Vera - 01.12.1999, Side 16

Karólína S t e f á n s d ó 11 i r, f é I a g s r á ð g j a f i á Akureyri
Áhrif klámvæðingar
á fjölskyIduheiIbrigði
í nóvember sl. héldu jafnréttisnefnd Akureyrar, félagsmálaráð og áfengis- og
vímuvarnanefnd fund um nektardansstaði og klámvæðingu. Meðal frummæl-
enda var Karólína Stefánsdóttir, félagsráðgjafi á heilsugæslustöðinni á Akureyri.
Innlegg félagsráðgjafa á Norðurlandi í umræðuna um klám og vændi hefur
vakið athygli því þar er á ferðinni fagfólk sem hefur aðstöðu til að meta áhrif
þess sem gerist í samfélaginu á fjölskyldur og tilfinningalegt heilbrigði.
Ég vil byrja á því að þakka aðstandendum þessa
fundar fyrir að boða til þessarar mikilvægu og
tímabæru umræðu um klámvæðinguna og hvers
konar spegill hún er fyrir ástandið í okkar samfé-
lagi og hvað við getum gert til að bregðast við því.
I starfi mínu sem fjölskylduráðgjafi heilsugæsl-
unnar og sem móðir og kona í þessu bæjarfélagi
verð ég í vaxandi mæli vör við þau eitrunaráhrif
sem þetta ástand hefur á fjölskyldulíf, líðan, sam-
skipti og sjálfsmynd einstaklinga og þá ekki síst
unglingana okkar. Þetta er eins og meinsemd
sem smátt og smátt hefur grafið um sig í okkar
þjóðfélagi í skjóli markaðshyggjunnar en hefur nú
blásíð upp með ógnarhraða mitt í okkar bæjarlífi.
Mér finnst afar mikilvægt að við vogum að
horfa í þennan erfiða spegil til að ná okkur út úr
því meðvitundarleysi og þöggun sem hér hefur
ríkt, voga að horfa á hvað þetta segir í raun
hversu langt við erum leidd I sjálfsblekkingunni,
að vanrækja okkur sjálf og fjölskylduna sem í raun
skíptir okkur öll mestu máli til að við getum við-
haldið heilbrigði okkar og þroskamöguleikum.
Á hátiðarstundu tölum við um fjölskylduna
sem hornstein samfélagsins. Fjölskyldan er í raun
það lifstré sem við öll fæðumst af en ber í dag al-
varleg einkenni vanrækslu og kreppu þrátt fyrir
vaxandi þekkingu nútímans á mikilvægi hennar
bæði fyrir heilsu og velferð okkar sem einstak-
linga og fyrir samfélagíð sem heild. Heilbrigð fjöl-
skyldutengsl eru okkur öllum mikilvæg til að við
náum að þroskast og halda heilsu, náum að
þekkja og virða okkur sjálf, vogum að mæta og
vinna úr tilfinningalegum sársauka og áföllum
sem á veginum verða. Þetta er forsenda þess að
við náum síðan að byggja upp heilbrigð samskipti
víð aðra.
Vanræksla er meinsemd nútímans
Vaxandi tilfinningaleg og félagsleg vandamál,
vaxandi ofbeldi, vaxandi misnotkun á bæði
áfengi, vímuefnum og manneskjum meðal annars
í formi klámvæðingar eru allt myrkir speglar fyrir
okkar sjélf, fyrir okkar samfélag sem við verðum
að horfa vel í til að reyna að sjá hvað það er sem
hindrar okkur í að geta betur hlúð að og virt okk-
ur sjálf og þetta lífstré okkar - fjölskylduna.
Fagfólk sem vinnur með fjölskyldur og börn
horfa almennt á vanræksluna sem hina miklu
meinsemd nútímans, vanrækslu gagnvart börn-
um, foreldrum og fjölskyldum sem birtist á ýmsan
hátt í menningu okkar og þjóðfélagsgerð.
Horft er á tilfinningalega vanrækslu sem meg-
inrót meinsins þar sem hún orsakar afneitun og
lokun á tilfinningalegan sársauka og skerðir um
leið getuna til að skilja bæði sjélfa sig og aðra.
Þessi tilfinningablinda sem hefur fylgt okkur frá
myrkum miðöldum elur af sér sjúkdóma í margs-
konar mynd, skapar óheilbrigða spennu og fíkn
og vanhæfni í samskiptum sem birtist meðal ann-
ars í höfnun, hroka, kúgun, ofbeldi, misnotkun,
þar á meðal klámi.
I markaðshyggju og hraða nútímans verður
þessi myrki arfur enn flóknari við að eiga og
hindrar okkur í að verða nógu meðvituð um gildi
þess að þekkja og virða okkur sjálf og þar með
fjölskylduna, hindrar okkur í að mynda okkur
ábyrga skoðun. ( þessari firringu allri virkar oft
átakaminnst að láta sig fljóta með straumnum og
leyfa markaðsöflunum að mata sig á skoðunum.
Ef við erum ólæs á tilfinningar, bæði okkar eigin
Mér finnst afar mikilvægt
að við vogum að horfa
í þennan erfiða spegil
til að ná okkur út úr því
meðvitundarleysi og þöggun
sem hér hefur ríkt,
voga að horfa á hvað þetta
segir í raun hversu langt
við erum leidd
í sjálfsblekkingunni...
og annarra, er hægt að telja okkur trú um svo
margt.
Manneskja sem er alin upp við tilfinningalega
vanrækslu, kúgun eða kynferðislega misnotkun
upplifir djúpa höfnun og lærir að hafna sjálfri sér,
frysta eigin tilfinningar. Hún festist ósjaldan í nið-
urrifsvítahring ef samfélagið býður ekki upp á
þann stuðning sem hún þarfnast til að ná aftur
tökum á tilverunni. Rannsóknir hafa sýnt að
margar af þeim konum sem selja sig inn i klám-
iðnað og vændi hafa verið misnotaðar eða illa
vanræktar sem börn. Rannsóknir sýna einnig að
börn sem hefur verið misboðið með klámi sýna
svipuð einkenni og viðbrögð og þolendur kyn-
ferðislegrar misnotkunar. Við getum svo velt þvi
fyrir okkur hvað það gerir f raun barninu hið innra
og sjálfsvirðingunni að misbjóða sjálfum sér með
klámi, þótt fullorðinn teljist og hvaða sársauka og
niðurlægingu það veldur aðstandendum, maka,
foreldrum og börnum.
Tilfinningablinda ríkir í samfélaginu
Klámvæðingin virðist mér þannig enn eitt birting-
arformið á þessari tilfinningablindu sem er ríkj-
andi í samfélaginu og sem hefur gert það að verk-
um að við höfum ekki náð að kalla hlutina sínum
réttu nöfnum, lokum augunum fyrir að við erum
að misbjóða okkur sjálfum og því nána í samskipt-
um kynjanna, vega að möguleikum barna og
unglinga til að þroska með sér heilbrigða sjálfs-
mynd og siðferðiskennd.
Öll þekkjum við söguna um nýju fötin keisar-
ans, höfum ef til vill hlegið að heimsku fólksins að
sjá ekki blekkinguna, að láta plata sig. Dáðst að
sakleysi og einlægni barnsins sem vogaði að sjá.
Á íslandi er bannað samkvæmt lögum að út-
breiða klám og vændi og vera með ósiðlegt at-
hæfi á opinberum stöðum. Flest þekkjum við
klám þegar við sjáum klám og erum í raun með-
vituð um að það er afskræming á eðlilegu kynlífi.
Við þekkjum muninn á listdansi og klámsýningum
16 • VER A