Ritmennt - 01.01.2002, Blaðsíða 75

Ritmennt - 01.01.2002, Blaðsíða 75
RITMENNT UTAN VIÐ MARKAÐSLÖGMÁLIN útkomudögum hennar. Svo er annað: hafa menn áhuga á íslandi, eða eru þeir fyrirfram vantrúaðir á að nokltuð gott geti komið úr slíkum stað? Halldóri berast öðru hverju fregnir um að bækur hans valdi vonbrigð- um, ekki síst þeim sem halda að á íslandi búi eskimóar: „Um eskimóa vilja allar þjóð- ir lesa bók því þeir eru vinsælastur þjóð- flokkur jarðarinnar; en mjög fáir eru tilleið- anlegir að lesa bækur um íslendínga" (bls. 214).2 íslenskur höfundur verður af þessum sökum háður því í raun, hvort hið fágæta og undarlega er í tísku í heimsbyggðinni og hvort hans þjóð er þá talin nógu sérltennileg til að hagnast á þeim vinsældum. A hinn bóginn var á þessum dögum hægt að finna eitt land þar sem íslenskur höfundur sem eitthvað var í spunnið mátti eiga von á góð- vild og gestrisni, en það var Danmörk og lágu til þess drjúgar sögulegar, menningar- legar og pólitískar ástæður.3 í Danmörku komu bælcur Halldórs út jafnt og þétt - en hann mátti þó heyra það hjá forleggjara sín- um Steen Hasselbalch að „við gefum yður út aðeins uppá stáss. Við höfum yður einsog fjöður í hattinum" (bls. 203). Með öðrum orðum: meira að segja í þeirri góðviljuðu Danmörku var elcki hægt að græða fé á bók- um hins unga íslendings. „Bréfin í mér stóðu á núlli" segir í Skáldatíma (bls. 212). Eitthvað svipað segir Halldór reyndar í upp- hafi Gerska ævintýrisins, sem út kom 1938 - en þar ræðir hann um hugsanlegar afleið- ingar þess uppátækis að slcrifa bók sem lýs- ir samúð með Sovétríkjunum: „Hin smáu upplög bóka minna í ýmsum prýðilegum löndum munu heldur mínka en vaxa. Og það mun verða enn hljóðara um nafn mitt en fyr."4 Duttlungar markaðarins og áhrif þeirra á fata librorum hafa vafalítið gert sitt til að magna vantrú Halldórs á borgaralegu samfé- lagi og menningu þess og um leið róttækni hans, sem vissulega átti margar aðrar rætur, ekki síst kreppuna milclu og ótta við upp- gang nasismans í Þýskalandi (en þar hafði útgáfa á Sjálfstæðu fólki verið stöðvuð, ein- mitt vegna rangra skoðana höfundarins á Hitler og hans liði). Og hinn sjálfgefni áhugi hvers slcálds á að sjá verk sín fara víða teng- ist vonum vinstrimanns um að í Sovétríkj- unum sé verið að leggja drög að nýjum og betri heimi. Heimi þar sem ekki er aðeins verið að byggja miklar verlcsmiðjur og orku- ver heldur og að kenna almenningi að njóta lista og bókmennta. Sú hrifning af hinni sovésku tilraun sem lýst er í Gerska ævin- týrinu verður hvergi sterkari en í lýsingu á þeirri miklu dýrkun menningar sem Hall- dór telur eitt höfuðeinkenni rússnesks bylt- ingarsamfélags (bls. 142): Miljónir fólks sem hafði ekki einusinni dreymt um að læra að lesa var altíeinu farið að næra sál sína af hinum ódauðlegu verkum meistaranna - einnig það var ekki hvað síst byltíngin í Rúss- landi. Ráðstjórnarríki Gerska ævintýrisins eru ekki síst góscnland bókmennta og rithöf- unda. Enda er það eftirtektarvert hve ræki- lega Halldór tíundar upplög bóka í landinu - 2 Svo merkilega vill reyndar til að eini kaflinn úr Gerplu sem þýddur var á rússnesku fjallar einmitt um dvöl Þormóðar Kolbrúnarskálds með ínúítum á Grænlandi! („Inúity", Inostrannaja literatura nr. 1, 1957). 3 Urn þessar forsendur sjá m.a. Jón Yngvi Jóhanns- son: Jökelens Storm svalede det kulturtrætte Dan- marks Pande. Skírnir, vor 2001. 4 Gerska ævintýrið. Reykjavík 1983, bls. 10. 71
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.