Fréttablaðið - 22.10.2011, Blaðsíða 34

22. október 2011 LAUGARDAGUR34

Vet ra r t i lboð

Einnig 2,3,4 og 5 svefnherbergja íbúðir.
Tilvalið fyrir fjölskyldur og hópa.
Gjafakort í boði.
Hafið samband við móttöku fyrir
frekari upplýsingar.

BORGARFERÐ
Ýmsir hafa velt fyrir sér afdrifum Einars Áskels á unglings-
og fullorðinsárum í gegnum tíðina, en sem kunnugt er
hefur söguhetjan lítið sem ekkert elst á þeim tæpu
þrjátíu árum sem Gunilla Bergström hefur fjallað
um hana.
Til að mynda gaf norski rithöfundurinn Johan
Harstad út skáldsöguna Hässelby árið 2007, þar
sem umfjöllunarefnið er téður Einar Áskell, en nú
orðinn rúmlega fertugur og býr í úthverfi Stokkhólms
sem samnefnt er bókinni, ásamt pabba sínum sem fyrr.
Eftir dauða pabbans í bílslysi verður Einar Áskell loks að
standa á eigin fótum og endurmetur líf sitt í kjölfarið.
Stór hluti sögunnar byggist á endurliti til níunda
áratugarins þegar Einar, sem unglingur, fer í ferðalag
um Evrópu ásamt vini sínum. Hlutir sem tengjast
dægurmenningu þess tíma, á borð við Stjörnustríðs-
myndirnar og popphljómsveitina Police, ber á góma
auk þess sem Einar Áskell kynnist ástinni í fyrsta sinn.
Þá vakti einnig athygli árið 2002 þegar nokkrir dag-
skrárgerðarmenn sænska ríkisútvarpsins útvörpuðu
þáttum þar sem teiknimyndastrákurinn var
orðinn að melludólgi og eiturlyfjasala. Þetta
gerðu þeir með því að klippa saman brot úr
leikriti um Einar Áskel og dönsku myndinni
Pusher, sem fjallar um ofbeldi og eiturlyf.
Gunilla Bergström var allt annað en ánægð
með uppátækið og kærði dagskrárgerðar-
mennina fyrir brot á höfundarrétti, en tapaði
málinu á öllum dómstigum.
Á svipuðum nótum var óþekktur höfundur sem
hélt úti íslenskri bloggsíðu, einaraskell.blogg.is, fyrir
fáum árum. Þar býr Einar Áskell, fjórtán ára, með
taugabiluðum pabba sínum í Efra-Breiðholti og
byrjar að reykja, drekka og stela peningum frá pabba sínum.
Oft í tímans rás,
þegar ég hef spjall-
að við krakka, hef
ég sagst vera amma
Einars Áskels.
É
g gerði mér svo sem aldrei neinar sér-
stakar hugmyndir um mömmu hans
Einars Áskels heldur sneri mér bara
forvitin að næstu bók. En það má
vissulega segja að þetta séu stórtíð-
indi,“ segir Sigrún Árnadóttir þýðandi
um þær vendingar sem eiga sér stað í barnabók-
inni Einar Áskell og allsnægtapokinn sem kom út
fyrir skömmu. Bókin er sú 25. í röðinni um þennan
góðkunningja fjölda Íslendinga, en stærstu tíðind-
in felast hugsanlega í því að í henni er í fyrsta sinn
minnst á móður Einars Áskels. Eins og lesendur
þekkja hefur söguhetjan hingað til búið ein með
föður sínum en mamman kemur við sögu í nýjustu
bókinni, þótt í mýflugumynd sé, sem gamall og
indæll draumur sem gleður pabba Einars Áskels.
Tók strax ástfóstri við Einar
Sigrún hefur þýtt allar bæk-
urnar um Einar Áskel yfir
á íslensku frá því að sú
fyrsta, Góða nótt Einar
Áskell, var gefin út hér á
landi árið 1980, en sú bók
hafði komið út í Svíþjóð átta
árum fyrr.
Þýðandinn man vel hvern-
ig það kom til að hún hóf að
þýða bækurnar fyrir rúmum
þremur áratugum. „Þorleifur
Hauksson hjá Máli og menn-
ingu var kunnugur bókaútgáfu
í Svíþjóð og vildi gefa þessa
bók eftir Gunillu Berg ström
af því að hún hafði mælst vel
fyrir þar í landi. Af einhverj-
um ástæðum var ég beðin um
að þýða bókina og því fylgdi að
finna söguhetjunni gott, íslenskt
nafn. Það tókst þannig til að
Einar Áskell varð fljótlega að
þessari merkispersónu í íslensk-
um barnaheimi,“ segir Sigrún og
bætir við að hún hafi strax tekið
ástfóstri við feðgana í sögunni.
„Gunilla Bergström myndskreyt-
ir bækurnar sjálf og henni tókst
að skapa ótrúlega skemmtilegar
persónur. Þennan litla og skrítna
strák í rifinni peysu og örfá hár-
strá upp úr höfðinu og luralegan
pabbann sem reykir pípu. Þessar
persónur eru dásamlegar og þótt ég
ætti oft annríkt tímdi ég aldrei að
láta þær frá mér. Einar Áskell hitti
mig beint í hjartastað.“
Sá sjálfa mig í ömmunni
Hún segir fjölskyldumynstur Ein-
ars Áskels einnig hafa heillað sig og
marga lesendur á sínum tíma. „Þetta
var mjög nýstárlegt, bara pabbinn með
strákinn og aldrei var mamman nefnd
á nafn. Fólki fannst þetta skemmtilegt
og ég er ekki frá því að þetta hafi vakið
einhverja til umhugsunar. Kannski boðaði þetta
nýja tíma. Síðar kom amman inn í myndina, sem
mér þótti afar skemmtileg og sá sjálfa mig í. Hún
gerði við rifnu fötin af barnabarninu sínu og lýsti
ávallt þeirri skoðun sinni að Einar Áskell gerði
aldrei neitt ljótt af sér, eins og ömmur trúa alltaf,“
segir Sigrún, en hún á sjálf níu barnabörn sem hún
segir öll hafa lesið bækurnar um Einar Áskel upp
til agna og heimtað meira. „Oft í tímans rás, þegar
ég hef spjallað við krakka, hef ég sagst vera amma
Einars Áskels. Nú er ég komin á þann aldur að
ég ætti eiginlega að fara að kynna mig sem lang-
ömmu hans,“ segir Sigrún og hlær.
Aðspurð segir hún sér vissulega líða eins og hún
eigi heilmikið í Einari Áskeli. „Hann er strákurinn
minn. Ekki síst vegna þess að ég gaf honum nafn.“
Ýmiss konar boðskapur
Eftir að hafa þýtt 25 bækur um Einar Áskel, sem
lesnar hafa verið af stórum hluta landsmanna,
liggur beint við að spyrja Sigrúnu hvort hún sjálf
hafi merkt einhverjar breytingar á Einari Áskeli
í gegnum tíðina.
„Nei, ekki ýkja miklar á sjálfri persónunni,“
útskýrir hún. „En þó má segja að í nýlegustu bók-
unum taki Bergström upp talsvert víðara sjónar-
horn. Í bókinni Einar Áskell og stríðspabbinn
kynnist hann fjölskyldu af framandi uppruna,
verður heimagangur hjá henni og sér frábrugðna
innanstokksmuni, matarvenjur og slíkt. En Einar
Áskell er kominn á þann aldur að hann er farinn
að sjá alls kyns myndir þar sem stríðsátök og
vopn koma við sögu, og verður verulega spennt-
ur fyrir að heyra stríðspabbann segja sögur úr
stríðinu. Stríðspabbinn er fjarskalega tregur til,
en fellst þó á endanum á að segja Einari Áskeli
og syni sínum eina stríðssögu, sem reynist vera
alveg dásamleg lítil dæmisaga. Í sögunni leita
stríðspabbinn og félagar hans sér skjóls undan
árásum í hrundu húsi. Þar sem hann liggur flat-
ur á gólfinu virðir stríðspabbinn fyrir sér maur
sem bjástrar með þunga byrði heim í búið sitt. Á
miðri leið skellur á skothríð og maurinn stansar,
en um leið og árásinni léttir heldur hann sínu striki
með sína þungu byrði. Svo dregur stríðspabbinn
þessa dæmisögu yfir á annað svið, þegar nokkrir
krakkar hafa brotið niður fótboltamark sem hann
hafði hjálpað strákunum að setja upp úti á velli.
Strákarnir verða geysilega vonsviknir, en stríðs-
pabbinn minnir þá á sama lærdóm, að ekkert sé
annað að gera en að reyna aftur, halda sínu striki
og hann skuli hjálpa þeim með það. Það leynist
ýmiss konar boðskapur í þessum bókum ef vel er
gáð,“ segir Sigrún og bætir við að hún hafi mjög
gaman af því þegar foreldrar, sem sjálfir ólust upp
við Einar Áskel, lesa bækurnar fyrir börnin sín.
„Foreldrarnir lesa af innlifun því þau hrifust sjálf
af þessum sögum.“
Dáist að Gunillu Bergström
Sjálf hefur Sigrún aðeins einu sinni hitt höfund
bókanna, Gunillu Bergström, þegar sú síðarnefnda
heimsótti Bókmenntahátíð í Reykjavík árið 1992.
„Ég hitti hana í skamma stund, sem var gaman,
en spjallaði ósköp lítið við hana. Gunilla er þó
greinilega fyndin og hæfileikarík manneskja.
Hún er auðvitað orðin öldruð, þótt hún sé ekki eins
gömul og ég, og ég dáist að henni fyrir að vera
enn að skrifa nýjar bækur. Vonandi heldur hún því
áfram sem lengst,“ segir Sigrún.
Einar Áskell er strákurinn minn
Heilmikil tíðindi eru fólgin í útgáfu nýjustu bókarinnar um Einar Áskel, litla strákinn sem stór hluti Íslendinga hefur tekið
ástfóstri við í gegnum tíðina, en í henni er minnst á móður drengsins í fyrsta sinn. Kjartan Guðmundsson spjallaði við Sigrúnu
Árnadóttur, þýðanda bókanna, um nýstárlegt fjölskyldumynstrið, boðskapinn og persónuna sem hitti hana strax í hjartastað.
ÞÝÐANDI Sigrún Árnadóttir hefur þýtt bækurnar um Einar Áskel frá árinu 1980. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
■ HVAÐ VARÐ SVO UM EINAR ÁSKEL?