Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2009, Blaðsíða 183

GUÐRÚN KVARAN
Staðbundinn orðaforði í orðabók
Jóns Olafssonar úr Grunnavík
i. Inngangur
I nokkur ár hef ég birt greinar í íslensku máli um eldri heimildir um stað-
bundinn orðaforða í því skyni að benda á hversu mikið efni liggur enn lítt
unnið eða óunnið um íslenskan orðaforða. Má þar m.a. nefna greinar um
vasabækur Björns M. Ólsens (Guðrún Kvaran 2003), fyrsta hluta orða-
bókarhandrits jóns Ólafssonar úr Grunnavík (stafkaflann A—I; Guðrún
Kvaran 2005), orðasafn Þórbergs Þórðarsonar (Guðrún Kvaran 2006) og
orðasöfn Hallgríms Schevings (Guðrún Kvaran 2008). I þessari grein er
ætlunin að halda áfram með handrit Jóns Ólafssonar og taka fyrir kaflann
J—Ö. Ætla má að í þeim kössum sem geyma þennan stafkafla séu um
30.000 seðlar. Ekki er unnt að ræða hér um allt sem fannst en valin verða
úr 29 orð og orðapör til umfjöllunar, um það bil helmingurinn. Jón hefur
að öllum líkindum stuðst annars vegar við þekkingu á eigin málumhverfi
á íslandi en hins vegar við upplýsingar frá mönnum sem hann hitti i Kaup-
niannahöfn eða var í bréfaskriftum við á íslandi. Ekki er vitað til þess að
hann hafi gert eigin rannsóknir enda aðstaða hans þannig að slíkt var hon-
um ógerlegt.
Ekki er ástæða til þess hér að rita um fræðimanninn Jón og crðabókar-
handritið. Um það má lesa í fyrrnefndri grein (Guðrún Kvaran 2005:
2Oi— 203). Hér verður því aðeins rifjað upp að handritið hefur númerið
AM 433 fol. og er varðveitt á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum
fræðum. Jakob Benediktsson, fyrrverandi forstöðumaður Orðabókar Há-
skólans, réðst í það mikla verk að skrifa upp allar flettur og undirflettur á
seðla, alls um 50.000, sem fylla 18 kassa í seðlasafni Orðabókarinnar, og
verður fyrst og fremst stuðst við þá uppskrift hér. Þetta mikla eljuverk
gerir okkur hinum mun auðveldara að rannsaka þann mikla orðaforða sem
handritið hefur að geyma, áætluð rúmlega 40.300 flettiorð.
Islenskt málji (2009), 181-195. ® 2009 íslenska málfrtzðifélagið, Reykjavík.