Teningur - 01.10.1989, Blaðsíða 50

- Ja, ég geri lítið af því að lesa mér
til eða svoleiðis.
Stundum veit ég ekkert um áfanga-
stað fyrr en ég er kominn þangað.
Þannig var það til dæmis þegar ég
kom til íslands í fyrsta sinn, árið 1974.
Þá fór ég á limferðamiðstöðina í
Reykjavík, en gat ómögulega áttað
mig á því hvert rúturnar fóru, það voru
hvorki númer eða staðarnöfn á þeim.
Eftir mikið japl og jaml og fuður leidd-
ist mér þófið og steig bara upp í
næstu rútu, án þess að hafa hugmynd
um áfangastað hennar. Um kvöldið
fór ég úr rútunni á síðustu stoppistöð
og labbaði mig út í óbyggðirnar.
Þegar ég fann stað sem mér leist vel
á, velti ég steinum niður fjallshlíð,
myndaði árangurinn og fór heim.
- Svo að þú vissir ekki hvar þú
varst þegar þú hófst gönguna?
- Jú, ég var auðvitað með kort
með mér og komst að því hvert við
vorum að fara...
- Hefurðu áhuga á stjórnmálum,
mannlífi og siðum í þeim löndum
sem þú sækir heim?
- Öll myndlist gengur út á það að
velja og hafna. Maður stendur frammi
fyrir milljón möguleikum, bæði hvað
efnivið og inntak varðar. Auðvitað
getur maður sökkt sér niður f
stjórnmál, þjóðfélagsmál og gert sér
mat úr þeim í myndlist. Ég hef löngu
lært að halda mig við náttúruna í
hverju landi sem ég heimsæki.
Ég er bara innstilltur á svoleiðis
upplifanir. Sem þýðir ekki að ég sé
ónæmur fyrir öðru sem gerist í
kringum mig. Mér finnst virkilega
spennandi að skoða hvernig ólík
samfélög eru byggð upp og þróast.
Það er til dæmis ekki nokkur lifandis
leið að labba um Nepal, Kasmír eða
Alsír og kæra sig kollóttan um lifnað-
arhætti og siði þar. Mín myndlist
gengur einfaldlega ekki út á það að
gera þeim þáttum skil.
Svo kemur fyrir að ég kem á fjar-
lægan stað, segjum Nepal, og upp-
götva að þar líta menn náttúruna svip-
uðum augum og ég geri, að í mér er
snertir af Búddista...
- En þú vilt gjarnan láta tilveruna
koma þér á óvart?
- Ég hef tröllatrú á tilviljunum og
hugboðum. Árið 1966, þegar ég not-
aði hring í fyrsta sinn, gerði ég það
alls ekki út frá sérstakri dulspeki eða
hugmyndafræði, ég var alls ekki að
spila á erkitýpíska merkingu hringsins
og allt það. Ég fékk bara þá hugdettu
að nota hring alveg upp úr þurru,
fannst það bara sniðug hugmynd.
- Þegar þú vinnur með eðjuna úr
Avon ánni, réttara sagt, þegar þú
teflir saman svona náttúrulegum efni-
við heiman að frá þér og náttúrunni á
þeim stað sem þú sýnir, eins og fjöru-
grjótinu hér í Nýlistasafninu, hvað
vakir þá aðallega fyrir þér?
- Ég er mjög hagsýnn listamaður.
Þess vegna moða ég úr þeim efnivið
sem ég finn á hverjum stað. Fyrir mér
er þessi efniviður staðurinn í
hnotskurn. Ef ég er að vinna fyrir sýn-
ingu, leita ég að grjóti á staðnum, finn
þá yfirleitt mjög góða steina sem
henta mér. En ég vil gjarnan hafa
eitthvað með mér að heiman, til að
ríma við það sem ég geri annars
staðar, og fyrir mér er eðjan hluti af
heimahögum mínum. Eðjuna get ég
haft með mér í plastpoka hvert á land
sem er. Ég blanda hana vatni og
þrykki með henni á veggi. Eðjuverkin
ganga alveg eins mikið út á vatn eins
og eðju.
- Þú gerðir mikið af því að
„teikna" með vatni úti í eyðimörkinni
og annars staðar.
- Alveg rétt. Og geri enn. Síðast
þegar ég var í Mexíkó gekk ég upp
með á sem rann um gullfalleg gljúfur
og „teiknaði" öðru hvoru á hamra-
veggina með því að hella vatni niður
eftir þeim. En ég get auðvitað ekki
hellt vatni niður veggi inni í sýningar-
sölum og nota eðjuna úr Avon ánni í
staðinn. Það má líta á hana sem brún-
litað vatn...
- Hvað er það við eðjuna sem
skiptir þig mestu? Er það sú stað-
reynd að hún er frá heimahögum
þínum, eða er það áferð hennar, litur
eða eitthvað annað?
- Þetta hefur allt sitt að segja. Ég
er fæddur í Bristol, en Avon áin
rennur gegnum borgina og út í Bristol
sundið. Þarna er gríðarlegur munur á
fjöru og flóði, einir 10-15 metrar, sem
er einstakt í heiminum. f æsku var ég
alltaf niður við ána og fylgdist með
hrynjandi hennar, hvernig hún lagaði
landið að sínum þörfum og skildi eftir
sig mjúka eðju sem gældi við tærnar á
manni. Frá því ég fyrst man eftir mér
var áin hluti af vitund minni. Því tek ég
hana með mér þegar ég þarf á henni
að halda.
- Kemur aldrei fyrir að þú farir á
einhvern stað með ákveðna hug-
mynd að verki í huga?
- Það fer eftir eðli verksins. Ef ég
einset mér að ganga einhvers staðar,
segjum í Skotlandi eða á Dartmoor,
eftir beinni línu í tólf klukkustundir
samfleytt, eða þá að ganga frá upp-
tökum einnar ár til upptaka annarrar,
þá skipulegg ég auðvitað gönguna,
kaupi mér landakort og merki leiðina
inn á það. Svo fer ég á staðinn og
geng samkvæmt áætlun. En ef ég fer
segjum til Afríku, á einhvern stað sem
engin kort ná yfir, þá labba ég bara af
stað út í buskann og moða úr því sem
ég rekst á á leiðinni.
- Að ganga á vit hins ófyrirsjáan-
lega?
- Ég vil gjarnan geta valið úr
ýmsum möguleikum. Til dæmis er
meiri fjölbreytni í mínum verkum en
margir gera sér grein fyrir. Ég rúlla
steinum, raða þeim saman, geri
gönguverk, bý til ósýnileg verk og líka
mjög endingargóð verk, ég bý til verk
fyrir sýningarsali og líka verk sem
enginn kemur nokkurn tímann til með
að sjá, ég geri verk sem eru til í tvær
mínútur, eins og vatnsteikningarnar,
eða ég geri verk sem væntanlega
munu standa til eilífðarnóns.
- Þú tekur ákveðna áhættu með
því að ganga einhvers staðar úti í
óbyggðum, kannski meðal þjóða sem
hafa sjaldan eða aldrei séð hvítan
mann.
- Að vissu leyti geri ég það. En ég
legg ekki á mig hættu af ásettu ráði,
ég er ekki á höttum eftir ævintýrum.
Það sem skiptir máli er tveggja vikna
gönguferð um Nepal fjöll, allt annað,
maturinn, veðráttan, er bara hráefni
sem kemur ekki verkinu, gönguferð-
inni, við.
48