Morgunblaðið - 06.01.2010, Síða 25

Umræðan 25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 2010
UNDIRRITAÐUR hefur fylgst
nokkuð með umræðunum á Al-
þingi Íslendinga og hreint ofbýð-
ur öll vitleysan sem þar er allt of
oft höfð í frammi.
Eftir IceSave samþykktina og
alla þá dæmalausu vitleysu og
tímasóun sem á undan henni fór,
datt mér í hug að senda lesendum
eftirfarandi hugleiðingar um
ótímabært fráfall heilbrigðrar
skynsemi, sem ensk vinkona mín
sendi mér um jólin, en hún hljóð-
ar svo:
Í dag grátum við fráfall okkar
gamla, góða og trygga vinar Heil-
brigðrar Skynsemi, sem hefur
verið meðal okkar í áravís. Eng-
inn veit með vissu hve gömul hún
varð þar sem fæðingarvottorð
hennar er löngu týnt og grafið í
hrúgu skrifræðisins. Við munum
þó minnast hennar fyrir að gróð-
ursetja í sál okkar kunnáttu eins
og til dæmis hvenær við eigum að
koma inn úr regninu; að morg-
unstund gefur gull í mund; að líf-
ið er ekki ávallt réttlátt, og
kannski hefur allt þetta verið mín
sök, eftir allt saman. Heilbrigð
Skynsemi tamdi sér einfalda lífs-
stefnu; í peningamálum (eyddu
ekki umfram það sem þú vinnur
þér inn) og í uppeldismálum (hin-
ir fullorðnu ráða, en ekki börnin).
Heilsu hennar tók að hraka,
þegar nýjar ofríkisfullar, en
kannski vel meintar, reglugerðir
tóku gildi. Eftir að birtar voru
skýrslur um að sex ára drengur
hefði verið dæmdur fyrir kyn-
ferðisofbeldi fyrir þá sök eina að
hafa kysst bekkjarsystur sína,
íþróttalið hefði verið rekið úr
skóla fyrir að nota munnskolvatn
eftir hádegisverð og kennari rek-
inn úr starfi eftir að hafa gefið
einstaklega erfiðum nemanda
ádrepu, hrakaði heilsu hennar
enn frekar.
Heilbrigð Skynsemi varð fyrir
alvarlegu áfalli, er foreldrar
áfelldust kennara fyrir að sinna
þeim skyldustörfum sínum, sem
foreldrarnir höfðu sýnilega látið
ógert að sinna, nefnilega að aga
óhlýðin börn sín; og enn frekara
áfalli þegar skólunum var gert að
leita samþykkis foreldranna áður
en börnum þeirra væru gefnar
paracetamol-töflur, sólkrem eða
plástur, en máttu ekki upplýsa
foreldra um að dætur þeirra væru
óléttar og vildu fóstureyðingu.
Heilbrigð Skynsemi þreyttist
alvarlega á lífinu, þegar boðorðin
tíu urðu eins konar smyglvara;
kirkjurnar urðu viðskiptafyr-
irtæki; og skúrkarnir fengu betri
meðferð en fórnarlömb þeirra.
Heilsa Heilbrigðrar Skynsemi
batnaði ekki við að frétta, að ekki
væri óhætt að verjast innbrots-
þjófi sem ræðst inn á heimili þitt.
Þú gætir átt það á hættu að þjóf-
urinn drægi þig fyrir rétt fyrir
árás á sig og ynni málið.
Heilbrigð Skynsemi tapaði loks
alveg viljanum til að lifa eftir að
hafa fregnað að kona ein virtist
ekki lengur meðvituð um að sjóð-
andi kaffi er HEITT. Hún hellti
heitu kaffi í kjöltu sér og fékk sér
dæmdar háar skaðabætur fyrir
rétti skömmu síðar.
Heilbrigð Skynsemi lifði for-
eldra sína, Traust og Umhyggju,
konu sína Nærgætni, dóttur sína
Ábyrgð og son sinn Skynsemi.
Eftirlifendur hennar eru stjúp-
systkini hennar þrjú, Ég-Þekki-
Rétt-Minn; Einhver-Annar-Er-
Sökudólgurinn; og Ég-Er-
Fórnarlambið.
Aðeins mjög fáir fylgdu Heil-
brigðri Skynsemi til grafar; flest-
ir gerðu sér einfaldlega yfirleitt
enga grein fyrir að hún væri lát-
in.
Ég spyr að lokum: „Eru ekki
atburðir síðustu daga frábært
dæmi um hvernig sí og æ er
reynt að ganga endanlega af heil-
brigðri skynsemi hinnar íslensku
þjóðar steindauðri?“
EINAR TJÖRVI ELÍASSON,
Hjarðarhaga 50, Reykjavík.
Ekki er öll vitleysan eins
Frá Einari Tjörva Elíassyni
FYRIRTÆKI sem
huga að matarlausnum
fyrir starfsmenn sína,
eru líklegri til afreka
en fyrirtæki sem hafa
„hagrætt“ þessum
kosti af borðum sínum.
Fólki er ráðlagt að
neyta stærsta hluta
fæðunnar fyrri hluta
dags og sumir telja að
helst eigi að borða sem
allra minnst seinasta hluta dagsins.
Niðurstaðan er sú, að fólk þarf að
næra sig að stærstum hluta í vinnu-
tíma. Spurningin er þá hvort ekki sé
heppilegt að fyrirtæki reyni að leysa
þessi mál fyrir alla í einu í stað þess
að hver og einn sé að eyða tíma í að
finna út úr þessu á hverjum degi.
Annars á fólk auðvitað að hafa með
sér nesti, en það er eins og að segja
barni að borða siginn fisk – ef barnið
vill ekki fiskinn og starfsmaðurinn
tekur aldrei með sér nesti, þá er uppi
staða sem þarf að leysa, hvort sem
líkar betur eða verr.
Hvað ætli fari mikill tími á dag í
matarmál á þeim vinnustöðvum þar
sem ekki er hugað að matarlausn-
um?
Hvað ætli einstaklingur eyði mikl-
um tíma á dag í að hugsa um hvað
hann er svangur, hugsa um hvað
hann eigi að fá sér næst og hvað
langan tíma ætli það
taki hann að afla vist-
anna? Hér er ekki um
vísindalega nálgun að
ræða en samt fróðlegt
að velta fyrir sér hvað
þetta getur orðið lang-
ur tími.
Flestir næra sig áður
en þeir koma til vinnu
og því má búast við að
um tveimur tímum
seinna fari svengd að
gera vart við sig. Ef
lausnin er ekki innan
seilingar fer hungurtilfinningin að
trufla einbeitinguna og sú truflun
getur varað dágóða stund áður en
gripið er úrræða. Og þá er spurning
hvort lausnin kalli á að viðkomandi
fari úr húsi eða fái sér kex og fjóra
sykurmola með kaffinu.
Í hádeginu þarf svo að skreppa frá
til að ná sér í eitthvað að borða og sá
hálftími, sem flestir hafa í mat líður
hratt á hamborgarastaðnum og ekki
ólíklegt að fara þurfi með matartím-
ann í framlengingu. Seinnipartinn
má svo aftur búast við svipuðu
ástandi og var uppi um morguninn,
tveimur til þremur tímum eftir há-
degismatinn byrjar hungurtilfinn-
ingin að láta á sér kræla en nú reynir
fólk að þrauka af daginn á hálfum
tanki og treystir svo á ísskápinn
heima.
Segjum að einbeitingarskortur
vegna svengdar vari í 30 mínútur á
morgnana, aðrar 30 mínútur seinni-
hluta morguns og í 60 mínútur seinni
hluta dags. Þarna eru komnar 120
mínútur þar sem starfsmaður er ekki
með þá meðvitund sem ætlast er til
að hann hafi. Gefum okkur að þarna
hafi farið klukkutími í súginn. Við
gerum svo ráð fyrir að hann þurfi 30
mínútur á dag umfram umsamdan
hvíldartíma til að redda sér ein-
hverju. Heill knattspyrnuleikur ligg-
ur þarna í valnum – og hvað skyldi
hann kosta? Starfsmaður með
300.000 kr. í laun kostar um 2.500 kr.
á tímann með öllu launatengdu. 90
mínútur kosta því 3.750 kr. á dag.
Samtals gera það 82.500 kr. á
mánuði.
Fyrirtækjamenning –
veikindadagar
Slá má því föstu að starfsmaður í
fyrirtæki, þar sem matarlausnir eru í
hávegum hafðar, veikist mun síður
en þeir sem vinna hjá fyrirtækjum
sem huga ekki að þessum þætti. Ég
legg ekki í að giska á hvað þetta get-
ur verið stór liður en þeir sem hafa
rekið fyrirtæki vita, að óþægindi
vegna fjarvista eru mun meiri en
sem nemur kaupi þess sem er fjar-
verandi
Samverustundir starfsmanna í
hvíldartímum er dýrmætur liður í því
að byggja upp liðsheild í fyrir-
tækjum. Þegar hér er komið við sögu
í þessari hugvekju, hefur aðeins verið
minnst á það sem tapast ef matar-
lausnir eru ekki til staðar. Gaman
væri að fá tölur um ávinning fyrir-
tækja sem huga vel að þessum mál-
um
Vellíðan í vinnu – hvatning
Líkt og í liðnum á undan, þá er hér
verið að huga að sóknarleiknum –
hverju skilar ánægður starfsmaður
umfram þann sem er ekki ánægður.
Það er ekki verið að halda því fram
að sá seinni sé óánægður, hann er
bara ekki ánægður. Það er vitað að
fólk notar almennt bara lítinn hluta
af þeim gáfum sem það er gætt. Því
betur sem fólki líður, þeim mun meiri
líkur eru á að einbeitingin sé í lagi og
hvatinn til að vinna afrek eykst jafn-
framt.
Dæmið hér að framan um ein-
staklinginn sem var á 50% afköstum,
er miðað við starfsmann sem er
hvorki ánægður né óánægður. Sem-
sagt starfsmaður í hlutlausum. Hvar
eigum við þá að staðsetja þann
ánægða?
Hagræðing eða sóun
Ávaxtabíllinn hefur um margra ára
skeið séð starfsmönnum fyrirtækja
fyrir ávöxtum í vinnunni. Búið til
kerfi sem tryggir að hægt sé að grípa
hollan bita þegar svengdin kallar.
Þessi lausn kostar í kringum 500
kr. á viku og tryggir starfsmanni
þannig 1-2 ávexti á hverjum degi.
Þessum þætti hafa mörg fyrirtæki
„hagrætt“ í kreppunni þannig að
starfsmönnum gefst nú ekki lengur
kostur á að grípa til þessarar hollu
skyndilausnar.
Hvað ætli hafi sparast þegar upp
er staðið? Ávaxtabíllinn býður auk
þess uppá heitan mat, kaldan mat og
hvers kyns hollan skyndibita, en
dæmið er sett fram til að setja
stærðargráður í samhengi.
Eigum við ekki að
rífa þetta aðeins upp?
Talnaleikurinn hér á undan gaf
mér að sísvangur starfsmaður kosti
fyrirtæki 3.750 kr. á dag. Síðan
sleppi ég að leika mér með tölur um
veikindadaga og þátt hvatningar í
sambandi við uppbyggingu liðs-
heildar og vellíðunar einstaklingsins
í vinnunni.
Tökum samt bara 3.750 kallinn á
dag og deilum í hann með 3, því okk-
ur finnst þetta of hátt til að vera satt.
1.250 krónurnar sem eftir standa
gera fyrirtækjum mögulegt að nýta
sér matarlausnir fyrirtækis eins og
Ávaxtabílsins allan daginn og rúm-
lega það. Hvernig væri nú að skoða
hlutina í samhengi og rífa þetta að-
eins upp á nýju ári?
Matarlausnir á vinnustöðum
Eftir Hauk
Magnússon » Stærsti hluti þess
sem fólk borðar er
innbyrtur á vinnutíma.
Haukur Magnússon
Höfundur er eigandi Ávaxtabílsins.
BRÉF TIL BLAÐSINS
ÞEIR eru margir
sem heyra daglega í
alþjóðasamfélaginu
þessa dagana og vita
því allt um það
hvernig það hugsar
og hvað það ætlar
sér að gera í náinni
framtíð. Daglega
hringir alþjóða-
samfélagið í þetta
fólk og heldur því
uppi á kjaftasnakki
um langanir sínar og framtíð-
aráform. Viðmælendur hafa varla
lagt frá sér símann þegar þeir
setjast niður og deila því með al-
þjóð hvað alþjóðasamfélagið
sagði. Það er því dagljóst að ekk-
ert af þessu masi fer fram í trún-
aði.
Og hvað er það svo sem al-
þjóðasamfélagið er að segja? Jú,
alþjóðasamfélagið hefur ekki sof-
ið hálfan svefn í margar vikur út
af þessu Icesave-máli, það
hrekkur upp með andfælum þá
sjaldnast það nær að dorma því
draumfarirnar eru þá svo djöf-
ullegar að engum getur verið
vært í draumheimum undir slíku.
Og þó, það er ekki Icesave per
se sem veldur þessu svefnleysi
heldur þær pyntingar og sál-
armorð sem alþjóðasamfélagið
telur sig þurfa að fremja á Ís-
lendingum ef þeir ekki kok-
gleypa Icesave-saminga í þeirri
mynd sem því þóknast. Þetta
segir okkur það eitt að alþjóða-
samfélagið er með góða sam-
visku; að líða illa yfir því hvernig
það muni kvelja okkur eyj-
arskeggja í næstu viku eða hinni.
Líklega er það þess vegna sem
okkur langar svo dæmalaust
mikið til að tilheyra alþjóða-
samfélaginu – en þeir sem al-
þjóðasamfélagið hringir í dag-
lega, og oft á dag, segja að við
tilheyrum því ekki. Sem er vont,
skilst mér. En þeir bæta því
gjarna við að við
getum vel fengið að
tilheyra því ef við
högum okkur skikk-
anlega (eins og al-
þjóðasamfélagið
vill). Sem er gott,
skilst mér.
Fátt af þessu
skiptir neinu máli.
Mestu máli skiptir
að alþjóða-
samfélagið skuli
sýna af sér það lítil-
læti að spjalla –
óumbeðið – við íslenska bændur;
og hafi hjá þeim öllum númerið.
Þann erkibiskups boðskap sem
alþjóðasamfélagið er sagt gefa
út virðist mörgum ómögulegt að
hafa að engu. Því læðist að
manni sá grunur að boðskap-
urinn sá sé heimasaminn og fáir
hafi í raun nokkurn tíma fengið
upphringingu frá alþjóða-
samfélaginu – enda með öllu
óljóst og í raun ólíklegt að það
hafi síma.
Hvenær á þessum kjaftafr-
eyðanda um meintan vilja al-
þjóðasamfélagsins að linna?
Hvenær koðnar sú barnalega
heimsmynd niður að alþjóða-
samfélagið sé eins og úrill kerl-
ing í Sandgerði sem bankar á
eldhúsglugga til að stugga kát-
um krökkum úr rabarbara?
Alþjóðasam-
félagið spjallar
við bændur
Eftir Guðmund S.
Brynjólfsson
Guðmundur S.
Brynjólfsson
» Í gegndarlausum
áróðri fyrir því
að staðfesta skuli
fráleita nauðasamn-
inga hafa margir
gripið til þess að
breiða út meintan
vilja alþjóðasam-
félagsins.
Höfundur er rithöfundur og
leiklistargagnrýnandi.
www.noatun.is
GRILLAÐUR
KJÚKLINGUR
KR./STK.
998
MEÐ HEIM
HEITT
Ódýrt,
fljótlegt
og gott!