Ný saga - 01.01.1987, Síða 16

GLOUCESTERMENN í LÚÐULEIT
styðst þar nær eingöngu við
íslenskar heimildir. Þar á
meðal eru rit Lúðvíks
Kristjánssonar og Gils
Guðmundssonar, en þeir hafa
báðir fjallað um þessar veiðar
og m.a. stuðst við munnlegar
frásagnir íslendinga, sem
Bandaríkjamennirnir réðu til
sín.2
Gísli Kristjánsson leiðir
getum að því, að deilur
Bandaríkjamanna og
Kanadamanna um fiskveiði-
réttindi hinna fyrrnefndu við
strendur Kanada og um inn-
flutning kanadísks fisks á
Bandaríkjamarkað hafi átt
þátt í því að bandarískir sjó-
menn færðu sig æ austar í leit
að fiskimiðum.3 Ég held bó
að óhætt sé að fullyrða að
þessar deilur hafi ekki snert
lúðusjómenn, því þær snerust
fyrst og fremst um leyfi fyrir
þorskveiðiflotann til að koma
til hafnar í Kanada. Lúðusjó-
menn höfðu með sér það salt
sem þurfti, auk þess sem fjar-
lægðin af norðurmiðum til
Gloucester var ekki meiri en
svo að hægt var að sigla heim
án þess að taka land í Kanada
(nema auðvitað í neyðartil-
fellum).
1 bók sinni American Diplo-
matic Questions segir banda-
ríski sagnfræðingurinn John
B. Henderson að lúðuveiðar
Nýja Englandsmanna hafi í
upphafi verið stundaðar út af
ströndum Kanada, en um
1850 hafi þótt vænlegra að
halda á fjarlægari mið.4 Því
tel ég að lúðuveiðar þessara
manna við ísland megi rekja
beinlínis til aflatregðu á mið-
unum út af Massachusetts og
Kanada og þannig má tengja
upphaf veiðanna bandarísku
fiskveiðinefndinni (The
United States Commission
for Fish and Fisheries), sem
hafði aðsetur í Washington
D.C., en einn starfsmanna
hennar lagði mikla áherslu á
að Gloucestermenn hæfu
veiðar við ísland.
Við samningu greinarinnar
var aðallega stuðst við banda-
rískar heimildir. Hér er um
að ræða fræðileg rit um fisk-
veiðar á Nýja Englandi, dag-
blöð f rá Gloucester og Boston
og skjöl á þarlendum söfnum.
Skjalasöfnin sátu þó á hakan-
um en gáfu fyrirheit um að
þar mætti finna ýmislegt um
lúðuveiðar Gloucestermanna
við ísland. Þau eru að stórum
hluta óskráð og því er tölu-
vert starf að fara í gegnum
þau.5
TILDRÖG VEIÐANNA
VIÐ ÍSLAND
í bókinni Fisherman's
Memorial and Record Book,
sem kom út í Gloucester árið
1873 segir svo frá upphafi
lúðuveiða Bandaríkjamanna
við ísland:
Á þessari vertíð (1873) kom
til sögunnar ný tegund
veiða, lúðuveiðar við ís-
landsstrendur. McQuinn,
skipstjóri, sem gengið hafði
vel við veiðar við Græn-
land, áleit veiðimögu-
leikana eins góða við ís-
land. Skonnortan Mem-
brino Chief var útbúin til
þessara veiða og sigldi
héðan 23. maí. Þeir voru
komnir á miðin 9. júní, en
veðrið var svo óhagstætt að
þeir fengu aðeins 6 lúður og
nokkra þorska...
Af þeim upplýsingum sem
við höfum um fiskveiðar
við ísland sést að ferð Mem-
brino Chief var farin á
röngum árstíma. Þar er
sagt að tvær góðar fisk-
göngur komi á miðin ár
„Af þeim upplýs-
ingum sem við
höfum um fisk-
veiðar við Island
sést að ferð
Membrino Chief
var farin á röngum
árstíma."
Collins átti síðan
tal við helstu skip-
stjóra og aðra þá
sem hagsmuna
áttu að gæta i
Gloucester þá um
veturinn (1883) og
varð úr að vorið
eftir sigldu þrjár
lúðuskonnortur til
íslands til veiða.
hvert, önnur í apríl og hin í
september; þessi ferð var
því farin of seint fyrir aðra
en of snemma fyrir hina.6
Þessi fyrsta tilraun Banda-
ríkjamanna til lúðuveiða við
ísland varð því ekki til fjár, en
þó var þess ekki langt að bíða
að skipulagðar veiðar þeirra
hæfust þar af fullum þunga.
Víkur nú sögunni til J. W.
Collins. Hann var reyndur
skipstjóri frá Gloucester, en
var um 1880 orðinn starfs-
maður bandarísku fiskveiði-
nefndarinnar. Á vegum
hennar fór hann á fiskveiði-
sýningar í Berlín og London
sumarið 1880. í London kynnt-
ist hann sjómönnum og út-
gerðarmönnum frá Grimsby,
sem sögðu honum að góð
lúðumið væru við ísland.
Þetta vakti áhuga hans af
tveim ástæðum, segir hann í
grein í skýrslu liskveiði-
nefndarinnar 1884.7 í fyrsta
lagi vegna þess að lerð Mem-
brino Chief árið 1873 hafði
mistekist, sem hafði leitt til
þess að sjómenn frá Glou-
cester höfðu ekki hætt sér aft-
ur á íslandsmið. í öðru lagi
áleit hann að ef þessi mið
væru eins góð og látið var,
gæti verið hagstæðara fyrir
lúðuskonnorturnar banda-
rísku að stunda veiðar þar en
við Grænland, en þær veiðar
höfðu aldrei gefið mjög góða
raun. Hann leitaði því frekari
upplýsinga um miðin á lisk-
veiðisýningu í London 1883
og sannfærðist um að ekkert
væri ofsagt um ágæti ís-
lensku lúðumiðanna. Collins
átti síðan tal við helstu skip-
stjóra og aðra þá sem hags-
muna áttu að gæta í Glou-
cester þá um veturinn (1883)
og varð úr að vorið eftir
sigldu þrjár lúðuskonnortur
til íslands til veiða.
14