Morgunblaðið - 17.05.2009, Blaðsíða 14

14 Myndlist
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MAÍ 2009
smíðaði í Flatey á Breiðafirði, en
Guðbergur hefur dvalist þar.
Ástæðan fyrir því að Halldór færði
mér bókina er sú að eitt ljóðið
fjallar um mig og hefst svona:
Freyr
Það eina góða við myndverk krist-
jáns guðmundssonar
SÚM-ara
er það að myndlist þess er gerð fyr-
ir blinda.
Blindir sjá verk Kristjáns með eyr-
unum.
Það er nú eitthvað til í þessu hjá
honum.“
– Hann var í þessari kreðsu
SÚM-ara?
„Jú, á tímabili og Vilhjálmur
bróðir hans.“
– Er nauðsynlegt fyrir lista-
menn að vera í félagi?
„Það tíðkast einkum hjá ungu
fólki. Oftast grúppar það sig sam-
an, svo sem í Klínk og bank. Það
standa alltaf einhverjir fyrir utan
og eru einir, en hitt er algengara.
Oft er þetta fólk sem hittist í skól-
um og heldur svo áfram samstarf-
inu eftir útskrift.“
– Verða menn sjálfstæðari með
aldrinum?
„Menn bara þróast í sundur,
halda vináttunni, en hver fer sína
leið.“
Konkretljóð
Kristján segist ekki vinna ex-
pressjónískt, heldur skipulega
eftir plani. „Myndlistarverk fyrir
mér er bara ákvörðunaratriði.
Ég ákveð, teikna á blað og segi
við sjálfan mig: „Já, ég geri þetta
svona. Svo geri ég það þannig og
annaðhvort stendur verkið eða
fellur.“
– Þú spinnur ekki verkið jafn-
óðum?
„Ekki nema abstrakt lands-
lagsmálverkin sem ég gerði í
gamla daga. Þá byrjaði ég með
auðan striga og málaði þar til
komin var mynd. Ég gat ekkert
planað þar. En yfirleitt veit ég
upp á hár hvað það er sem ég
ætla að gera. Stundum fullnægir
það mér ekki, þá hendi ég því
bara eða legg það í salt. Það
flækist ekkert fyrir mér. Ég vinn
gjarnan með fjögur eða fimm at-
riði, sem brjótast fram á mismun-
andi hátt í ólíkum tegundum af
verkum, en ef kafað er ofan í þau,
þá er grunntónninn sá sami. Ég
nefni sem dæmi bók sem ég gerði
með punktum úr ritverkum Hall-
dórs Laxness árið 1972. Þó að út-
litið sé allt öðruvísi er undirliggj-
andi skyldleiki. Ef þú sérð til
dæmis málverk eftir Daða Guð-
björnsson veistu strax að það er
eftir Daða, persónueinkennin eru
svo sterk í pensilskriftinni. Í fljótu
bragði er erfiðara að þekkja mínar
myndir úr, því sjálfur hef ég enga
pensilskrift vegna þess að ég mála
oftast með rúllu.“
– Flokkast bókin um punktana
ekki undir konkretljóð?
„Jú, það má segja að það sé
skrásetning, eins og áfeng ljóð.
Konkretljóðin höfðu mikil áhrif á
mig á sínum tíma. Í Sundays Next
Century skráði ég alla sunnudaga
á þessari öld, en verkið var gert
árið 1993. Sem þýðir að bókin
þurfti að bíða í sjö ár eftir því að
komast í gagnið.“
– Er það til marks um áhrif
Nóbelsskáldsins á þig, að þú sóttir
punktana í verk hans?
„Já, ég held að hann hafi haft
áhrif á alla Íslendinga, sem lesa
bækur, eins og Þórbergur og fleiri
af þessum gömlu. Auðvitað valdi
ég hann af því að hann var áhrifa-
mikill, annars hefði ég valið annað
skáld. Um að gera að ráðast á
garðinn þar sem hann er hæstur –
til að gera sama og ekki neitt!“
Kristján hlær með pípuna uppi í
sér.
„Þetta er eins og ég segi stund-
um: „Að reisa sér hindrun til þess
að stökkva hátt undir hana.“
– Ertu bókamaður?
„Ef mér finnst bók skemmtileg
les ég hægt og er lengi að því. Ég
er vandlátur á hvað ég les, nenni
til dæmis aldrei að lesa reyfara –
það er alveg ónýtur heimur fyrir
mér. Ég barðist í gegnum Mýrina
eftir Arnald Indriðason með mikl-
um harmkvælum og þar með var
það búið. Mér finnst miklu
skemmtilegra að lesa ævisögur og
sagnfræði – eitthvað sem er raun-
verulegt.“
Hann stendur upp og sækir bók
í einn af kössunum í stofunni,
Saumasjó, sem eins og nafnið ber
með sér hefur að geyma öldurnar á
haffletinum í saumsporum. „Þetta
eru sjálfvirk spor í flestum sauma-
vélum og nokkrar konur unnu
þetta fyrir mig, segir hann. „Bókin
var fyrst saumuð á íslensku, en ég
lét þýða hana á nokkur tungumál,
svo sem norsku, frönsku og ensku,
og hún var gefin út í 250 eintökum
á hverju tungumáli. Svo fékk ég
Kínverja til að þýða hana fyrir
mig, en annar Kínverji sagði mér
seinna að þýðingin væri tóm vit-
leysa: „Þetta er ekki saumasjór á
kínversku; þetta þýðir kona úti á
báti í tunglsljósi. Sem er alls ekk-
ert verra.“
– Hann hefur viljað hafa titilinn
ljóðrænni!
„Já, hvernig á maður líka að
þýða orðið saumasjó á kínversku?“
– Húmorinn skín í gegn í mörg-
um verkum þínum?
„Já, það er allt í lagi ef örlar á
honum. Ég hef ekkert á móti því –
og gaman af því sjálfur. En mér
finnst alvaran alveg jafnskemmti-
leg og húmorinn. Það er erfitt að
skera á milli, hvað er alvara og
hvað húmor.“
Tossalisti
Vinnudagarnir eru ærið mis-
jafnir hjá Kristjáni. „Ég fer á fæt-
ur upp úr hádegi. Svo er ég bara
með tossalista og merki við. En ég
hef ekki neina reglu á vinnudeg-
inum og hef aldrei haft.“
– Vinnurðu þá þegar andinn
kemur yfir þig?
„Frekar þegar ég verð að gera
hlutina og get ekki dregið það
lengur. En það er allur gangur á
því. Maður er alltaf að hugsa eitt-
hvað fyrir aftan eyrað á sjálfum
sér, án þess að gera sér endilega
grein fyrir því.“
– Er þessi stæða af geisladiskum
til marks um að þú hlustir mikið á
tónlist?
„Nei, þetta er bara trassaskap-
ur. Skápurinn er þarna við hliðina.
Ég set stundum á músík, en hlusta
mest á úvarpið, gömlu gufuna, og
stundum á einhvern góðan kjafta-
þátt á Sögu, en það er meira til-
viljun. Svo horfi ég á fréttirnar í
sjónvarpinu, en það er voðalegt
þetta sjónvarp – þessir amerísku
velluþættir, Army Wives, ungling-
arnir í Kaliforníu, mæðgurnar og
vinirnir – þetta fáum við ábyggi-
lega allt gefins frá vinum okkar í
Ameríku. Ef ekki beint frá Penta-
gon.“
– Þá viltu heldur íslenskan súr-
mat?
„Já, ég hef alltaf verið fyrir
kjarngóðan mat. Ég er íhalds-
samur og engin pastaæta. Í gær
borðaði ég glænýja lúðuhausa með
bróður mínum, þeir voru feitir og
góðir. Nýir þorskhausar, hrogn og
lifur, siginn fiskur og skata – allt
þetta finnst mér gott!“
– Og vínarbrauð með kaffinu?
„Þegar ég tefli við Pétur Arason,
vin minn. Við teflum oft saman.“
– Þið skráið enn úrslitin?
„Já, við gerum það.“
– Hvor hefur betur núna?
„Það er svona upp og niður. Það
er ómögulegt að segja.“
– Eigum við að taka eina skák?
„Jú, er þetta ekki orðið gott?
Eigum við ekki bara að hætta
þessu og tefla?“
Morgunblaðið/Kristinn
Listahátíð Kristján Guðmundsson og Hrafnkell Sigurðsson sýna verk sín í Listasafni Íslands. Sýningin er liður í Listahátíð í Reykjavík.
Af einkasyni hugumstórra fjalla
málþing í tilefni þess að liðin eru 120 ár
frá fæðingu Gunnars Gunnarssonar
Fyrirlestrasal Þjóðarbókhlöðu mánud. 18. maí kl. 17.
Dagskrá:
Á slóðum Brimhendu
Sigurjón Björnsson prófessor emeritus
Dómsdagsmynd Gunnars Gunnarssonar
– bakþankar um Vikivaka
Jón Karl Helgason dósent við HÍ
Náttúran í Aðventu
og nokkrum sögum Gunnars Gunnarssonar
Sveinn Yngvi Egilsson prófessor við HÍ
Pallborðsumræður með fyrirlesurum undir stjórn
Jóns Yngva Jóhannssonar bókmenntafræðings.
Aðgangur ókeypis og allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.
BÓKMENNTAFRÆÐISTOFNUN