Vera - 01.04.1999, Blaðsíða 21

HEILSUEFLING I
BLÚÐBANKANUM
- kvennablóð vantar
<9
BLÓÐBANKINN
Litla, dökka húsið sem stend-
ur á horni Barónsstígs og Ei-
ríksgötu lætur lítið yfir sér.
Heiti þess - Blóðbankinn - er
svolítið drungalegt en skond-
ið í aðra röndina. Það minnir á
Drakúla greifa og að blóð sé í
banka bendir til þess að það
sé vel geymt. Einnig sér mað-
ur fyrir sér talsvert magn af
þessum dularfulla, dýrmæta
/
vökva sem rennur í sífellu um
æðar okkar og geymir mikla
vitneskju um heilsufar. Ég
viðurkenni hér með að það
hefur aldrei hvarflað að mér
að gefa blóð, þó að ég hafi
fyrir löngu ákveðið að gerast
líffæragjafi, (en þó ekki fyrr en
ég verð orðin alveg meðvit-
undariaus). Mér er frekar illa
við sprautur og trúlega hef ég
lifað í trausti þess að blóð-
birgðir væru nógar og að ef
ég þyrfti blóðgjafar við kæmi
hún á færibandi. Hús Blóð-
bankans er í mínu hverfi, í
Þingholtunum í Reykjavík, og
þó ég hafi ótal sinnum gengið
framhjá því hef ég í raun
aldrei hugleitt hve merkilegt
starf fer þar fram.
Inafni VERU knúði ég svo dyra á dögun-
um. Þar tóku á móti mér tvær hlýlegar
konur, hjúkrunarfræðingarnir Sigríður
Ósk Lárusdóttir og Hildur Ragnarsdóttir.
Þær stöllur sögðu mér margt fróðlegt um
starfsemi Blóðbankans og heilsueflingu hjá
þeim. Það kom mér á óvart hve þörfin fyrir
fleiri blóðgjafa er brýn og einnig sú stað-
reynd að konur eru í miklum minnihluta
þeirra sem gefa blóð.
Blóðbankinn hefur starfað samfleytt frá
árinu 1953. Þá voru starfsmenn hans sex en
nú eru þeir orðnir 39. Litla húsið er fyrir löngu
orðið of þröngt og þar er hver fermetri ger-
nýttur. En tækjabúnaður og starfsemi Blóð-
bankans er fyrsta flokks og starfað er sam-
kvæmt stöðlum frá Evrópuráðinu. Blóðbanki
er einnig starfræktur á Akureyri en til að
anna eftirspurn þurfa starfsmenn í Reykjavík
að fara reglulega út á land til að safna blóði.
Þörfin fyrir blóðgjafir hefur vaxið jafnt og þétt
samfara þróun læknisfræðinnar. Við skurð-
lækningar, vegna slysa og blæðinga eru
blóðgjafir lífsnauðsynlegar, en krabbameins-
sjúklingar þurfa einnig mikið á blóðgjöf að
halda. Fyrstu árin var að jafnaði safnað um
1000 einingum af blóði, en árið 1998 voru
þær orðnar 14.000. Einungis 3-4% íslend-
inga eru nú blóðgjafar og því verður hver og
einn að gefa oft blóð til að fullnægja megi
þörfinni. Það er bæði tímafrekt og kostnað-
arsamt fyrir Blóðbankann að útvega blóð-
gjafa og nú eru að jafnaði send út u.þ.b. 200
bréf daglega til að hvetja fólk til að koma.
Þörfin fyrir nýja blóðgjafa er greinilega afar
brýn.
90% blóðgjafa eru karlmenn
Hérlendis eru 90% blóðgjafa karlmenn en
konur aðeins 10%. Járnbirgðir kvenna eru
að vísu minni en karla en hér ríkir hróplegt
misræmi í hlutfalli kynjanna við blóðgjafir.
Það er athyglisvert því að t.d. í Noregi og
Finnlandi eru konur meirihluti gefenda. Af
einhverjum ástæðum hafa konurnar þar van-
ist því að gefa blóð. Hérlendis virðist hins
vegar ríkja sú hefð að það sé karlmannlegt
að gefa blóð og margir halda e.t.v. að konur
séu ekki aflögufærar vegna tíðablæðinga.
En því er hreint ekki svo farið. Þær Hildur og
Sigríður segja mér að það sé beinlínis hollt
báðum kynjum að gefa blóð. Við blóðtöku
örvi líkaminn beinmerg til starfa og að við
séum fljót að vinna upp það blóð sem við
missum við gjöf, (450 ml í senn). Allar
hraustar og hressar konur á aldrinum 18-60
ára, sem ekki taka lyf, ættu að geta gefið
blóð, að barnshafandi konum undanskildum
því þær þurfa á öllu sínu að halda á með-
göngunni og í eitt ár eftir fæðingu. Að sjálf-
sögðu er heilsufarssaga allra blóðgjafa
skoðuð fyrir blóðtöku og allt blóð er vand-
lega rannsakað áður en það er gefið öðrum.
Konur mega að jafnaði gefa blóð með
þriggja mánaða miilibili, en karlar með fjög-
urra mánaða bili. Sjálf blóðgjöfin tekur að-
eins 5-8 mfnútur og eftir á er boðið upp á
hressingu á kaffistofunni þar sem fólki er
ráðlagt að jafna sig í 10 - 15 mínútur eftir
hverja gjöf.
Að vekja til umhugsunar um
eigin lífsstíl
Nú eru 30.000 blóðgjafar á skrá hjá Blóð-
bankanum en aðeins 9.000 þeirra eru fasta-
gestir. Við hin stöndum í mikilli þakkarskuld
við þá. Um þessar mundir stendur yfir
heilsuefling í Blóðbankanum. Um er að
ræða samvinnuverkefni við landlæknis-
embættið og heilbrigðis- og trygginga-
ráðuneytið. Verkefnið byggir á íslensku heil-
brigðisáætluninni og tekur mið af markmið-
um alþjóða heilbrigðisáætlunar innar um
„bætt heilbrigði fyrir alla árið 2000.” Tilgang-
ur verkefnisins er m.a. að sýna blóðgjöfum
þakklæti fyrir framlag þeirra. Með verkefn-
inu er ætlunin að stuðla að forvörnum varð-
andi heilsufar og að bættum lífsháttum, að
vekja gesti og starfsfólk Blóðbankans til um-
hugsunar um eigin lífsstíl og að vekja athygli
á starfseminni. Markmiðið er að sjálfsögðu
einnig að stuðla að stöðugleika blóðbirgða.
Ýmis tilboð frá líkamsræktarstöðvum, sund-
stöðum og matsölustöðum ásamt heilsu-
fræðibæklingum, liggja nú frammi hjá Blóð-
bankanum. Vikuna 16.-21. maí verður síð-
an efnt til sérstakrar heilsuviku. Hefst hún
með Blóðbankahlaupi, þ.e. skemmtiskokki.
Þá verður opið hús í Blóðbankanum þar sem
boðið verður upp á blóðþrýstings- og blóð-
rauðamælingu. Einnig verða sérlega góðar
og hollar veitingar á boðstólum þessa daga.
Vonandi á heilsuefling Blóðbankans eftir
að takast vel. Þetta er vissulega þarft fram-
tak og ágóðinn, betri birgðir Blóðbankans, er
ávinningur allra landsmanna. Ég hvet alla
sem telja sig efnilega blóðgjafa til að taka
þátt í heilsuátakinu og heimsækja Blóðbank-
ann. Hraustar konur ættu ekki að liggja á liði
sínu og gefa blóð ef þær geta. Það hlýtur að
vera góð tilfinning að vita að í manni renni
gott blóð sem getur bjargað heilsu annarra.
VSV
21