Saga - 2005, Side 154

valda þar sem sérstaklega reyndi á réttaröryggi einstaklinga og lög-
aðila gagnvart hinu opinbera eða þegar stjórnvöld tóku svo kallað-
ar stjórnvaldsákvarðanir“ (I, bls. 374). Bæði stjórnsýslulögin og
upplýsingalög, sem voru sett í kjölfar þeirra, hafa komið meiri festu
á íslenska stjórnsýslu og gert hana gagnsærri. Ásmundur saknar
þess þó að ekki hafi farið fram heildarendurskoðun í öllum ráðu-
neytum á því hvernig meðferð mála væri þar háttað eftir að lögin
gengu í gildi.
Í seinni hluta sjötta kafla fjallar Ómar H. Kristmundsson um
vald ráðherra og ráðuneyta yfir lægra settu stjórnvaldi og um fjár-
lagagerð. Þetta er fróðlegt efni og mun án efa gagnast vel ýmsum
lesendum. Þekking á gerð fjárlaga er nauðsynleg hverjum þeim
sem vill hafa áhrif á skiptingu opinbers fjár. Lýsing Ómars nær þó
einungis til verklags innan ráðuneyta en fjallar ekki um meðferð
fjárlaga á Alþingi.5
Ómar skrifar einnig kafla um starfsmenn ráðuneyta og birtir
ýmsar tölulegar upplýsingar um bakgrunn þeirra. Þar kemur m.a.
fram að 70% þeirra sem nú starfa hjá Stjórnarráðinu hafa lokið há-
skólaprófi, flestir á sviði lögfræði, félagsvísinda, hagfræði og við-
skipta. Einnig kemur fram í töflu yfir ráðuneytisstjóra að fram til
ársins 2003 höfðu 65 karlar gegnt stöðu ráðuneytisstjóra en einung-
is þrjár konur.
Síðasti kafli bókarinnar fjallar um skjalavörslu, málaskrá og
húsnæðismál Stjórnarráðsins. Höfundar hans eru Kristjana Krist-
insdóttir, Ingibjörg Sverrisdóttir og Ólafur Rastrick. Í kaflanum eru
framfarir í skjalavörslu og móttöku mála reifaðar. Upplýsingar sem
þar koma fram nýtast vafalaust starfmönnum ráðuneyta að ein-
hverju leyti en hafa líklegast litla skírskotun til almennra lesenda.
Það er þó staðreynd að skjalavarsla og aðgangur að opinberum
gögnum er ein lykilforsenda réttarríkisins og vinnu sagnfræðinga.
Og án húsnæðis væri starfsemi ráðuneyta lítil.
Á heildina litið má segja að fyrsta bindi ritsins Stjórnarráð Ís-
lands, 1964–2004, Skipulag og starfshættir sé ágætlega vel heppnað í
ljósi þeirra markmiða sem sett voru fram í inngangi. Þar kom fram
að markhópur verksins væri kennarar og nemendur á háskólastigi
sem og ýmsir þeir sem koma að opinberri stjórnsýslu. Flestum
spurningum sem settar voru fram í upphafi er svarað en á þann
S T E FA N Í A Ó S K A R S D Ó T T I R154
5 Það er hins vegar gert í bók Gunnars Helga Kristinssonar, Úr digrum sjóði: Fjár-
lagagerð á Íslandi (Reykjavík 1999).
Saga haust 2005-NOTA 23.11.2005 20:10 Page 154