Morgunblaðið - 17.05.2009, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 17.05.2009, Blaðsíða 13
13 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MAÍ 2009 Þ að er ritvél á borði í stofunni hjá Kristjáni Guðmundssyni. Öfugt við tölvurnar heyrist nefnilega í stöfunum og þær skila áþreifanlegu dagsverki. Þetta er líka þarfaþing fyrir hvern þann sem ekki notar tölvu. „Ég er ekki með tölvu heima hjá mér,“ segir Kristján. „Ég hef aldrei tileinkað mér tölvuna – hef ekki þurft þess.“ Hann bætir við með hægð. „Leti líka. – En ég hef netfang. Svo spyr ég strákana hvort eitt- hvað sé í póstinum hjá mér og ef ég þarf að senda póst sjálfur, þá læt ég þá gera það fyrir mig. Ég hef ekkert með tölvu að gera og það er aðeins eitt ár síðan ég fékk farsíma.“ – Hvað kom til? „Solveig, fyrrverandi konan mín, gaf mér hann í jólagjöf og það er ágætt að hafa hann.“ – Svo áttu syni sem vinna í tölvuleikjaumhverfi hjá CCP! „Ívar er fjármálastjóri, þannig að hann er ekki beint með fingurna í þessari leikjaveröld. En Guð- mundur er í deild sem er opin all- an sólarhringinn og þjónustar spil- arana með leiðbeiningum og öðrum úrlausnum. Svo er Solveig mat- ráðskona þarna. Þannig að þetta er hálfgert fjölskyldufyrirtæki.“ – Guðmundur fór líka í myndlist- arnám? „Já, hann er grafískur hönnuður, en hann hefur meiri áhuga á hljómsveitum.“ – Er hann í hljómsveit? „Já, já. Beikoni.“ Hjalteyri Á veggnum er ljósmyndaverk eftir bróður Kristjáns, Sigurð Guð- mundsson, með titilinn Að elta fólk og drekka mjólk. Þeir fetuðu báðir listabrautina og hafa raunar báðir búið í Hollandi, Kristján á áttunda áratugnum. „Ég hafði aldrei hugs- að mér að setjast að til eilífðar í Hollandi. Ef maður á krakka og flytur ekki heim á réttum tíma, þá verða þeir bara eftir – þeir hefðu orðið Hollendingar. Ég vildi helst ekki lenda í því, ekki síst út af mömmu og pabba. Það hefði verið leiðinlegt fyrir þau ef öll börnin og barnabörnin hefðu búið í útlöndum. Þannig að við keyptum hús á Hjalteyri sumarið 1979 og fluttum þangað um jólin.“ Í stofunni er innrömmuð ljós- mynd af húsinu á Hjalteyri, þar sem Kristján á enn athvarf í tví- býlu timburhúsi. „Þetta er ágætis samfélag, en þó hefur það breyst. Það var mjög hrífandi þegar við komum þangað fyrst. Þá var þetta algjört draugabæli – allt í fallegri niðurníðslu.“ Hann tekur af sér gleraugun og pússar þau með salernispappír. „Það er satt. Nú er þetta allt orðið eins – þessi litlu þorp. Sama tegund af ljósastaurum og plast- leikföngum fyrir börnin. Mér finnst það ekki eins ævintýralegt og það var.“ Kristján hefur búið við Hring- braut í tíu ár og vinnur ýmist þar, eða á vinnustofunni í Örfirisey, þar sem hann hefur haft aðstöðu und- anfarið. „Það er ágætt,“ segir hann. „Stutt að fara – bjart og gott.“ – Er það til að fá tilbreytingu? „Nei, ég þarf stundum á vinnu- stofu að halda. Ég gæti til dæmis ekki sett upp sýninguna á Lista- safninu, án þess að hafa vinnu- stofu. Þó að ég reyni að láta aðra gera eins mikið og mögulegt er fyrir mig, þá þarf ég nú að gera eitthvað sjálfur!“ Áfeng ljóð Sýningin í Listasafni Íslands er liður í Listahátíð. Þetta er ekki yf- irlitssýning á verkum Kristjáns, heldur frekar eins og tvær nýjar sýningar, í efri og neðri sal, sem gætu eins verið haldnar í galleríi, að sögn listamannsins. „Þetta eru frekar fá verk og faktískt fjögur atriði,“ segir hann. „Efst uppi er ég með verk sem nefnist Jarðtenging, sem ég sýndi í galleríi Stefan Anderson í Umeå í Svíþjóð árið 2005. Jarðtengingin samanstendur af fjórum stálplötum sem liggja á gólfinu og lít ég á það verk sem jarðtengingu frekar en jarðtengdan skúlptúr. Þar eru líka uppstækkaðar teikningar, grafít beint á vegg. Þannig er efri sal- urinn, en niðri eru túristaljóð og málverk sem ég sýndi í Gallerí Riis í Ósló. Það er bakhliðin á póst- kortum, verkum eftir norska mál- ara, sem eru útfærð á sama hátt og túristaljóðin.“ Svo er Kristján með áfeng ljóð! „Þau voru gerð sérstaklega fyrir mann sem rak áfengisverslun í Kópavogi. Það eru prísarnir á öllu áfengi í versluninni. Léttu vínin og bjórinn að ofanverðu og sterkt fyr- ir neðan. Þetta var gert eða ort, eða hvað við eigum að segja, í júní 1997. Og þegar verkið var nýtt, þá var það rétt og satt að öllu leyti. En nú er ekkert að marka það lengur – allt fallið úr gildi og það hefur tapað öllum tengslum við veruleikann. Mér finnst svolítið gaman að því að í fyrstu var það satt, en svo lak úr því sannleik- urinn, þar til það endaði sem algjör lygi!“ Rammarnir Listin er Kristjáni í blóð borin og hann undi sér vel á mótunar- árunum innan um listamennina á innrömmunarverkstæði föður síns, Guðmundar Árnasonar. „Þess vegna finnst mér svo gaman að ramma inn,“ segir hann. „Eins og myndirnar í neðri salnum, sem eru svört og hvít málverk í gráum og hvítum stálrömmum. Þessir ramm- ar eru hljóðdrykkjurammar (sound absolvers), svo það má segja að málverkin heyri jafn vel og þau sjást.“ Hann nær í kaffi fram í eldhús og klárar svo hugsunina: „Ef maður nær utan um hug- mynd kalla ég það að ramma inn. Ferskeytla, er það ekki inn- römmun á ljóði? Ferskeytlu- rammi?“ Hann hellir kaffinu í bolla. „Þetta eru allt innrammanir!“ – En má loka listaverkinu alveg með rammanum? „Sjáðu þetta verk eftir vin minn, sem er í ramma,“ segir Kristján og bendir á listaverk sem hangir á veggnum. „Teikningin við hliðina á því er eftir mig og hún er ekki í ramma, en samt er hugmyndin inn- römmuð. Þannig er um mörg verk, sem maður getur hugsað áfram og áfram, þau hafa verið sett í farveg og eru óendanleg í þeirri umgjörð. Það eru til ólíklegustu tegundir af römmum – ramminn er aðferðin finnst mér.“ Kristján lítur á blaðamann þýð- ingarmiklu augnaráði. „Reykirðu?“ – Nei, en ég reyndi að reykja pípu í heimspekinni, svarar blaða- maður afsakandi. „Jæja, það var gott hjá þér – gott að reyna þó! Ég hætti nefni- lega í nokkur ár að reykja sígar- ettur, en þegar Dieter Roth- akademían hélt veislu í Kína, þá byrjuðu allir aftur að reykja sem voru hættir. Mér tókst ekki aftur að hætta, var ekki nógu harður, svo ég dæmdi mig til að reykja pípu. Það hafði ég ekki gert síðan á unglingsárunum. Síðan hef ég ekki reykt sígarettu, en er þeim mun harðari í pípunni – og veit ekki hvort er verra.“ – Var reykt á innrömunarverk- stæðinu? „Weisshauer var iðinn við píp- una. Hann var þunglyndur og kom alltaf til landsins í mesta skamm- deginu til þess að létta sig upp. Þá fór hann oft hring með Esjunni eða Heklunni, kom með bunka af myndum og var hjá pabba frá því í nóvember og fram undir jól að vinna og selja verkin. Það var skemmtilegur tími, bæði gekk vel og þeir voru fínir saman kallarnir, drukku svolítið rauðvín og töluðu við gestina og kúnnana.“ – Var það þá sem þú ákvaðst að leggja listina fyrir þig? „Nei, þetta æxlaðist bara svona. Fyrirtæki föður míns var sér- stakrar náttúru, það byrjaði af krafti og minnkaði stöðugt, þar til það varð eiginlega ekki að neinu. Þá keypti hann glerkistu og dálítið af römmum, en svo eyddist það niður. Þróunin var mjög mínimal- ísk; engin myntkörfulán tekin – sem betur fer.“ Bankarán – En hvenær hreif listin þig með sér? „Vinir mínir og Sigurður bróðir voru á kafi í þessu. Fyrst ætlaði ég í flugnám og tók bóklegt próf, en flaug sama og ekkert. Svo vann ég með föður mínum á verkstæðinu, við slógum okkur saman einhvern tíma og stundum hélt ég myndlist- arsýningar hjá honum. Þetta gerð- ist bara, án þess að það væri plan- að. Ég man hvorki eftir degi né stund þar sem ég tók ákvörðun um að verða myndlistarmaður. Ég fór reyndar til Spánar árið 1964 og ætlaði í myndlistarskóla, en lét aldrei verða af því. Ég var innrit- aður í háskólanám fyrir útlendinga, líklega heimspeki og bókmenntir, sótti einn tíma og þar með var því námi lokið. Ég var bara einn vetur á Spáni. En það var ágætt. Þá var ég eitthvað að hugsa um myndlist.“ – Listabrautin er ekki auðveld- asta leiðin fyrir ungan mann þegar litið er til lífsviðurværis? „Hvað er auðvelda leiðin?“ spyr Kristján undrandi á spurningunni. „Ég hef aldrei lent í erfiðleikum. Ég hef verið mismunandi blankur en alltaf ókei. Í sjálfu sér eru það engir erfiðleikar ef maður mallar í gegnum það. Það er ekki eins og í dag, fólk missir ofan af sér íbúð- irnar og stendur svo uppi með 20 milljóna króna skuld. Þetta er bara rugl, ekkert annað en bankarán. Bankarnir ræna fólkið, finnst mér, með hjálp stjórnvalda.“ – Hvaða áhrif hefur slíkt ófremdarástand á listina? „Það er ómögulegt að segja. Myndlist er ekkert eitt, heldur margir mismunandi heimar, hún teygir sig til dæmis inn í bók- menntir og tónlist. Það er ekki hægt að festa fingur á henni og segja svona er myndlist.“ – En samhengið hefur breyst? „Þetta er svo lifandi kvikindi, það hreyfist eftir andrúmsloftinu. En þó að ég leiði hugann að stjórn- málum, glæpum og spillingu, þá breytast mín verk ekki mikið við það. Kannski eitt og eitt verk, sem er á jaðrinum. En þegar þessir spekingar tóku þátt í Íraksstríðinu gerði Sigurður bróðir minn verk, emalerað skilti með áletruninni: „Aumingja Ísland“. Það hefði hann aldrei gert nema af því að Íslend- ingar slógust í hóp með viljugum þjóðum. Ef það hefði ekki gerst hefði listaverkið aldrei orðið til því það sprettur úr þeim jarðvegi. Og á svo sem vel við í dag – ef menn vilja fara út í þá sálma.“ Viskíflaska – Þú hefur ekki verið við eina fjölina felldur í listinni? „Ég hef nú ekki gert mikið af gjörningum, tvo þrjá gjörninga og nokkrar ljósmyndir, en ég hef að- allega fengist við tímalínur og teikningar. Mín verk vísa oftast ekki til neins; þau eru yfirleitt ab- strakt og lítið fígúratív. Það má spyrja sig, til dæmis um þetta áfenga ljóð, hvort viskíflaska sé ab- strakt fyrirbrigði eða fígúratívt, hlutlægt eða óhlutlægt. En ég kem bara með verðið á henni – bara prísinn sem fellur svo úr gildi. Eins og flaska sem verður tóm – það er búið að drekka úr henni. Þannig að þetta er á mörkunum. Það sama gildir um norsku mál- verkin, þar tek ég fyrir málverk eftir Munch og fleiri – og bara bakhliðina á póstkortunum!“ – Af hverju ertu með ljóðfórnir Guðbergs á vinnuborðinu? „Halldór Ásgeirsson vinur minn kom til mín eitt kvöldið, eftir að hafa tekið til hjá sér, og gaf mér ljóðabókina Flateyjar-Frey ljóð- fórnir eftir Guðberg Bergsson, sem gefin var út árið 1978. Á kápunni er mynd af Frey, sem Jón Gunnar Þetta er svo lifandi kvikindi Morgunblaðið/Kristinn Kristján Fæst við tímalínur og teikningar. Verkin vísa oft ekki til neins, abstrakt og lítið fígúratív, segir hann. síðastliðið föstudagskvöld á Listasafni Íslands. En þar með er líklega upp talið það sem þeir eiga sammerkt, Pétur Blöndal tók hús á Hrafnkeli Sigurðssyni og Kristjáni Guðmundssyni. 
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.