Birtingur - 01.01.1968, Blaðsíða 46

SIGURÐUR JÓN ÓLAFSSON: MICHELANGELO ANTONIONI
Tvennt er það, sem gerir kvikmyndaverk
Antonionis svo persónuleg og frábrugðin öðr-
um kvikmyndum; annars vegar frábær skiln-
ingur hans á manninum í dag, stöðu hans í
þjóðfélaginu, sálarlífi hans og tilfinningum;
hins vegar einstakur hæfileiki hans til að setja
frásöguna í kvikmyndalegt form, tjá atburði
á máli kvikmyndarinnar, þannig að frásagan
verði óhugsandi sem skáldsaga eða leikrit.
í kvikmyndum Antonionis kynnumst við nú-
tímamanninum í sinni nöktustu mynd: ein-
manaleika hans, tilfinningadauða og rótleysi;
menn hafa ekki lengur getu til að lifa í gagn-
kvæmu sambandi — ástin hefur glatað sinni
upprunalegu merkingu. Sambúð karls og
konu byggist því öllu fremur á gagnkvæmri
meðaumkun, eða a.m.k. er það niðurstaðan í
Ævintýrinu. Bölsýni, kunnið þið ef til vill
að segja. En hver finnur ekki brot af sjálfum
sér, brot af eigin sálarlífi, eigin tilfinningum,
í kvikmyndum Antonionis.
Að áliti Antonionis er maðurinn alltof fast-
heldinn á rótgrónar og úreltar siðavenjur,
sem hann hefur haldið við í aldaraðir. Er
slíkt { hróplegu ósamræmí við örar framfarir
á sviði vísinda og tækni; þar af leiðir, að mað-
urinn stendur einmana og ráðþrota, hann er
einsog örsmá, einskisverð vera í þessari fram-
þróun, tæknin hefur svo að segja yfirbugað
hann. En gefum Antonioni orðið:
„í heiminum í dag ríkir óbrúanlegt djúp
milli vísindanna annars vegar, sem stöðugt
leita fram á við og eru ávallt reiðubúin að
endurnýjast frá degi til dags, og hins vegar
siðferðilegrar íhaldssemi og stöðnunar, sem
er manninum einum að kenna.
Frá þeirri stundu, er maðurinn fæðist, er
hann haldinn þungum bagga tilfinninga. Ég
segi ekki, að þessar tilfinningar séu gamaldags
eða úr sér gengnar, en þær eru algjörlega
ósamkvæmar þörfum hans; þær ákvarða af-
stöðu hans án þess að hjálpa honum, eru í
vegi hans án þess að gefa honum nokkra lausn.
Og, að því er virðist, hefur manninum ekki
enn tekizt að létta af sér byrðum þessarar
arfleifðar. Hann vinnur sitt verk, hann hatar,
hann þjáist, knúinn áfram af siðferðisöflum
og goðsögnum, sem voru jafnvel gamaldags
á tímum Hómers. Slíkt er fáránlegt á okkar
dögum, þegar fyrsta geimferð mannsins til
tunglsins stendur fyrir dyrum. En svona er
það nú samt!
Maðurinn er tilbúinn til að endurbæta til-
raunir sínar á sviði tækni og vísinda, ef j:>ær
fyrri reynast misheppnaðar. Aldrei fyrr hafa
vísindin verið svo lítillát, né þróast svo ört.
En í tilfinningunum ríkir alger stöðnun.
Á allra síðustu árum höfum við rannsakað
tilfinningarnar eins mikið og mögulegt var.
Það er allt, sem við höfum verið fær um að
44
BIRTINGUR