Morgunblaðið - 06.01.2010, Qupperneq 21

21
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 2010
Einn á ísnum Steingrímur J. Sigfússon var í gær í beinni útsendingu hjá BBC á ísilagðri Reykjavíkurtjörn. Ekki er ólíklegt að fyrsta spurningin hafi verið: „Is the ice safe?“
Kristinn
EFTIR hundrað ár
með bílinn sem helsta
samgöngutæki heims
stendur hann nú á
tímamótum. Vísinda-
menn spá því að lofts-
lagsbreytingar muni
ógna mannkyninu og
að mengun frá sam-
göngum eigi sinn hlut í
þeirri ógn, þó aðrir
þættir geti jafnvel veg-
ið þyngra.
Í þessu ljósi er niðurstaðan í
Kaupmannahöfn því mörgum von-
brigði þar sem aðildarríki eru í raun
ekki skuldbundin því að draga úr
losun gróðurhúsalofttegunda. Stefnt
hafði verið að því að draga úr losun
um 50% fyrir árið 2050 eða jafnvel
allt að 80% í þróuðu löndunum.
Hlutverk stjórnvalda fjórþætt
Bindandi ákvörðun í Kaupmanna-
höfn hefði verið bílaiðnaðinum mikil-
væg. Fjármagn streymir þangað
sem von er á ávöxtun og ef enginn
ávinningur er af því að draga úr los-
un þá verður engin fjárfesting í
tækni á því sviði. Hlutverk stjórn-
málamanna er fjórþætt. Þeir þurfa
að setja skýr og heildstæð viðmið til
langs tíma fyrir fjárfesta, flýta
þróuninni með stuðningi við þá fjár-
festa sem fyrstir leggja á brattann,
verðleggja hinn fjárhagslega ávinn-
ing ef markaðurinn er ófær um það,
móta gjaldastefnu sem tekur tillit til
þróunar núverandi tækni og nýrrar
Ráðstefnan í Kaupmannahöfn gaf
tóninn varðandi viðmiðin, þ.e. losun
gróðhúsalofttegunda og í upphafi
ráðstefnunnar í Kaupmannahöfn
kom fram yfirlýsing frá Bandaríkja-
stjórn um skaðsemi gróðurhúsaloft-
tegunda sem mun hafa þau áhrif að
bandarísku umhverfis-
stofnuninni verður
gert kleift að fyrir-
skipa samdrátt í losun
gróðurhúsaloft-
tegunda án samþykkis
þingsins.
Barack Obama hef-
ur að auki sýnt stuðn-
ing í verki til bílafram-
leiðenda sem hafa
fjárfest í tækni til að
draga úr losun. Stofn-
anir á vegum banda-
ríkjastjórnar hafa
fengið til umráða allt að 25 milljarða
dollara til að lána fyrirtækjum á
hagstæðum vöxtum til þróunarverk-
efna í bílaiðnaði á móti framlagi
fyrirtækjanna með það að markmiði
að draga úr mengun og eldsneytis-
eyðslu.
Bílaframleiðendur í Bandaríkjun-
um munu því bregðast við snögglega
og draga úr losun með nýrri tækni
og fleiri framleiðendur munu von-
andi fylgja í kjölfarið.
Það að almennur vilji er til að
draga úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda og hækkandi verð og skortur á
jarðefnaeldsneyti er fyrirsjáanlegur
skapar einstakt tækifæri fyrir bíla-
iðnaðinn sem hefur það ábyrgðar-
hlutverk að þróa tækni sem getur
aukið sparneytni bílvéla, dregið úr
mengun og losun gróðurhúsaloftteg-
unda. Reikna má með að í lok árs
2011 verði einn milljarður bíla í um-
ferð í heiminum og því þurfa lausn-
irnar að byggja á þróun núverandi
tækni samhliða innleiðingu nýrrar
tækni.
Bílaiðnaðurinn gerir sér grein fyr-
ir þessari stöðu. Í sameiginlegri
viljayfirlýsingu Daimler, Ford, GM/
Opel, Honda, Hyundai/Kia, Renault/
Nissan og Toyota frá því í haust er
stefnt að því að koma vetnisrafbílum
á markað í „hundraða þúsundavís“ á
innan við fimm árum. Bent er á að
sala vetnisrafbílanna verði háð því,
að nægjanlegt framboð af vetni
verði aðgengilegt á sanngjörnu verði
og er m.a. lagt til að reistar verði
vetnisframleiðslustöðvar á hefð-
bundnum bensínstöðvum, svipað því
sem við þekkjum hjá Skeljungi við
Vesturlandsveg. Þetta kallar á öra
þróun á næstu árum þar sem bíla-
framleiðendur, olíufélög, raforku-
dreifendur og ríkisstjórnir þurfa að
leggjast á eitt til að taka næstu
skref.
Samhliða þróun núverandi
og nýrrar tækni
Nauðsynlegt er að þróa áfram nú-
verandi tækni, enda enn talsverðir
möguleikar í þróun sprengihreyfils-
ins samhliða því að þróunarhraði
nýrrar tækni verður aukinn. Þetta
er skynsamlegasta leiðin til að ná ár-
angri strax og gefur enn meiri ár-
angur til lengri tíma litið.
Margt er hægt að gera fyrir hefð-
bundna bíla; betri nýting eldsneytis,
hagkvæmari gírkassar, innleiðing
start/stop tækni í fleiri bíla, léttari
efni og notkun annarra orkugjafa en
bensíns eða dísil getur allt stuðlað að
minni útblæstri og eyðslu.
Þróunin á núverandi sprengi-
hreyfilstækni er afar hröð og þekkj-
um við ýmsa aðra möguleika á elds-
neyti hér á landi eins og etanól,
metan og blöndur af þessu. Einnig
má notast við vetni og lífdísil.
Ísland í lykilstöðu
Það sem ætti hinsvegar að vekja
einna mestu athygli Íslendinga er sú
tækniþróun sem má gera ráð fyrir
að við stöndum frammi fyrir á næstu
fimm árum í rafbílum. Um verður að
ræða þrjár gerðir rafbíla þar sem
rafmótor knýr bílinn áfram en mis-
munandi leiðir verða notaðar til að
geyma orkuna.
Í fyrsta lagi er um að ræða vetnis-
rafbíla (Hydrogen Electric Vehicles)
þar sem umframorka til langkeyrslu
er geymd í formi vetnis og breytt í
raforku með efnarafal þegar á þarf
að halda en Brimborg og Íslensk
Nýorka hafa nýlega tekið á móti tíu
slíkum Ford bílum til viðbótar
tveimur sem fyrir voru á landinu. Í
öðru lagi hreinir rafmagnsbílar
(Battery Electric Vehicles) þar sem
umframorka er geymd í rafhlöðum
og í þriðja lagi rafbílar með hjálpar-
vél (Extended Range Electric Veh-
icles) þar sem umframorka er
geymd t.d. á formi bensíns, dísils, et-
anóls, metangass eða lífdísils og
hjálparvélin framleiðir rafmagn inn
á rafgeyminn þegar á þarf að halda.
Líklegt er að vetnisrafbílar verði
ráðandi gerð rafbíla hér á landi þeg-
ar fram í sækir en þeir fara að koma
á markað um 2012 til 2015. Fyrir
þessu eru góðar og gildar ástæður
því vetnisrafbílar henta íslenskum
aðstæðum einstaklega vel. Landið er
ríkt af endurnýjanlegri orku en um
leið erfitt yfirferðar og stórt og því
þurfa visthæfir bílar að vera öflugir
með langt akstursdrægi en vetnis-
rafbílar sameina þetta tvennt á
ákjósanlegan hátt.
Samhliða vaxandi hlutdeild rafbíl-
anna munu tvinnbílar þ.e. bílar bún-
ir hefðbundnum sprengihreyfli auk
rafmótors auka mjög hlutdeild sína
og verða hin nauðsynlega brú milli
núverandi tækni og rafbílanna.
Heimsþörfin á slíkri nýrri og vist-
hæfri samgöngutækni er knýjandi.
Sem ódýrt og sveigjanlegt sam-
göngutæki, hefur bíllinn átt veiga-
mikinn þátt í sókn Vesturlanda til
aukinnar velmegunar á undan-
förnum 100 árum. Þessu mikilvæga
hlutverki hans fyrir alþjóðlega
hagþróun er langt í frá lokið. Þær
ógöngur sem loftslagsráðstefnan í
Kaupmannahöfn hefur ratað í leiða í
ljós, að alþjóðlega samningaleiðin
reynist torsótt. Það er því afar mikil-
vægt að alþjóðlegi bílaiðnaðurinn sé
reiðubúinn að axla samfélagslega
ábyrgð að eigin frumkvæði í sam-
starfi við og stjórnvöld.
Þá er ekki síður mikið í húfi fyrir
ríki á borð við Ísland, sem geta
framleitt grænt eldsneyti. Fjölda-
framleiddir visthæfir bílar gætu
skipt sköpum fyrir efnahagsþróun
þeirra. Þessi þróun er ekki aðeins já-
kvæður liður í því að draga úr losun
koltvísýrings. Gangi hún eftir, mun
íslenska þjóðarbúið njóta góðs af
með aukinni verðmætasköpum og
gríðarlegum sparnaði á gjaldeyri,
sem ella hefði farið í innflutt elds-
neyti. Er þá ótalinn sá mikli ávinn-
ingur sem vetnisrafbílavæðing gæti
fært jafnt mannfólki sem náttúru Ís-
lands. Til þess að þetta gerist verða
yfirvöld þó að sjá tækifærin sem gef-
ast og setja viðmið til langs tíma,
styðja frumkvöðla, tryggja virka
verðmyndun og móta áhrifaríka
gjaldastefnu.
Framtíðin er björt fyrir Íslend-
inga, þó margir kynnu að halda ann-
að. Eins eru tækifærin gríðarleg
þegar kemur að endurnýjanlegum
orkugjöfum. Það eina sem við þurf-
um að gera er að nýta tækifærin. Ís-
lenskt á tankinn, já takk!
Eftir Egil
Jóhannsson » Gangi hún eftir, muníslenska þjóðarbúið
njóta góðs af með auk-
inni verðmætasköpum
og gríðarlegum sparn-
aði á gjaldeyri, sem ella
hefði farið í innflutt
eldsneyti.
Egill Jóhannsson
Höfundur er forstjóri Brimborgar.
Einstakt tækifæri fyrir Ísland
í kjölfar loftslagsráðstefnunnar