Saga - 2005, Blaðsíða 240

Með þessum efnistökum nær Iggers að marka mjög skýra drætti í þró-
un sagnritunar á öldinni sem leið. Hér hefur hann einkum stoð af tvenns
konar afmörkunum á hverjum tíma; í fyrsta lagi takmarkar hann sögusvið-
ið, eins og hann tekur skýrt fram í formála verksins, við stórþjóðirnar á
hinu vestræna menningarsvæði, í Bandaríkjum Norður-Ameríku, Vestur-
og Mið-Evrópu; í öðru lagi einskorðast umfjöllunin mest við þá sagnfræð-
inga sem hafa verið í framvarðarsveit fagsins á hverjum tíma og „geta tal-
ist fulltrúar fyrir helstu hræringarnar í sagnfræðirannsóknum“ (bls. 7). Því
má segja með nokkrum sanni að Iggers nái að fanga viðfangsefnið jafn vel
og raun ber vitni með því að halda sig fast við þá „stórsögn“ sem ber uppi
túlkunarramma frásagnarinnar. Að hvaða marki akademísk sagnritun í
heild sinni hafi í raun fylgt þeim stefnubreytingum sem raktar eru í verk-
inu, er spurning sem Iggers lætur sér í léttu rúmi liggja.
Annað sem setur mark sitt á efnistök Iggers er hve hann fjallar um við-
fangsefnið í víðu samhengi, þ.e. ekki aðeins út frá svonefndum innri við-
miðum fagsins heldur og með hliðsjón af því að sagnfræðingar, eins og aðr-
ir fræðimenn, eru „lifandi fólk sem starfar innan vísindastofnana og hefur
skoðanir á eðli veruleikans sem það deilir með flestum samtímamönnum
sínum“ (bls. 30). Þannig leggur Iggers í síðasta meginkafla verksins þunga
áherslu á þau áhrif sem hrun sovétkerfisins í Austur-Evrópu hafði á
heimssýn sagnfræðinga sem annarra (sbr. bls. 154–156).
Ekki er laust við að áðurnefndar afmarkanir — sem, eins og áður segir,
hjálpa höfundi til þess að ná föstum tökum á viðfangsefninu — veiki nokk-
uð efnislegar niðurstöður og túlkanir verksins. Hin landfræðilega afmörk-
un veldur því að ekki einasta jaðarsvæði í Evrópu (eins og Norðurlönd,
Íberíuskaginn, Balkanskaginn) verða með öllu útundan heldur og sagnrit-
un utan hins vestræna menningarsvæðis — í löndum íslams, Suðaustur-
Asíu, Afríku og rómönsku Ameríku. Eftirmálinn ber með sér (sjá bls. 180)
að við þetta tiltölulega þrönga sögusvið undi höfundur miklu síður árið
2004 en þegar drög voru lögð að verkinu góðum áratug fyrr. Í millitíðinni
sótti alþjóðavæðingin mjög í sig veðrið og jafnframt veiktust margir í þeirri
trú að þjóðríkið væri eðlilegt viðmið sagnfræðirannsókna. „Sagnfræðingar
í dag eru að snúa sér í auknum mæli að samanburðarrannsóknum á ólík-
um menningarheimum“, segir Iggers í eftirmála (bls. 179). Hér veitir hann
menningarsvæðum utan Evrópu nokkra uppreisn með því að fjalla stutt-
lega um indverska sagnritun í anda síðnýlendustefnu — nefnir hana sem
dæmi um stefnu í sagnritun sem eigi sér ekki beinlínis rætur á Vesturlönd-
um. Þetta víkkaða sjónarhorn gefur Iggers tilefni til fróðlegrar umfjöllunar
um nývæðingarferli á heimsvísu og til að leggja um leið mat á gildi nývæð-
ingarkenninga (sjá bls. 177–179).
Að ýmsu öðru leyti ber þetta rit mark síns útungunartíma svo sem eðli-
legt má telja. Hér er einkum átt við það vægi sem póstmódernismi í ýms-
um myndum fær í umfjöllun Iggers. Að sögn hans er „grunnhugmynd
R I T D Ó M A R240
Saga haust 2005-NOTA 23.11.2005 20:11 Page 240