Birtingur - 01.01.1968, Blaðsíða 62

maður, leyfði hljóðinu að ráða braut sinni,
hann reyndi ekki að breyta hljóðinu og klessa
því inn í form fagurfræði og tónsmíðatækni,
hann ætlaði hljóðinu að breyta sjálfum sér og
okkur. í hvert skipti sem ég hlusta á þá Ní-
undu skil ég betur þau orð sem höfð eru eftir
John Cage, að tónar séu tónar en ekki Beet-
hoven. En því miður, ég þekki marga sem
enga tóna heyra, engin hljóð heldur, bara
Beethoven.
Hin nýju hljóð, sem notuð eru og munu verða
notuð, hljóta að valda gjörnýtingu á hljóðum-
hverfinu, þ.e.a.s. eiginleikum hljóðsins, en þeir
eru tími, styrkleiki, blær og hæð. Hljóð munu
verða og eru, miklu lengri, mörgum sinnum
sterkari, styttri, veikari, hærri og dýpri en áð-
ur. Þau verða þéttari í tímanum eða gisnari
og nýir litir hljóðsins munu verða uppgötvað-
ir í það óendanlega. Ný hljóðfæri hafa komið
til sögunnar og önnur óþekkt munu bætast í
hópinn, og svo detta einhver úr leik — svona
hefur það alltaf verið. Raftæknin hefur líka
verið tekin í þjónustu tónlistarinnar. Elektr-
ónísk tónlist er ung að árum og þarafleiðandi
skammt á veg komin, en þar er gerð verksins
fest inná tónband, einnig er hljóðum hljóð-
færanna umbreytt með hljóðnemum og hátöl-
urum á sviðinu fyrir framan áheyrendur. Við
höfum möguleika, og þeir hafa verið notaðir,
að láta hljóð koma úr öllum áttum til áheyr-
enda.
Svona má lengi telja upp allar þær nýjungar
sem áunnizt hafa. Það er mikilvægt að við
bregðumst rétt við þeim, horfumst í augu við
þær og notum þær, en stingum ekki höfðinu
í sandinn eins og strútar. Við verðum að nota
alla möguleika og allar nýjungar — rétt. Eg á
við að listin má aldrei verða sýning á nýjung-
um eða möguleikum, alla nýja hluti verður
að nota á nýjan hátt, því allir nýir hlutir hafa
nýju hlutverki að gegna í heiminum, í stuttu
máli sagt: við verðum að vera skapandi. Ef
okkur tekst að vera mannlega skapandi þá get-
ur hin nýja list tjáð meira og gegnt mikilvæg-
ara hlutverki fyrir mannkynið en nokkru sinni
áður, því tjáningarmeðul hennar og tækni er
fullkomnari og margvíslegri en nokkru sinni
fyrr.
En hvernig getum við verið skapandi og vald-
ið því hlutverki, sem okkur hefur verið lagt
á herðar? Sköpunargáfa er meðfæddur hæfi-
leiki, miklir listamenn hafa hann aðeins í rík-
ara mæli en aðrir. Það er engin formúla til
fyrir sköpun, og hver og einn verður að finna
sína leið, einn og óstuddur og rækta þennan
dýrmæta hæfileika. En ég veit það eitt að sköp-
unargáfan nærist af áhrifum frá umhverfinu
og er andstæða vanans. Ef við getum haldið
gluggum skynjunarinnar hreinum, lítum ekki
60
BIRTINGUR