Ritmennt - 01.01.1997, Page 52

STEINGRÍMUR JÓNSSON
RITMENNT
Sv[ejrn] f[on]sson med eiginn
I hendi og er vel at I kominn
þat er ieg I vist hit sama os
S[v]eirnn J[o]nsson a Bolána I
med riettu anno 1622
- Áritað eintak Konungsbók-
hlöðu.
sem eru á Hh7r og Lllv í útgáfunum 1578 og 1580, er í Núpu-
fellsbók á báðum stöðum notuð sama vignetta, sem prentuð var
á titilsíðu í fyrstu Hólabókinni 1575, Lífsins vegi, og sýnir örk-
ina hans Nóa (,ARCA NOE'). Þar átti vignettan með réttu vel við
en miklu síður í lögbókinni. Loks er tréskurðarmyndin á síðu
Alv í útgáfunum 1578 og 1580 eklci í Núpufellsbók heldur er
síðan auð. Það er með öðrum orðum greinilegt að ýmislegt af því
sem notað var við lögbólcaprentunina 1578 og 1580 er elclci til
staðar þegar Núpufellsbók var gerð.
Hvenær var Núpufellsbók þá prentuð? Hér skulu talin rök
með og á móti þremur hugsanlegum tímasetningum, þ.e. í fyrsta
lagi nálægt terminus a quo 1580, um Núpufellsskeiðið 1589-
1594, og loks nálægt terminus ad quem 1624.
Það er í rauninni einungis tvennt sem styður að Núpufells-
bók hafi verið prentuð á árunum upp úr 1580: Ártalið 1582 sem
Jón Eiríksson lét prenta á eintak sitt af bókinni á 18. öld, og
vangaveltur sr. Gunnars Pálssonar um lögbók prentaða að Núpu-
felli, líklegast 1587. Fyrir þessum ártölum eru þó engar haldbær-
ar röksemdir. Á móti prentun Núpufellsbókar á þessum árum
mælir í fyrsta lagi það að líklega hefur verið til dálítið prentað
upplag bókanna 1578 og 1580 og eftirspurninni eftir lögbókinni,
sem allir þurftu reyndar á að halda, hefur væntanlega verið full-
nægt um þær mundir. Vöntunin á hinum upprunalegu upphafs-
stöfum, vignettum og tréskurðarmyndinni bendir til að lengra
hafi liðið þar til Núpufellsbók var prentuð.
Þyngstu rökin fyrir því að Núpufellsbók hafi verið prentuð á
Núpufelli 1589-1594 eru orð Árna Magnússonar frá 1699 og
1728, sem fyrr er getið. Vert er þó að undirstrika rækilega að
Árni vísar í almannaróm:,... menn tala um lögbók ...' og,... sem
menn kalla Núpufellsbók ...'. Árni fullyrðir ekkert sjálfur um
prentstaðinn og tekur elclci afstöðu. Rökin sem nefnd hafa verið,
að lögbókin hafi verið prentuð að Núpufelli með gamla letrinu
frá Breiðabólstað standast ekki, eins og sýnt hefur verið. Móti
Núpufelli talar að þekktar bækur prentaðar þar eru vel úr garði
gerðar, gagnstætt því sem segja má um lögbókina. Núpufellstím-
inn er á hápunkti starfsferils fóns Jónssonar prentara og því
óhugsandi að hann hefði staðið að svo ljótri prentun sem Núpu-
fellsbók er til vitnis um. Tímabilið er lílca of nálægt 1580 til að
48