Saga - 1962, Side 29

STAÐA HÆNSA-ÞÓRIS SÖGU
369
í lögréttu, ekkert kappsmál konungi né Loðni lepp, virðist
engri röskun hafa mátt taka eftir 1281 sökum þess, að hún
hefði táknað undanslátt nýrrar konungsvaldshugsjónar,
sem stefndi í átt til þvingaðs velferðarríkis heylausra jafnt
sem heyjabænda. 1 þeirri hugsjón er Normenningurinn og
dominicaninn Thomas lifandi kominn.
Nú þykir alþýðu manna, að einhliða sé rannsóknin á
Hsens. í þessari grein, og er ekki nema satt. Menn hafa
orðið að sætta sig við, að sagnfræði þeirrar skáldsögu nái
sngri átt og meira að segja sé áróðurskennd og ekki einu
sinni þjóðleg í áróðrinum.
Þótt Njáls saga frá þeim tíma sé víst sek um sitthvað
líkt, er snilld hennar sú, að enginn getur sakfellt, og þar
er verið að renna nýju víni í gamla belgi, sem þoldu það.
Sem skáldsaga er Hæns. allt annað en dauft verk. Sagna-
iistin stóð enn í blóma um þetta leyti. Kaflar í sögunni eru
bráðsnjallir, en kraftur þeirra er hinn íþróttarlegi, ekki
binn hugsjónarlegi, sem sumstaðar felst í Njálu. Krafti
beim mætti því jafna við Geysisgos. Orka þess og eðlisfar
er innlent vel. En stundum er aðkeyptri nytjavöru sóað í
Það að fá hver til að gjósa á tilvalinni stundu.
Efnagreining mín fræðir varla um dýpri orsakirnar að
£°si, enn síður um listfegurð þess. En hún ber vitni um
eitthvað því líkt sem útlend sápa hafi lent ofan í hverinn
stuttu fyrir gosið.
Saga — 24