Morgunblaðið - 06.01.2010, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 2010
Forseti Íslands synjar Icesave-lögum staðfestingar
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„FULLYRÐINGAR í fjölmiðlum um að Ísland
verði útskúfað frá fjármálamörkuðum ef það tekur
ekki á sig þessa skuldabyrði eru fjarstæða. Þvert á
móti myndi skuldafjallið og skattahækkanirnar sem
þær myndu kalla á fæla á brott erlenda fjárfesta,“
segir Sweder van Wijnbergen, prófessor í hagfræði
við Háskólann í Amsterdam, um umræðuna um
skuldbindingar Íslendinga vegna Icesave.
Van Wijnbergen þekkir vel til skuldaaðlögunar
ríkja í miklum fjárhagserfiðleikum en hann hefur
meðal annars starfað að slíkum verkefnum hjá Al-
þjóðabankanum og fyrir hönd stjórnvalda í Mexíkó,
Póllandi, Albaníu og Egyptalandi og víðar, en öll
tóku þessi ríki krappar efnahagsdýfur undir lok síð-
ustu aldar.
„Skuldir þessara ríkja voru miklu minni. Ég
nefni sem dæmi að á sínum tíma var rætt um að
Mexíkó gæti ekki staðið undir skuldum sem námu
60% af þjóðarframleiðslu. Mexíkó var þá þróunar-
land sem Ísland er auðvitað ekki en það blasir engu
að síður við að íslenska þjóðin getur ekki staðið und-
ir skuldabyrði sem nemur mörg hundruð prósent-
um af vergri þjóðarframleiðslu.“
Skynsamlegra að
fella hluta skulda niður
Inntur eftir því hvað hann telji að hollensk stjórn-
völd eigi að aðhafast í málinu segir van Wijnbergen
þau verða að horfast í augu við að það sé ekki Holl-
endingum í hag að lagðar séu skuldir á herðar Ís-
lendingum sem þeir geti ekki staðið undir.
„Ég lít svo á að það sé í þágu lánveitendanna að
samið sé um skuldirnar upp á nýtt. Hollendingar
hafa engan hag af því að dæma
Íslendinga til 15 ára niður-
sveiflu. Þeir fengju meira í aðra
hönd með því að sættast á að
fella hluta skuldanna niður og
stuðla þar með að hagvexti sem
getur staðið undir minni af-
borgunum. Ef Hollendingar
leggja fram hámarkskröfur fá
þeir ekki neitt í sinn hlut.“
Spurður hvað hann telji að
íslensk stjórnvöld eigi að gera í
stöðunni leggur van Wijnbergen til að haldin verði
alþjóðleg ráðstefna þar sem fundin verði leið út úr
skuldakreppu Íslendinga á grundvelli nýrra lána-
samninga.
„Um leið og búið er að semja upp á nýtt um
skuldabyrðina mun erlent lánsfé flæða inn í landið,
því erlendir fjárfestar munu treysta því að skatta-
umhverfið verði ekki of fráhrindandi fyrir umsvif
þeirra.“
Verða að lækka Icesave-kröfuna
Hagfræðiprófessor við Háskólann í Amsterdam segir Ísland ekki geta staðið undir skuldabyrðinni
Nauðsynlegt að fella niður hluta skulda  Tók þátt í að semja um skuldaaðlögun í Mexíkó og Póllandi
Í HNOTSKURN
»Sweder van Wijnbergenútskrifaðist með doktors-
próf frá hinum virta Tæknihá-
skóla í Massachusetts (MIT) í
Bandaríkjunum árið 1980.
»Hann starfaði hjá Alþjóða-bankanum á árunum 1980
til 1992 er hann gerðist pró-
fessor við Háskólann í Amst-
erdam (Universiteit van Amst-
erdam).
»Síðan hann hóf störf viðskólann hefur hann gegnt
stöðu yfirmanns í ráðuneyti
efnahagsmála í Hollandi.
Sweder van
Wijnbergen
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
ÞEIR Wouter Bos, fjármálaráðherra
Hollands, og Paul Myners, banka-
málaráðherra Bretlands, sendu ís-
lenskum stjórnvöldum tóninn eftir að
það barst eins og eldur í sinu um evr-
ópska fjölmiðla að Ólafur Ragnar
Grímsson, forseti Íslands, hefði synjað
Icesave-lögunum staðfestingar.
Myners tók djúpt í árinni og sagði að ef Íslendingar
myndu falla frá samkomulaginu jafngilti það því að Ís-
land væri „í raun að segja að það vildi ekki vera hluti af
alþjóðakerfinu í stjórnmálum“.
Eins og yfirlýsing um að landið sé ekki öruggt
Með líku lagi væru Íslendingar þá að segja að Ísland
vildi ekki hafa aðgang að alþjóðlegri fjármögnun né vildi
vera álitið öruggt ríki til að eiga í viðskiptum við, að því
er breska útvarpið, BBC, hafði eftir ráðherranum.
„Ég held ekki að íslenska þjóðin væri að haga sér
skynsamlega ef hún kæmist að þeirri niðurstöðu.“
En á vef The Times er haft eftir Myners að ekki þurfi
að minna Íslendinga á að ef þeir greiði
ekki fyrir Icesave muni það setja sam-
starfið við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn
(IMF) í uppnám sem og umsóknar-
ferlið um inngöngu í ESB.
Hollenski fjármálaráðherrann var-
aði Íslendinga einnig við afleiðing-
unum af því að fara þá leið, ella ættu
þeir á hættu „algera einangrun á al-
þjóðavettvangi“ ef ekki yrði komið til
móts við alþjóðaskuldbindingar af
þessu tagi. „Finna má fyrir slíkri einangrun með ýmsum
hætti. Ég vona að við þurfum ekki að leyfa að fundið
verði fyrir henni og að við getum fundið skynsamlega
leið út úr þessu,“ sagði Bos en einhverjir kynnu að túlka
orð hans sem lítt dulbúna hótun.
Lausn verður að fást í málið
Þá hafði bandaríska dagblaðið Wall Street Journal eft-
ir ónafngreindum talsmanni hollenskra stjórnvalda að
„engin lausn á Icesave væri óviðunandi niðurstaða“.
Alistair Darling, fjármálaráðherra Bretlands, var
gætnari í orðavali en Myners: „Breska stjórnin reiknar
með því að Ísland standi við skuldbindingar sínar.“
Íslendingar varaðir við
„algjörri einangrun“
Bankamálaráðherra Bretlands varar við afleiðingunum af
synjun forsetans á samstarfið við IMF og ESB-umsóknina
Wouter Bos Paul Myners
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
ÞAÐ verður erfiðara að semja um
endurskoðun á Icesave-lögunum
síðar ef þjóðin er búin að sam-
þykkja lögin í
þjóðaratkvæða-
greiðslu. Þetta
segir Eiríkur
Tómasson,
lagaprófessor við
Háskóla Íslands.
Eiríkur segir
að það sé ekkert
launungarmál að
rætt hafi verið
um það innan stjórnkerfisins að
hugsanlega sé hægt að endursemja
um Icesave-skilmálana síðar. Hann
segist þó ekki vita til þess að um
þetta liggi fyrir nein fyrirheit af
hálfu Breta eða Hollendinga,
hvorki skrifleg né munnleg.
„Ef maður reynir að setja sig í
spor Breta og Hollendinga og við
hefðum t.d. gert samning við Hol-
lendinga og þeir hefðu farið með
samninginn í þjóðaratkvæða-
greiðslu. Þá myndu okkar samn-
ingamenn örugglega vísa til þess
ef Hollendingar færu fram á að
endurskoða samninginn. Aftur á
móti er dálítið annað að vísa til
þess að ríkisstjórn og naumur
þingmeirihluti hafi samþykkt
samninginn. Auðvitað er það laga-
lega jafnskuldbindandi.“
Ekki öll gögn birt
Eiríkur var kallaður til sem ráð-
gjafi þegar stjórnvöld voru að
vinna að Icesave-samningunum.
„Ég sá þessa samninga sem lágu
til grundvallar og hafa ekki allir
verið gerðir opinberir. Ég komst
ekki hjá því að heyra um ýmislegt
sem hefur farið á milli manna í
þessum milliríkjaviðræðum. Ég
geri mér þess vegna betur grein
fyrir því en ella hversu erfitt þetta
mál er.“
Eiríkur sagðist ganga út frá því
að forseti Íslands byggi yfir enn
meiri þekkingu en hann um þetta
mál allt saman. Hann ætti því að
vita hvað væri í húfi.
Eiríkur sagði að í svona milli-
ríkjaviðræðum væri aldrei hægt að
upplýsa allt sem mönnum færi á
milli. Hann vísaði til samningavið-
ræðna um lausn landhelgisdeilunn-
ar. Núna á seinni árum væru að
koma fram upplýsingar um það
mál sem menn hefðu ekki talið sig
geta upplýst á sínum tíma.
Erfiðara að taka
upp samninga eft-
ir þjóðaratkvæði
Ekki útilokað að skilmálum verði breytt
Eiríkur Tómasson
STÖÐUG fundahöld voru í gær vegna ákvörðunar for-
seta Íslands um að synja Icesave-lögunum staðfest-
ingar. Að loknum fundum þingflokka stjórnarflokk-
anna tóku við fundarhöld í Ráðherrabústaðnum. Már
Guðmundsson seðlabankastjóri kom fyrstur gesta á
fund Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra, Stein-
gríms J. Sigfússonar fjármálaráðherra og Gylfa Magn-
ússonar efnahags- og viðskiptaráðherra.
Gestagangur í Ráðherrabústaðnum
Morgunblaðið/Kristinn