SunnudagsMogginn - 10.10.2010, Qupperneq 44

44 10. október 2010
Hvað ertu að hlusta á um þessar mundir?
Ég var að koma frá Ung Nordisk Musik-
hátíðinni í Helsinki þar sem ég hlustaði á nýj-
ustu strauma í skandinavískri samtíma-
tónlist. Það var svo gaman að heyra svona
margs konar ólíka nálgun á tónlistina. Þarna
voru verk sem vöktu með mér áleitnar
spurningar um tónlist. Hvað er tónlist eig-
inlega og hvað er málið með gæsaflautuna
og að spila á fiðlu með greiðu!
Hvaða plata er sú besta sem nokkurn
tíma hefur verið gerð að þínu mati?
Þetta er svolítið stór spurning, eiginlega
of stór, ég held það sé ekki til nein plata
sem getur sóst eftir þessum titli. Kanski er
nærtækast að segja að það sé bara sú
plata sem við uppgötvuðum síðast, því hún
er þá efst í huga okkar, uppljómunin yf-
irgnæfir ennþá alla rökræna hugsun. Í
þessu tilfelli væri það Innundir skinni með
Ólöfu Arnalds.
Hver var fyrsta platan sem þú keyptir og
hvar keyptirðu hana?
Fyrsta vínilplatan held ég að hafi verið
Listin að lifa með Stuðmönnum og fyrsti
geisladiskurinn: Seventh Son of a Seventh
Son með Iron Maiden. Fyrsta kassettan
minnir mig hins vegar að hafi verið Einn voða
vitlaus með Ladda, hiklaust sú besta af of-
antöldu.
Hvaða íslensku plötu þykir þér vænst um?
Ágætis byrjun með Sigur Rós stendur mér
nær hjarta en nokkur önnur plata. Með þess-
ari plötu fönguðu þeir stemningu sem við
þekkjum öll og getum auðveldlega tengt okk-
ur við, en enginn hafði komið í tóna áður. Fyrir
mína kynslóð var hún líka ákveðinn hápunkt-
ur þróunar sem hafði verið í gangi í óræðan
tíma, það var ekkert eins eftir að hún kom út.
Hvaða tónlistarmaður værir þú mest til í
að vera?
Ég hef eytt öllum þessum árum í að móta
sjálfan mig sem tónlistarmann og finnst held-
ur skítt ef ég á svo að fara að vera einhver
annar tónlistarmaður! Hvað væri það eig-
inlega!?
Hvað syngurðu í sturtunni?
Ég syng ekki í sturtu en ég hugsa oft um
tónlist meðan ég er í sturtu, en það eru hins
vegar bara einhverjar innhverfar hugsanir um
tónsmíðar mínar þá stundina. Ég gæti drepið
ykkur úr leiðindum ef ég færi eithvað að tjá
mig um það hér … Hins vegar er kærasta
mín óperusöngkona og stundum heyri ég bar-
rokkaríur, eistnesk þjóðlög eða Avril Lavigne
(!) berast frá sturtunni.
Hvað fær að hljóma villt og galið á föstu-
dagskvöldum?
Nú það er auðvitað iTunes-listinn sem ég
hef útbúið og þróað með mér í nokkurn tíma,
hiklaust mitt besta DJ-sett hingað til.
Svo er sinfónían alltaf með tónleika á
föstudagskvöldum kl. 19 hér í Tallinn,
þá er gaman að fara og kynna sér
eitthvað af blaðsíðum tónbók-
menntanna.
En hvað yljar þér svo á sunnu-
dagsmorgnum?
Þættirnir Morgunstund með KK
eru í miklum metum hjá mér og
þar sem ég hef ekki alltaf tíma
til að hlusta á þá í vikunni
finnst mér ágætt að hlusta á
upptökur frá liðinni viku á net-
inu.
Í mínum eyrum Páll Ragnar Pálsson tónskáld
Eistnesk þjóðlög eða Avril Lavigne!?!?
arann Wayne Shorter. Tónlistin er sérstakur hæggengur
spunabræðingur með þungum takti og sólóum, stundum
jafnvel draugalegur þegar bassaklarinett Bennie Maupin
tekur völdin. Rafmagnshljóðfæri voru áberandi, sér-
staklega hljómborð, gítar og bassi. Upptökustjórnandi
plötunnar, Teo Macero, á ef til vill mestan þátt í útkom-
unni þegar hann á nokkrum mánuðum klippti og raðaði
saman tónlistinni. Seinni tíma rannsóknir hafa leitt í ljós
að lögin „Pharoah’s Dance“ og titillagið „Bitches Brew“
voru t.d. klippt saman úr margra tíma upptökum niður í
20 mínútna hljóðverk. Innihalda þau hvort um sig 15-20
klippingar.
Í tilefni af 40 ára afmæli Bitches Brew plötunnar hefur
enn ein viðhafnarútgáfan litið dagsins ljós. Hún inniheld-
ur báðar upphaflegu plöturnar á tveimur hljóðdiskum,
auk aukaútgáfu af lögunum „Spanish Key“ og „John
McLaughlin“, sem og smáskífuútgáfu tveggja laga, en
smáskífan var gefin út til að örva sölu stóru plötunnar. Allt
hefur þetta efni verið gefið út
áður og engin ástæða til að
fjárfesta frekar í því, þrátt
fyrir ágætis bækling, ef ekki
væri fyrir viðbótar mynddisk
með tónleikaupptökum af Miles
Davis bandinu frá 4. nóvember
1970. Þarna eru samankomnir
flestir sömu tónlistarmenn og
tóku upp plötuna rúmu ári áð-
ur, þ.m.t. Chick Corea, Wayne
Shorter, Dave Holland og Jack
T
ónlist Miles Davis heldur áfram að heilla hlust-
endur nýja og gamla, mörgum árum eftir útgáfu
bestu platna hans sem margar eru ódauðlegar í
tónlistarsögunni. Óhætt er að fullyrða að Bitc-
hes Brew sem kom út í apríl 1970 hafi valdið straum-
hvörfum í djasstónlist og víðar, því platan sneri öllu á
hvolf á sínum tíma. Upptökutæknin og hljóðvinnslan
voru alveg sér á parti, en einnig lengd plötunnar sem
teygði sig yfir tvær breiðskífur (í fyrsta sinn hjá Davis).
Útlit plötualbúmsins var einnig frábrugðið flestu á sinn
súrrealíska, dökka og framandi hátt. Ljóst var að Miles
sjálfur taldi tónlistina ekki vera djass (og þoldi raunar
ekki það orð sem hann tengdi þrælahaldi) því á framhlið
plötualbúmsins, yfir titlinum, stóð Directions in Music by
Miles Davis. Hljóðfæraskipan var einnig óvenjuleg þar
sem Miles tvöfaldaði hina venjulegu hljómsveit sína og
léku því fjórir á trommur og slagverk, tveir á hljómborð,
tveir á bassa, auk tveggja saxófónleikara og John McLaug-
hlin á gítar og Miles á trompet.
Hæggengur spunabræðingur
Upphaflegu upptökurnar fóru fram þrjá
daga í ágúst 1969 og bar platan þá
vinnutitilinn Listen To This. Lögin sex á
Bitches Brew eru öll eftir Miles
Davis að undanskildu „Para-
oh’s Dance“ eftir hljóm-
borðsleikarann Joe Zawinul
sem platan hefst á og „Sanc-
tuary“ eftir saxófónleik-
DeJohnette. Nú gefst loksins tækifæri til að sjá og heyra
Miles Davis leika margbrotinn djassbræðing sinn á sérlega
frjóu tímabili á hans tónlistarferli. Hljóð og mynd er í
óvenju háum gæðaflokki miðað við aldur upptökunnar.
Það er sannarlega hægt að mæla með nýju útgáfunni, tón-
listin sem fyrr ómótstæðileg og mynddiskurinn er ómiss-
andi fyrir aðdáendur.
Seldi Miles sálu sína?
Útkomu Bitches Brew var ekki tekið fagnandi af öllum
gagnrýnendum á sínum tíma og enn síður af gömlum
djassstofnunum sem töldu Miles hafa selt sálu sína rokk-
tónlistinni og tónlistariðnaðinum. Gamlir aðdáendur
misstu líka þolinmæðina, fannst meistarinn kominn langt
út fyrir normalkúrfuna í djasstónlist. Enda fór svo að Mi-
les eignaðist nýja, unga aðdáendur, sem tóku leitandi
rokk-fönk-djass bræðingi hans vel. Fljótlega náði platan
500.000 eintaka sölu og langmestri sölu platna Miles
Davis. Bitches Brew platan var miklu meira en venjuleg
djassplata frá Miles, hún var yfirlýsing um nýja sköpun og
krafta, nýjar leiðir í tónlist. Seiðmaðurinn eða galdrakarl-
inn Miles Davis hafði með Bitches Brew plötunni, þvert á
hrakspár margra, endurskapað djassinn, gefið honum
nýtt líf sem var nær tíðaranda frelsis og byltingar. Um leið
hafði Miles endurskapað sjálfan sig, tekið sér stöðu með
tónlistarhetjum samtímans á borð við Sly Stone og Jimi
Hendrix. Í kjölfarið fylgdu plötur einsog Live-Evil, Jack
Johnson og On the Corner sem innsigluðu þá stöðu og
minntu á orð Duke Ellington sem kallaði Miles Davis „Pi-
casso djassins“.
Bræðings-
bylting
Miles Davis
Eitt helsta þrekvirki djasssög-
unnar, Bitches Brew eftir Miles
Davis, átti fertugsafmæli í ár.
Af þeim sökum var það endur-
útgefið með einkar veglegum
hætti.
Örn Þórisson orn@mbl.is
„Bitches Brew platan var miklu meira en venju-
leg djassplata frá Miles, hún var yfirlýsing um
nýja sköpun og krafta, nýjar leiðir í tónlist.“
Tónlist