfsögðu tekið þátt í hátíðarhöldunum á Íslendingadeginum í Gimli. Næst verður ekið til Minnesota og gist í 2 nætur í Duluth við Lake Superior, en í lok ferðar er einnig farið í skoðunarferð í Minneapolis. Fararstjórar: Margrét Björgvinsdóttir & Ragnheiður Kjærnested Verð: 269.200 kr. á mann í tvíbýli Örfá sæti laus! Innifalið: Flug, skattar, allar skoðunarferðir með rútu og íslensk fararstjórn SUMAR 5 29. júlí - 13. ágúst Sp ör eh f. s: 570 2790www.baendaferdir.is A L L I R G E T A B Ó K A Ð S I G Í B Æ N D A F E R Ð I R Íslendingaslóðir í Kanada Allarskoðunarferðirinnifaldar!
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.