Morgunblaðið - 06.01.2010, Blaðsíða 17

Fréttir 17VIÐSKIPTI | ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 2010
ÞETTA HELST ...
● VIÐSKIPTI Microsoft við íslensk fyr-
irtæki, stofnanir og almenning munu
fara fram á evrugenginu 145 krónum
fram til 31. mars. Sérstakt Microsoft-
gengi hefur verið notað hér á landi í
rúmt ár, en það var innleitt í byrjun des-
ember 2008 til að bregðast við algjöru
frosti á hugbúnaðarmarkaðnum í kjöl-
far bankahrunsins og falls krónunnar.
Þetta kemur fram í fréttatilkynningu frá
Microsoft á Íslandi.
Evran á 145 krónur
● Einkahlutafélag
Kristjáns Arasonar,
fyrrverandi fram-
kvæmdastjóra við-
skiptasviðs Kaup-
þings, tapaði 747
milljónum króna á síð-
asta ári, en félagið átti
hlutabréf í Kaupþingi þegar bankinn
hrundi haustið 2008. Félagið skuldar
tæplega tvo milljarða króna í erlendu
skammtímaláni.
Einkahlutafélag Kristjáns heitir 7
hægri ehf. Félagið keypti hlutabréf í
Kaupþingi fyrir 1.280 milljónir, en kaup-
in voru fjármögnuð með erlendu kúlul-
áni. Það lán stóð í árslok 2008 í 1.933
milljónum króna.
Eignarhaldsfélag Kristjáns bókfærir í
ársreikningi tapið af hruni Kaupþings
ekki með sama hætti og t.d. Hreiðar
Már Sigurðsson, fyrrverandi banka-
stjóri Kaupþings, gerir í sínum ársreikn-
ingi. Hreiðar Már bókfærir eign sína í
Kaupþingi sem núll og nemur bókfært
tap eignarhaldsfélags hans því svipaðri
upphæð og skuldir félagsins eða tæp-
lega 8 milljörðum króna. Kristján af-
skrifar hlutabréfin í Kaupþingi hins veg-
ar ekki með sama hætti og niðurstaðan
er því að bókfært tap félagsins nemur
aðeins muninum á upprunalegu verði
hlutabréfanna og stöðu lánsins. Tapið
er því 747 milljónir, en væri yfir tveir
milljarðar ef félagið hefði fært ársreikn-
ing með sama hætti og Hreiðar Már.
egol@mbl.is
Skuldar um 2 milljarða
● HALDINN verður stofnfjáreigenda-
fundur hjá Byr sparisjóði föstudaginn
15. janúar. Samkvæmt tilkynningu til
kauphallar verður þar borin upp tillaga
stjórnar um breytingar á samþykktum
sparisjóðsins. Jafnframt verður fjallað
um endurskipulagningu sjóðsins og
málefni sem tengjast lánveitingum
sparisjóðsins til Exeter Holdings ehf.
Þá verða flutt erindi frá stofnfjáreig-
endum; m.a. um samtök stofnfjáreig-
enda í Byr sparisjóði, lán Glitnis vegna
stofnfjáraukningar 2007 og tapaðar
kröfur vegna útlána.
ivarpall@mbl.is
Boðað til stofnfjáreig-
endafundar hjá Byr
Eftir Örn Arnarson
ornarnar@mbl.is
MATSFYRIRTÆKIÐ Fitch lækk-
aði lánshæfismat íslenska ríkisins
niður í ruslflokk í kjölfar ákvörð-
unar forseta Íslands um að stað-
festa ekki ríkisábyrgð á Icesave-
skuldbindingunum í gær. Láns-
hæfiseinkunn erlendra
langtímaskuldbindinga er í flokkn-
um BB+ og teljast þær því ekki
lengur vera fjárfestingahæfar. Um
leið breytti S&P horfum í nei-
kvæðar. Ennfremur metur Fitch
horfurnar varðandi lánshæfi ríkis-
ins neikvæðar og er það vísbend-
ing um að öllu óbreyttu að til
frekari lækkunar kunni að koma.
Í tilkynningu frá Fitch segir að
matsfyrirtækið hafi undanfarið
lagt á það mikla áherslu að íslensk
stjórnvöld leysi Icesave-deiluna
við hollensk stjórnvöld og bresk
enda sé það mikilvægur liður í að
endurreisa traust á lánshæfi ríkis-
ins. Uppnám í kjölfar ákvörðunar
forsetans skapar óvissu um af-
greiðslu neyðarlána frá
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og öðr-
um ríkjum og mun ennfremur tor-
velda afnám gjaldeyrishaftanna og
þar af leiðandi hamla eðlilegri
verðmyndun á gengi krónunnar.
Neikvæðar horfur endurspegla þá
óvissu sem ríkir um afdrif Ice-
save-samkomulagsins og mögu-
leikann á því að atburðarásin komi
í veg fyrir að efnahagslegur stöð-
ugleiki komist á og alþjóðleg ein-
angrun vaxi.
Eins og greint var frá því í
blaðinu á þriðjudag var forsenda
staðfestingar annars matsfyrir-
tækis, S&P, á lánshæfi ríkissjóðs
á gamlársdag sú að forsetinn
myndi staðfesta lögin. Sú forsenda
er nú brostin og því telur fyr-
irtækið horfurnar neikvæðar á ný.
Íslenska ríkið nýtur nú hins
vafasama heiðurs að matsfyrirtæki
telur skuldabréf þess ekki fjár-
festingahæf. Þetta takmarkar þá
litlu möguleika sem ríkið hefur í
dag til þess að sækja sér erlent
lánsfé enn frekar. Þeir eru nánast
engir í dag og takmarkast við
neyðarlán frá IMF og aðstoð frá
nágrannaþjóðum.
En þetta hefur ekki átt að koma
á óvart. Segja má að hinn frjálsi
markaður hafi nú þegar flokkað
skuldir ríkisins í ruslflokk en
skuldatryggingaálag ríkissjóðs er
nú um 430 punktar eða um 200
punktum hærra en hjá ríkjum
með sama lánshæfi. Álagið er því
nær skuldatryggingaálaginu á
lettneska ríkinu en það er um 530
punktar um þessar mundir og hef-
ur verið að stefna í þá átt í nokkra
mánuði. Það segir líka meira en
mörg orð að álagið á íslenska ríkið
breyttist lítið í kjölfar fregna af
synjun forsetans.
Ástæðan fyrir því að álagið hef-
ur lítið breyst að undanförnu er
skuldsetning íslenska ríkisins.
Áætlanir gera ráð fyrir að þær
muni nema um 130% af lands-
framleiðslu við lok þessa árs.
Þetta er hátt hlutfall og má í því
sambandi nefna að hlutallið er
svipað hjá gríska ríkinu en margir
telja að það muni ekki ráða við þá
skuldabyrði. Vissulega hefur verið
bent á það að ekki er óheyrt að
ríki ráði við slíkar skuldbindingar
en í þeim tilfellum er um að ræða
stjórnvöld sem ráða yfir mynt sem
er gjaldgeng í alþjóðlegum við-
skiptum. Íslensk stjórnvöld geta
einungis prentað krónur og þurfa
að reiða sig á gjaldeyristekjur til
þess að standa straum af skuldum.
Matsfyrirtæki á borð við Fitch
og S&P líta ekki framhjá þessari
miklu skuldabyrði. Því kann það
að koma mörgum spánskt fyrir
sjónir að þau leggi jafn mikla
áherslu á að ríkið axli frekari
skuldabyrðar og telji það lykilinn
að lausn efnahagsvandans hér á
landi. Hér er þó ekki endilega um
mótsögn að ræða þar sem mats-
fyrirtækin byggja forsendur sínar
á því að íslenska ríkið muni geta
fjármagnað sig á hagstæðari kjör-
um eftir nokkur ár og þar af leið-
andi ætti skuldabyrðin að lækka
og staða mála batna. Ekki er á
vísan að róa í þeim efnum enda
blasir við að skuldsetning ríkja
hefur almennt séð aukist gríðar-
lega vegna fjármálakreppunnar og
það blasir við að enginn framboðs-
skortur verður af ríkisskulda-
bréfum til þess að selja fjárfestum
á alþjóðamörkuðum á komandi ár-
um. Á mannamáli þýðir þetta ein-
faldlega að vaxtakjör muni hækka
og þá mest á þau ríki sem teljast
vera í mestri hættu á að geta ekki
staðið við skuldbindingar sínar.
Lögmál framboðs og eftirspurnar
hætta seint að virka og í því sam-
hengi má nefna að stærsti skulda-
bréfasjóður heims, PIMCO, lýsti
því yfir á dögunum að hann myndi
vera á söluhliðinni á breskum og
bandarískum ríkisskuldabréfum á
þessu ári. Ástæðan er einfaldlega
sú að sérfræðingar sjóðsins telja
framboðshliðina eiga eftir að
verða yfirgnæfandi.
Fyrirsjáanlegt fall
 Matsfyrirtækið Fitch lækkaði lánshæfismat ríkisins niður í ruslflokk í kjölfar
ákvörðunar forsetans  Standard & Poor’s segir horfurnar neikvæðar
Eftir Bjarna Ólafsson
bjarni@mbl.is
ÁKVÖRÐUN um hvort íslenska rík-
ið eigi að ábyrgjast greiðslur vegna
Icesave-reikninganna er svo stjórn-
skipulega mikilvæg að nauðsynlegt
er að á bak við hana sé eitthvað meira
en bara einfaldur þingmeirihluti.
Daniel Gros, bankaráðsmaður í
Seðlabanka Íslands, segir að þess
vegna hafi það borið vott um hug-
rekki hjá Ólafi Ragnari Grímssyni
forseta að synja lögum um ríkis-
ábyrgð staðfestingar og vísa til þjóð-
aratkvæðis.
„Verði niðurstaða þjóðaratkvæða-
greiðslunnar sú að Icesave-sam-
komulaginu er hafnað er ljóst að
bresk og hollensk stjórnvöld verða
pirruð á Íslendingum. Þetta eru hins
vegar stórar þjóðir og skilja ekki
hvernig það er að standa frammi fyr-
ir því að verið er að skrifa í burtu
framtíð þjóðar. Ég tel að verði stjórn-
arskipti í Bretlandi á þessu ári, eins
og margt bendir til, er hugsanlegt að
ný stjórn verði viðmótsþýðari við Ís-
lendinga í nýjum samningaviðræð-
um.“
Byrja að borga sem fyrst
Gros segir Hollendinga einnig
verða að skilja að takmörk eru fyrir
því hvað hægt er að kreista úr ís-
lenskum skattborgurum. „Stóri gall-
inn á samkomulaginu eins og það er
nú er frestun á afborgunum til ársins
2015. Það er alltaf betra að borga
skuldir sem fyrst og ég tel að ef Ís-
lendingar sýna að þeir eru tilbúnir að
byrja að borga strax af lánunum,
hversu táknrænar sem þær afborg-
anir væru, yrði auðveldara að ná nýju
samkomulagi. Slíkt samkomulag
verður hins vegar að byggja á nýjum
grunni, það er ekki bara hægt að gera
einhverjar smávægilegar breytingar
á samkomulaginu sem liggur fyrir.“
Þörf á nýrri sýn
Gros segir Íslendinga einnig
standa frammi fyrir stærra máli. „Ég
hafði það á tilfinningunni að sam-
komulagið væri önnur birtingarmynd
á því hugarfari sem kom Íslendingum
í vandann til að byrja með, þ.e. að
halda áfram að lifa um efni fram,
safna skuldum og velta vandanum á
undan sér. Ný sýn er nauðsynleg að
mínu mati.“
Segir Gros að þegar hin Norður-
löndin lentu í sínum vanda fyrir um
tuttugu árum hafi þau tekið sig á og
farið að greiða niður skuldir og safna
í varaforða. „Þjóðaratkvæðagreiðsl-
an á því, að mínu mati, ekki aðeins að
snúast um þetta tiltekna mál, heldur
um þessa grundvallarhugsun, hvort
betra sé að safna skuldum eða greiða
þær niður og lifa innan þeirra marka
sem aðstæður setja.“
Þörf á nýrri
sýn í hagstjórn
Reuters
Brown Gros telur að tapi Gordon Brown næstu þingkosningum í Bretlandi
gæti ný ríkisstjórn þar í landi tekið betur í nýjar viðræður við Íslendinga.
Bankaráðsmaður í Seðlabankanum
segir betra að hefja greiðslur sem fyrst
● EIMSKIP og Toyota á Íslandi hafa
undirritað framlengingu á gildandi
samningi sínum til eins árs. Toyota
hefur flutt bifreiðar, vara- og auka-
hluti með Eimskipi undanfarin ár, að
því er fram kemur í tilkynningu frá
fyrrnefnda fyrirtækinu.
Megnið af bílunum, ásamt varahlut-
unum, kemur frá Rotterdam í Hol-
landi, en einnig eru flutningar frá
Immingham í Bretlandi, en Toyota
Avensis og Toyota Auris eru fram-
leiddir þar í landi. Nokkrar tegundir,
m.a. Land Cruiser og Prius, koma þó
um lengri veg, enda framleiddar í Jap-
an og eiga því yfir 20.000 km ferðalag
yfir hálfan hnöttinn, áður en áfanga-
stað er náð.
Eimskip og Toyota
framlengja samstarf
Paul Rawkins, framkvæmdastjóri hjá lánshæfisfyrirtækinu Fitch, útilokar
ekki að breyting verði til batnaðar á lánshæfihorfum Íslands á næstunni.
Fitch lækkaði lánshæfi ríkissjóðs niður í ruslflokk í gær.
Rawkins vísar í ummæli talsmanns hollenskra stjórnvalda í gær sem
sagði að það væri með öllu óásættanlegt ef engin lausn myndi finnast á
málinu. Hann bætir því ennfremur við að halda verði til haga að íslensk
stjórnvöld hafi lýst því yfir að þau hyggist standa við skuldbindingar sín-
ar gagnvart breskum og hollenskum stjórnvöldum.
Vandamálið felist hinsvegar í að ákvörðun forsetans gæti leitt til þess
að leitin að lausninni gæti dregist á langinn og hugsanlega orðið til þess
að grafa undan efnahagsáætlun íslenskra stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins. Þetta gæti ógnað viðreisn efnahagslífsins og magnað upp ein-
angrun Íslands á alþjóðlegum fjármálamörkuðum
Breyting til batnaðar ekki útilokuð