Saga - 2005, Qupperneq 231

hlut en póstþjónustan var tvímælalaust eitt af grundvallaratriðum í nývæð-
ingu íslensks samfélags.
Það fer ekki fram hjá neinum við lestur bókarinnar hve póstsagan er
samtvinnuð samgöngusögu landsins og í reynd mikilsverður hluti af þeirri
sögu. Þannig fólst skilvirkasta leiðin til að bæta póstþjónustuna oftar en
ekki í því að bæta samgöngur með lagningu nýrra vega, brúarsmíði eða
ferjurekstri svo dæmi séu nefnd. Jafnframt hafði það mikið að segja fyrir
fyrirtæki í samgöngugeiranum (framan af einkum skipafélög og ferjur) að
ná til sín póstflutningum og skjóta þannig stoðum undir reksturinn.
Í upphafi þess tímabils sem hér liggur til grundvallar byggðist póst-
dreifing innanlands fyrst og fremst á gangandi og ríðandi mönnum en með
tímanum færðist dreifingin sífellt meira yfir á skip og báta, hestakerrur og
bifreiðir og um tíma flugvélar einnig. Það er því eðlilegt að í ritinu sé gerð
grein fyrir helstu samgönguþáttum landsins. Höfundur gengur þó alltof
langt í umfjöllun um strandsiglingar og rekstur flóabáta í 5. og 6. kafla. Þótt
sagnfræðingar hafi því miður lítið sinnt þessum greinum siglinganna er
þetta varla rétti vettvangurinn til þess að bæta þar úr með þeim hætti sem
raun ber vitni. Þannig snertir margt af því sem hér er tíundað lítt eða ekk-
ert póstþjónustuna, svo sem aðbúnaður farþega og stærð báta og skipa.
Einnig er of löngu máli varið í að greina frá tíðni ferða og fleiri smáatriðum
sem er lýjandi lesning og dregur athyglina frá því sem mestu máli skiptir. Í
stað þess að fjalla jafn ítarlega og raun ber vitni um einstakar siglingaleiðir
hefði mátt verja meira rúmi í að draga saman þýðingu siglinganna fyrir
póstþjónustuna. Þetta á einnig við um 4. kafla en þar er rækilega greint frá
einstökum póstleiðum á landi frá 1873 til 1931. Ætlunin með þessu er ef-
laust að ritið geti nýst sem nokkurs konar uppflettirit vilji menn kynna sér
tilteknar póstleiðir. Á hinn bóginn gefa inngangarnir eða yfirlitin í upphafi
þessara kafla yfirsýn yfir efni þeirra og er það vel.
Aftast í fyrra bindi póstsögunnar er yfirlit yfir meginefni þess og hefði
verið fengur að slíku yfirliti í þessu bindi. Þá hefði að ósekju mátt horfa
meira á póstkerfið frá sjónarhóli notenda. Þannig sakna ég ítarlegri skýr-
inga á mikilvægi þess fyrir atvinnulífið, sem og hvernig almenningur nýtti
sér þjónustuna við að halda uppi samskiptum sín á milli. Til dæmis hefði
mátt koma betur fram hvaða þátt póstkerfið átti í atvinnubyltingunni sem
varð hér á landi um og upp úr aldamótunum 1900. Og hvaða áhrif hafði til-
koma og þróun símans og annarra fjarskipta á notkun fólks á póstþjónust-
unni? Auðvitað er ekki hægt að gera kröfu um fullkomin svör við slíkum
spurningum en rökstuddar vangaveltur þar um hefðu verið vel þegnar.
Þrátt fyrir þessar aðfinnslur er Póstsaga Íslands engu að síður myndar-
legt grundvallarrit meðal sagnfræðiverka og því ber að fagna útgáfunni.
Það er sannarlega mikilvægt að rannsaka og rita sögu opinberra stofnana
sem áratugum saman hafa verið meðal helstu undirstaða samfélagsins. Slík
söguritun verður að byggjast á ítarlegri athugun frumheimilda þótt tíma-
R I T D Ó M A R 231
Saga haust 2005-NOTA 23.11.2005 20:11 Page 231