Ný saga - 01.01.1987, Side 17

GLOUCESTERMENN í LÚÐULEIT
í raun voru lúðuveiðarnar
við ísland eingöngu stund-
aðar frá Gloucester. Lúðu-
skiptstjórar þaðan höfðu sí-
fellt leitað lengra austur eftir
nýjum miðum og afkoma
margra byggðist á því að þau
væru fengsæl. Það var því í
sjálfu sér ekki undarlegt að
þeir tækju forystu í veiðum
við ísland. Það hefur þó senni-
lega ekki spillt fyrir að Coll-
ins var sjálfur gamall Glou-
cester skipstjóri og hafði
greinilega taugar til síns
heimabæjar, þótt hann væri
nú orðinn opinber starfsmað-
ur.
FYRSTA FERÐIN
Vorið 1884 sigldu þrjár
skonnortur frá Gloucester til
lúðuveiða við ísland. Collins
fylgdist af áhuga með árangri
veiðanna og skrifaði um þær
greinargerð, sem birtist í
skýrslu fiskveiðinefndar-
innar fyrir það ár.8 Hann
byggir frá sögn sína á skips-
dagbókum og viðtölum við
skipstjórana þrjá. Hér verður
stuðst við þessa skýrslu og
dregið fram það helsta sem
þar er sagt.
Skipin þrjú sem fóru til ís-
lands voru: Alice M. Williams
78 tonn; Concord 94 tonn og
David A. Story, 87 tonn. Alice
M. Williams lagði fyrst úr
höfn hinn fyrsta maí, en hin
tvö fóru af stað 12. maí. Hvert
þeirra hafði 16 manna
áhöfn, 14 doríumenn, kokk og
skipstjóra. Auk þess réðu
bæði Alice M. Williams og
Concord sér íslenskan leið-
sögumann þegar til íslands
kom. Alice M. Williams varð
að vonum fyrst á vettvang,
kom til ísafjarðar 25. maí.
Ekki var allt unnið þótt kom-
ið væri á íslandsmið. Á ísa-
firði var skipstjóranum til-
kynnt að bandarískum skip-
um væri óheimilt að taka vatn
og vistir, landa salti eða koma
í íslenska höfn nema einhver
búsettur á landinu tæki skip-
ið á leigu. Það varð svo að vera
og var skipið leigt Egelhus
nokkrum, Norðmanni, sem
Kortið sýnir lúðumið Gloucestermanna áður en þeir tóku að
sigla til íslands. Georgsbanki og Stóribanki þóttu sérstaklega
gjöful mið.
bjó á ísafirði. Honum voru
greiddar400 kr. fyrir vikið, en
í staðinn fékk skipið leyfi til
að landa salti, taka vatn og
vistir, fara inn á íslenskar
hafnir og veiða innan þriggja
mílna landhelgi. Af saltinu
þurfti að greiða toll, þótt það
væri síðar tekið um borð og
notað til að salta veiðina.
Sögðu íslendingar öllum
bandarísku skipstjórunum að
innan landhelgi væri mesta
lúðu að fá. Þegar skipin fóru
til veiða kom þó í ljós að það
stóðst ekki. Bandarísku
skonnorturnar veiddu mest á
svæði 15-25 mílur frá landi.
Collins taldi þessar upplýs-
ingar hafa verið gefnar eftir
bestu vitund, en þar sem „inn-
fæddir" fari aldrei út fyrir
þrjár mílur á opnum bátum
sínum þá þekki þeir lúðu-
gengd utan landhelgi aðeins
af afspurn. En þær upplýs-
ingar fái þeir frá enskum og
frönskum sjómönnum, sem
aðeins veiði lúðu í smáum stíl
á handfæri.
Concord greiddi einnig 400
kr. fyrir sams konar fyrir-
greiðslu og Alice M. Williams.
David A. Story reyndi í fyrstu
að komast hjá slíku, en eftir
fyrstu lerð á miðin urðu skip-
verjar að gera sömu ráðstaf-
anir og landar þeirra.
Svo virðist sem dönsk
stjórnvöld hafi ekki viljað ýta
undir þessar veiðar frekar en
aðrar veiðar útlendinga,
hvorki við ísland né Græn-
land. En þetta sama sumar
bárust þær fréttir frá Græn-
landi að frá og með vertíðinni
1885 væri Bandaríkjamönn-
um óheimilt að landa fiski og
koma fyrir útbúnaði þar, sem
þó hafði verið leyft allt frá
upphafi veiðanna þar 1866.
Einnig ömuðust dönsk yfir-
völd við því að erlend skip
Ekki var allt unnið
þótt komið væri á
íslandsmið. Á ísa-
firði var skipstjór-
anum tilkynnt að
bandarískum skip-
um væri óheimilt
að taka vatn og
vistir, landa salti
eða koma I (s-
lenska höfn nema
einhver búsettur á
landinu tæki skip-
ið á leigu.
15