SunnudagsMogginn - 02.05.2010, Page 19

2. maí 2010 19
við um breskan almenning, sem vissi varla
hver hann var. Það hefur reynst styrkur
hans. Þreyta almennings á stjórn-
málastéttinni beindist fyrst og fremst að
stóru flokkunum tveimur, sem þeir
þekktu og þoldu illa. Þegar menn upp-
götvuðu að til væri þriðji flokksforinginn,
sem hvorki héti Cameron né Brown og
virtist vera í húsum hæfur, snarjókst fylgi
flokksins, svo mjög að Clegg kann að ger-
breyta stjórnmálamynstrinu á Bretlandi.
Stóru málin sem enginn þorir að tala um
Það voru sjónvarpskappræður stjórn-
málaleiðtoganna, sem öllu breyttu. Slíkar
sjónvarpskappræður, að bandarískri fyr-
irmynd, hafa ekki tíðkast í Bretlandi áður
og ekki eru allir ánægðir með þá breyt-
ingu. Bent er á með nokkrum rökum að
slíkar kappræður helgist meira af umbúð-
um en innihaldi. Það hentaði Nick Clegg
ágætlega. Hann var stjarna fyrstu kapp-
ræðnanna: kom fram sem óþekktur fram-
bjóðandi, sýndi að hann hafði í fullu tré
við hina flokksleiðtogana og sigraði. Fyrir
utan spurninguna um það hver skuli leiða
næstu ríkisstjórn Bretlands eru helstu
kosningamálin í huga kjósenda þrjú: Efna-
hagsmálin, Evrópuspurningin og innflytj-
endamál. Vandinn er sá að stjórn-
málaflokkarnir hafa nær alfarið
sniðgengið þau. Allir hafa þeir fengið á sig
rökstudda gagnrýni fyrir ábyrgðarleysi og
blekkingarleik varðandi ríkisfjármálin.
Meirihluti Breta hefur áhyggjur af Evr-
ópusamrunanum og valdaafsali til meg-
inlandsins, en bæði Verkamannaflokk-
urinn og Íhaldsflokkurinn gengu á bak
orða sinna um þjóðaratkvæðagreiðslu um
Lissabon-sáttmálann, yfirþjóðlega stjórn-
arskrá Evrópusambandsins, en frjáls-
lyndir demókratar eru ómengaðir Evr-
ópusinnar. Það er tekið til marks um það
að stjórnmálastéttin eigi ekki samleið með
þjóðinni og beiti brögðum til þess að hafa
sitt fram um óbreytta Evrópuafstöðu. Inn-
flytjendamálin hafa svo nánast lotið bann-
helgi í opinberri umræðu þó skoð-
anakannanir sýni að áhyggjur af þeim eru
mjög útbreiddar. Komist þau á dagskrá
vegna klúðurs Browns eftir áðurnefnt
samtal hans við roskna kjósandann – hann
vændi konuna um fordóma af því að hún
minntist á að innflytjendamálin væru ekki
rædd – yrði það helst vatn á myllu íhalds-
manna.
Meirihlutalaust þing yfirvofandi
Það er því kannski varla nema von að
kosningarnar snúist meira um menn en
málefni, þegar flokkarnir eru ekki fúsari
en raun ber vitni til þess að taka á helstu
átakamálunum. Þegar þetta er ritað benda
kannanir til þess að Íhaldsflokkurinn verði
sigurvegari kosninganna með tæplega
40% atkvæða, Verkamannaflokkurinn
með tæp 30% en frjálslyndir demókratar
með um fjórðung. Eins og dæmin sanna
getur það þó sveiflast talsvert til á loka-
metrunum og skoðanakannanir fyrir
þingkosningar í Bretlandi hafa stundum
reynst furðulega ónákvæmar. Umfram allt
gerir kosningakerfið það þó að verkum að
afar erfitt er að segja til um fjölda þing-
sæta, sem fellur flokkunum í skaut þó at-
kvæðahlutföll á landsvísu liggi nokkuð
fyrir. Tölfræðingar telja að miðað við stöð-
una geti íhaldsmenn vænst um 315 sæta,
Verkamannaflokkurinn 215 en frjálslyndir
demókratar um 90. Það hefði í för með sér
að þó Cameron væri tæknilegur sigurveg-
ari kosninganna næði hann ekki hreinum
meirihluta í þinginu en til þess þyrfti hann
326 þingsæti. Með stuðningi norður-
írskra þingmanna kæmist hann nærri því,
en ekki nógu nærri. En jafnvel þótt hann
næði naumum meirihluta stæði slík stjórn
tæpt, breskir þingmenn eru sem fyrr segir
harla sjálfstæðir og liðhlaup ekki ótíð. Við
þessar aðstæður er þörfin á tryggum rík-
isstjórnarmeirihluta hins vegar knýjandi.
Samsteypustjórn ekki ómöguleg
Nú hefur enginn flokksleiðtoganna þriggja
útilokað að taka þátt í samsteypustjórn, en
það mun þó reynast snúið að ná slíkri
lendingu. Frjálslyndir hafa útilokað
stjórnarsamstarf undir forystu Gordon
Brown, en þeir kynnu að fella sig við ann-
an verkstjóra úr þeim ranni. Þá gæti Clegg
vafalaust unnið með íhaldsmönnum, fyrir
því eru mörg farsæl fordæmi úr sveit-
arstjórnum, þó slík stjórn væri flokks-
kjarnanum óljúf. Hins vegar mætti ganga á
með pólskiptum áður en íhaldsmenn og
verkamannaflokksmenn gætu unnið sam-
an. Ekki skyldu menn heldur útiloka
minnihlutastjórn, sem frjálslyndir verðu
falli, og þá er líklegast að David Cameron
myndi hana. Ósennilegt er hins vegar að
hún gæti orðið langlíf. Frjálslyndir gera
hins vegar breytingar á kosningafyr-
irkomulaginu yfir í hlutfallskosningu að
skilyrði fyrir hvers konar samstarfi við
aðra flokka og því munu íhaldsmenn taka
þunglega, en Verkamannaflokkurinn seg-
ist vera til viðræðu um blandað kerfi. Veð-
bankar telja mestar líkur, 55%, vera á
meirihlutalausu þingi, en 41% líkur á
meirihluta íhaldsmanna. Óvissan er því
mikil fyrir kosningarnar, en flest bendir til
þess að hún verði meiri eftir kosningar,
einmitt þegar verst stendur á.
Reuters
’
Það er því kannski
varla nema von að
kosningarnar snúist
meira um menn en málefni,
þegar flokkarnir eru ekki
fúsari en raun ber vitni til
þess að taka á helstu átaka-
málunum.
... og baðst í kjölfarið auðmjúklega afsökunar.
Reuters