Ritmennt - 01.01.2002, Blaðsíða 93

RITMENNT
OG FUGLINN SÝNGUR
ljóst af sjálfri nótnaskrift Jóns sem tók
nokkrum breytingum á fyrri hluta fjórða
áratugarins. Hann hætti að nota blekpenna
við skriftirnar og tók að nota blýant, og um
leið varð skriftin öll fíngerðari en áður. Vor-
lcvæði Jóns er samið á slcilum þessarar
slcriftarbreytingar Jiví Jaglínan er að mestu
rituð með bieltpenna, í fremur lciossaðri
nótnagerð, meðan píanóundirleilcurinn
virðist hafa orðið til síðar og er ritaður með
smærri blýantsslcrift.
Lag Jóns er langt frá því að vera dæmigert
fyrir tónslcáldið. Það hefst á löngum eftir-
væntingarfullum tónum í söngröddinni
(lcannslci til að endurspegla orð fyrstu ljóð-
línunnar: „Dagurinn leingist"?), en smám
saman fær lagið byr undir báða vængi, og pí-
anóleilturinn verður einnig sífeiit fJólcnari.
Jón gerir smávægilega l^reytingu á síðustu
ljóðlínu lagsins, til að geta lokið því í ljóði
Halldórs miðju. Eftir furðulegar Jílcingar
(„Apríllinn fælist sem fleygur liestur";
„Önd mín er frjáls eins og útiendur prest-
ur") stelclcur sltáldið slcyndilega yfir í hvers-
dagsiega prósarunu: „af því hún fagnar í
voninni/um herbergi með loftræstingu fyrir
einhleypan í Pueblo de Nuestra Senora la
Reina de los Angeles de Porcioncula, Cal.".
Þessari langlolcu (og öllu því sem á eftir fylg-
ir) sleppir Jón í lagi sínu, sem lýlcur með
upphöfnum lolcalcafla á orðunum „Því önd
mín fagnar í voninni".
Vögguljóð og skógarsöngvar
Elclcert ljóð Halldórs hefur verið tónslcáld-
um jafndrjúgt til tónsmíða og lcvæði það
sem hann orti í San Francisco á vordögum
1928 og nefndi íslenslc(t) vögguljóð á Hörpu.
A.m.lc. sex íslenskir tónhöfundar hafa
spreytt sig á þessu ljóði Halldórs þótt eng-
inn hafi lagt í að tónsetja lcvæðið allt frá
upphafi til enda. Þess í stað hafa tónslcáldin
frelcar lcosið að semja strófískt lag sem
sungið er við fyrsta, annað og síðasta erindi
ljóðsins. Fyrstur til að semja lag við íslenskt
vögguljóð á Hörpu var Magnús A. Árnason,
eins og vilcið er að hér að ofan. Hann var
enda sá eini sem átti aðgang að ijóðinu
nýortu, en eftir útgáfu Kvæðalcvers 1930
urðu nolclcur tónslcáld til að spreyta sig á því
á tiltölulega slcömmum tíma.
Sigvaldi Kaldalóns samdi Vögguljóð sitt
árið 1932. Það var frumflutt 9. olctóber sama
ár af Eggerti Stefánssyni, bróður tónskálds-
ins, á tónleilcum í Gamla bíói þar sem hann
flutti þó nolclcurn fjölda af nýjum íslenslcum
sönglögum eftir ýmis tónslcáld. Lag Sig-
valda heyrist einstöku sinnum, en þó elcki
eins oft og það ætti slcilið, því það er sann-
lcölluð lítil perla, ofureinfalt en tært, með
yfirbragði þjóðlags sem fellur fulllcomlega
að ljóðinu. Slcömmu síðar samdi Sigurður
Þórðarson lcórlag við Vögguljóð Halldórs, og
birtist það á prenti árið 1939.4 Lag Sigurðar
er á margan hátt snoturt, og þótt hljóma-
bygging þess sé fremur einföld er þar einnig
að finna nolclcuð nútímaleg stílbrigði. Þar
má t.d. nefna sérlcennilega notlcun dúr-
hljóma í moll-samhengi þar sem eyrað á síst
von á þeim, nolclcuð sem raunar einkennir
fleiri verlc tónslcáldsins.
4 Þórður Kristleifsson, Ljóð og lög I, Reykjavík 1939.
Lag Sigurðar er bæði til í raddsetningu fyrir bland-
aðan kór (op. 17 nr. 7) og fyrir karlakór (op. 22 nr.
3).
89