Morgunblaðið - 24.04.2010, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. APRÍL 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Landspít-alinnstendur í
ströngu við að ná
niður rekstr-
arkostnaði og
uppfylla þær
hagræðingar-
kröfur sem til
hans eru gerðar. Stjórn-
endur spítalans taka alvar-
lega það hlutverk sitt að
halda rekstrinum innan fjár-
heimilda og hafa gert áætl-
un fyrir þetta ár og næsta
um hvernig það markmið
megi nást.
Hagræðingarkröfurnar
eru talsverðar og ef gengið
er út frá árinu 2007 sem
grunnári þá verður hagræð-
ingin á þessu ári komin í
21% á föstu verðlagi, að
sögn forstjóra spítalans. Það
munar um minna því að all-
ar tölur í rekstri þessa stóra
spítala eru gríðarlega háar.
Í ár er til að mynda gert ráð
fyrir hagræðingu upp á 3,4
milljarða króna.
Markmiðinu um aukið
hagræði á ekki síður að ná
með því að spara margt
smátt en með því að einblína
á fáa stóra kostnaðarliði.
Þannig leitaði yfirstjórn
spítalans til að mynda eftir
hugmyndum starfsmann-
anna um hvernig mætti ná
fram sparnaði og ekki stóð á
tillögunum. Alls bárust á
fjórða þúsund sparnaðar-
tillögur sem safnað var sam-
an á yfir sextíu starfs-
mannafundum með um átján
hundruð starfsmönnum. Þar
komu til að mynda fram til-
lögur um að nota þegar
hægt væri ódýrari sprautur
og ódýrari gúmmíhanska en
gert hefði verið, en með
slíkum einföldum aðgerðum
getur spítalinn sparað millj-
ónir króna á ári.
En þó að al-
mennar hagræð-
ingar- og sparn-
aðaraðgerðir séu
af hinu góða og
lofsvert sé hve
stjórnendur og
starfsmenn spít-
alans leggja sig
fram um að spara, þá er
undirliggjandi vandi í heil-
brigðiskerfinu sem verður
ekki leystur með bættum
innkaupum og skynsamlegri
nýtingu rekstrarvara.
Landspítalinn glímir til að
mynda við mikla starfs-
mannaveltu og stefnir að því
að ná henni niður. Að
óbreyttri stefnu heilbrigð-
isyfirvalda verður þó erfitt
að ná því markmiði og hætt
við að læknar og hjúkr-
unarfræðingar kjósi að
starfa erlendis í meira mæli
en verið hefur.
Núverandi heilbrigðisyfir-
völd hafa haft horn í síðu
annarra rekstrarforma en
ríkisrekstrar á heilbrigðis-
sviðinu og hafa beinlínis
þvælst fyrir því að tækifær-
um á þessu sviði verði fjölg-
að með auknu framtaki
einkaaðila. Breytt viðhorf
stjórnvalda til aukinnar fjöl-
breytni í heilbrigðisgeir-
anum eru nauðsynleg, ann-
ars vegar til að stíga frekari
skref í átt til aukins hag-
ræðis og hins vegar til að
tryggja að hér á landi verði
næg áhugaverð tækifæri
fyrir starfsfólk á heilbrigð-
issviði. Á meðan gamlar
kreddur ráða viðhorfum
heilbrigðisyfirvalda er stað-
an því miður þannig, að
segja má að starfsmenn í
heilbrigðisgeiranum glími
við takmarkaða fjármuni og
rekstrarvanda með aðra
hönd bundna fyrir aftan
bak.
Mikill sparnaður
hefur náðst á Land-
spítalanum, en
breytt viðhorf yfir-
valda þarf til að ná
frekari árangri }
Margt smátt
Bretar ganga tilkosninga 6.
næsta mánaðar.
Miklar vangavelt-
ur eru um hvort
kosningaúrslitin geti leitt til
þess að svo kallað „hung
parliament“ verði nið-
urstaðan. Sumum þykir það
alvarleg staða. Hér er verið
að tala um að vera megi að
enginn einn flokkur fái hrein-
an meirihluta þingsæta í
kosningunum. Einmennings-
kjördæmin leiða til þess, þar
sem þrír stórir flokkar keppa,
að einn flokkur getur fengið
afgerandi meirihluta í þinginu
með aðeins rúm-
lega 35 prósent at-
kvæðanna. Þó er
það svo að Íhalds-
menn þurfa mun
fleiri atkvæði til að ná hrein-
um meirihluta en Verka-
mannaflokkurinn vegna kjör-
dæmaskipunarinnar. En
óneitanlega kemur það
spánskt fyrir sjónir að mesta
hættan skuli vera, að mati
sumra, að samsteypustjórn
þurfi að koma til eftir kosn-
ingarnar. Slík stjórn hefði þó
meirihluta kjósenda á bak við
sig. Slíkt hefur ekki hent í
Bretlandi í háa herrans tíð.
Margir Bretar óttast
samsteypustjórn}Óvenjulegt vandamál V
ið héldum upp á afmælið okkar
sumardaginn fyrsta, Þjóðleik-
húsið og ég. Reyndar ekki í sam-
einingu því sú glæsilega dama
átti merkisafmæli en ekki fulltrúi
alþýðumenningarinnar norður í landi. Hann
varð bara fjörutíu og eitthvað.
En við, þessar tvær merku menningarstofn-
anir, eigum ýmislegt fleira sameiginlegt, þeg-
ar að er gáð en afmælisdaginn, ómældan
glæsileika og hrjúft yfirborð. Bæði lítum við
til að mynda óvenju vel út miðað við aldur.
Sjaldan verið tignarlegri og fallegri en einmitt
um þessar mundir. Hún sextug, ég ögn yngri.
Að vísu verður að taka með í reikninginn að
ég hef ekki enn farið í lýtaaðgerð.
Enn hefur ekki beinlínis verið gert við
kalkskemmdir utan á mér en það skal viður-
kennt að kvölds og morgna er ég makaður dýrum
smyrslum og það hefur verið til siðs á mínu heimili árum
saman. Innvolsið er líka í þokkalegu lagi. Blóðþrýsting-
urinn að vísu í hærri kantinum og heimilislækninum
stendur ekki á sama, en við því finnur hann örugglega
einhver ráð. Til þess er hann menntaður. Ég man ekki
betur en fyrir fáeinum árum hafi verið skipt um lifur,
lungu, stóla, svalir, ljósabúnað og allt hvað eina í döm-
unni. Raunverulega flest nema tungumálið.
Við daman eigum það líka sameiginlegt að kunna að
meta Halldór Laxness. Við Hverfisgötuna í 101 var Ís-
landsklukkan í boði á afmælisdaginn og í tilefni dagsins
klingdi ég minni Íslandsklukku í huganum;
kannski Íslandsbankaklukku. Eða á sá banki
ekki einhver kjúklingabú eins og nú er í
tísku? Vel má vera að Jón Hreggviðsson hafi
skenkt kampavín og kavíar vegna tímamót-
anna en við mína hverfisgötu í 603 var sem
sagt grillaður kjúklingur á borðum; kjúk-
lingabringur marineraðar í Dijon sinnepi,
hunangi og fleiru. Gómsætt kolsýrt vatn með.
Úr vatnsbóli Akureyringa, 2010 árgerðin.
Kolsýran sunnan af landi.
Bringurnar voru gómsætar, eins og ég geri
ráð fyrir að Íslandsklukkan hafi verið. Hef þó
ekki séð verkið en bíð spenntur. Benedikt
matreiðslumaður í 101 er (líka) snjall og
meistarar eyðileggja sjaldan gott hráefni.
Það sannaðist á mér við grillið á fimmtudag-
inn. Meira að segja dæturnar ljómuðu og það
gerist ekki í hvert skipti sem ég þykist elda.
„Sú var tíð, segir í bókum, að íslenska þjóðin átti að-
eins eina sameign sem metin varð til fjár. Það var klukka.
Þessi klukka hékk fyrir gafli Lögréttuhússins á Þíngvöll-
um við Öxará, fest við bjálka uppí kverkinni. Henni var
hríngt til dóma og á undan aftökum.“ (Rétt er að taka
fram, til að fyrirbyggja misskilning, að textinn innan
gæsalappanna er ekki höfundarverk mitt. Hann fékk ég
lánaðan í góðri bók. Líka er rétt að nefna að gott væri að
eiga svona klukku hér á landi núna.)
Við lengi lifum, Þjóðleikhúsið og ég! Gleðilegt sumar!
skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Þjóðleikhúsið, ég og klukkan
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
S
amkvæmt málamiðlunar-
tillögum Alþjóðahval-
veiðiráðsins, sem kynntar
voru í fyrrakvöld, er með-
al annars lagt til að vís-
indahvalveiðar Japana dragist sam-
an um 75% á næstu fimm árum og
að Íslendingar og Norðmenn fái að
halda áfram atvinnuveiðum í að
minnsta kosti áratug. Gert er ráð
fyrir að Íslendingar megi veiða 80
langreyðar og 80 hrefnur árlega
fram til ársins 2010.
Kristján Loftsson, fram-
kvæmdastjóri Hvals, segir að Al-
þjóðahvalveiðiráðið sé alltaf við sama
heygarðshornið. Bandarísku emb-
ættismennirnir, með stuðningi félaga
sinna frá Ástralíu og Nýja-Sjálandi,
vilji halda öllu fyrir sig og aðrir geti
síðan étið það sem úti frýs. Þess
vegna komi þessar tillögur ekki á
óvart. „Þetta er kjaftshögg, það er
ekki að spyrja að því, en þessar til-
lögur skipta bara engu máli,“ segir
Kristján og bætir við að eingöngu sé
um að ræða tillögur til málamynda
og þær verði aldrei samþykktar á
ársfundi ráðsins í Agadir í Marokkó í
júní næstkomandi, þar sem þær
þurfi ¾ atkvæða til að öðlast sam-
þykki.
Óbreytt ástand best
Samkvæmt viðauka við reglugerð
nr. 163 1973 um hvalveiðar, með síð-
ari breytingum, skal leyfilegur heild-
arafli á langreyði og hrefnu á ár-
unum 2009, 2010, 2011, 2012 og 2013
nema þeim fjölda dýra sem kveðið er
á um í veiðiráðgjöf Hafrannsókna-
stofnunarinnar. Hafró hefur lagt til
að árlega megi veiða að hámarki 200
hrefnur og 200 langreyðar.
Kristján segir eðlilegast að halda
óbreyttu ástandi. Hann áréttar að
formaður og varaformaður IWC hafi
lagt fram þessar málamiðlunar-
tillögur og þær fái hvergi hljóm-
grunn. Hvalveiðiþjóðir sætti sig ekki
við niðurskurð og þjóðir andsnúnar
hvalveiðum og þar með talið Evrópu-
sambandið vilji ganga lengra í nið-
urskurðinum. Á ársfundinum megi
því búast við tillögum sem gangi
þvert á þessar tillögur. Með öðrum
orðum liggi ekkert samkomulag um
hvalveiðar í loftinu og það sé enginn
akkur fyrir Ísland og þess vegna
Noreg og Japan að breyta núverandi
stöðu.
Kjaftæði um heimamarkað
Síðan í október sl. hafa fulltrúar
12 ríkja fundað reglulega og reynt
að ná málamiðlunarsamkomulagi
milli hvalveiðiríkja og ríkja sem eru
andstæð hvalveiðum. Fyrr í mán-
uðinum settu Bandaríkjamenn fram
þá kröfu að allar afurðir, sem falla til
við hvalveiðar, yrðu aðeins nýttar á
heimamarkaði. Þessi krafa er innan
hornklofa í nýjustu tillögunum.
Kristján bendir á að IWC hafi
ekkert að gera með verslun og við-
skipti með hvalaafurðir. Tillaga
Bandaríkjamanna sé ámóta fáránleg
og ef Alþjóða flugmálastofnunin
skipaði svo fyrir að framleiðendur
flugvéla mættu aðeins notað eigin
framleiðslu, að Svíar mættu til dæm-
is aðeins fljúga í vélum af gerðinni
Saab. „Í þessu felst, ef menn horfa á
stóru myndina, að þarna sé verið að
sporna við því að það sé verslað með
matvæli.“
Hvorki sátt um hval-
veiðar né viðskipti
Morgunblaðið/Ómar
Hvalveiðar Langreyður skorin í Hvalstöðinni í Hvalfirði.
Kristján Loftsson, fram-
kvæmdastjóri Hvals, telur engar
líkur á að samkomulag náist um
hvalveiðar á ársfundi Alþjóða-
hvalveiðiráðsins í júní þrátt fyrir
framlagðar málamiðlunartillögur.
Meðaltalsveiði á langreyði
hérlendis var 234 dýr á ár-
unum 1948 til 1985 og með-
altalsveiði á hrefnu var 192
dýr á árunum 1975 til 1985. Í
fyrra veiddust 125 langreyðar
og 81 hrefna og voru fulltrúar
Íslands í Alþjóðahvalveiði-
ráðinu tilbúnir að draga úr
veiðunum ef það yrði til þess
að stuðla að samkomulagi. Á
fundi 12 ríkja hópsins í Hono-
lulu í janúar sem leið brugð-
ust Bandaríkin, Nýja-Sjáland,
Svíþjóð fyrir hönd ESB og
fleiri ríki við því með tillögu
um kvóta upp á 60 langreyðar
og 60 hrefnur. Íslendingar
töldu sig ekki getað gengið að
því.
Tómas H. Heiðar, aðal-
fulltrúi Íslands í Alþjóðahval-
veiðiráðinu, hefur áréttað í
samtali við Morgunblaðið að í
allan vetur hafi verið unnið að
því að ná samkomulagi sem
fæli í sér aukna verndun hvala
og bætta stjórnun hvalveiða.
Jón Bjarnason sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra, vill
ekki tjá sig um tillögurnar,
sem voru kynntar í fyrrakvöld,
fyrr en eftir helgi, en málið er
til skoðunar í ráðuneytinu.
Tekist á um kvóta