Birtingur - 01.01.1968, Blaðsíða 36

JÓN ÓSKAR: BÓKMENNTIR OG KREDDUR
í greinarkorni sem ég skrifaði fyrir ári reyndi
ég að bera blak af kynslóð skálda sem dæmd
hafði verið dauð og ómerk í ritsmíð nokkurri,
(Kristinn E. Andrésson: Bókmenntaárið 1965,
Tímarits máls og menningar 1. hefti 1967) um
leið og nokkur ný verk í skáldsagnagerð voru
upp hafin til mótvægis þeim vesaldómi sem hjá
svo nefndum atómskáldum hafði ríkt, að dómi
ritsmíðarhöfundar. Nú liefur birzt ný grein
(raunar tvær greinar undir einu heiti: íslenzk
ljóðagerð 1966 eftir Kr. E. A., Tímarit m. og
m. 2. og 3. h. 1967) og vildi ég af því tilefni
enn reyna að koma á framfæri nokkrum at-
hugasemdum, einkum þar sem ofannefnd rit-
gerð virðist ekki til þess fallin að varpa ljósi
á hlutina, en gæti ruglað fólk enn meira í
ríminu heldur en orðið er.
Ég vil fyrst taka það fram, að það er ekki ég
sem hef gefið þeirri skáldakynslóð sem for-
dæmd var í grein Kristins nafnið atómskáld.
Það orð notaði Kristinn sjálfur í grein sinni
(þótt hann vilji nú nota þetta orð um öll is-
lenzk nútímaskáld sem yrkja með nýjum að-
ferðum). Nú er sagt, að ég vilji takmarka þessa
nafngift við scx skáld, „og fcr þá að þrcngjast
hópurinn", segir Kristinn E. Andrésson, eink-
um þar sem ég taldi ekki upp með þessum sex
Jón úr Vör, sem menn hafa kallað höfuðfor-
sprakka atómskáldanna, og ekki Jóhann
Hjálmarsson, sem menn hafa kallað helzta
lærisvein atómskáldanna. Hér er misskilning-
ur á ferðinni. Ég taldi upp þau sex skáld sem
nafngiftin átti við upphaflega og voru af þeirri
kynslóð sem Kristinn hlaut að eiga við í grein
sinn, ef taka átti orð hans bókstaflega. Ég vildi
taka af öll tvímæli um það við hverja væri
átt. Það hefur verið nóg gert af því að skrifa
um atómskáld eins og þar færu höfuðféndur
íslenzkrar menningar, án þess þó að fólk hafi
verið upplýst um það hverjir þessir óttalegu
menn væru. Það er óþarfi (fyrir Kristin og
aðra) að undrast þótt ég teldi ekki Jóhann
Hjálmarsson vera af þeirri kynslóð sem að
ofan greinir. Hitt er annað mál, að ýmsir
hafa gerzt lærisveinar atómskáldanna fyrr-
nefndu að meira eða minna leyti, svo sem
Matthías Jóhannessen, Jóhann Hjálmarsson,
Þorsteinn frá Hamri og fleiri. Það sem menn
héldu að væri stundarfyrirbæri hefur haft var-
anleg áhrif á íslenzka ljóðagerð. Hvort fólki
kann að íinnast heitið atómskáld eiga vel við
um skáld atómaldar sem yrkja i nútímastll,
skiptir ekki máli i því sandwndi. Hitt er eng-
inn efi, að þegar almenningur talar um atóm-
kveðskap hefur liann litla hugmynd um livað
það er. Og ástæðurnar sem til þess liggja eru
ekki einungis þær að skáldskapurinn sé orðinn
utan og ofan við veruleikann eða óskiljanleg-
ur. Það er ómaksins vert að reyna að gera sér
grein fyrir þessu núna þegar augu fleiri og
34
BIRTINGUR