Vera - 01.12.1999, Blaðsíða 47

-t
Nú fer hátíð Ijóss og friðar að nálgast, jólin sjálf. Það finnst mér og vonandi
sem flestum mikið tilhlökkunarefni. Hluti af jólahátíðinni er mikill og góður
matur. Mikið framboð er af mat, kökum og sælgæti allan jólamánuðinn og
er það lýsandi dæmi um þá velmegun sem flestir búa við nú til dags.
I þessarí grein minni langar mig að fara örfáum orðum um matarneyslu
okkar þennan mánuðinn. Auðvitað er það gott og gaman að við skulum vera
saman og borða saman eða gera konfekt saman en þetta getur reynst mörg-
um erfitt vegna allrar þeirra orku sem gjarnan er innbyrt I tengslum við þess-
ar samverustundir.
Byrjum á smákökum og konfekti. Með einum kaffibolla geta margir borð-
að nokkrar smákökur og/eða konfektmola. I töflunni hér að neðan hef ég
tekið saman orkutölur fyrir nokkrar algengar jólasmákökur.
Tegund Orka (kkal) í 100 g Orka (kkal) í 1 stk.
Vanilluhringir 510 kkal (fita 30%) 50 kkal
Sörur 550 kkal (fita 60%) 100 kkal
Algeng uppskrift af smákökum 490 kkal (25% fita) 40 kkal
Ef ég borða eina af hverri tegund með kaffibollanum mínum fæ ég því u.þ.b.
200 kkal eða um 10% af því sem ég þarf yfir daginn. Margir slíkir „kaffiboll-
ar" geta því „kostað" mikið!
Einn lítill konfektmoli gefur um 40 kkal. Misjafnt er hvað fólk getur borð-
að af konfekti en ég veit um einstaklinga sem fara létt með að borða 10 slíka
sama skiptið. I þeim tilfellum erum við komin í 400 kkal en það er 20% af
dagsorkuþörf konu á miðjum aldri. Versta tilfelli sem ég veit um er ung kona,
sem reyndar var að glíma við offituvandann, sem borðaði upp úr einni 5 kílóa
Machintosh dós yfir jólin. Það gaf henni um 24.000 kkal af orku sem gæti
dugað henni í 10-12 daga ein og sér! Sem betur fer er þetta taumlausa át
undantekning en það er ekki óalgengt að einstaklingur geti borðað allt að 1
kg af sælgæti yfir jólin. Næringargildi konfekts er lítið, svo hafa ber í huga
að hér er um að ræða „tómar kaloríur" eins og þær eru gjarnan kallaðar.
Laufabrauð er tákn jólanna fyrir mér og mörgum öðrum. Það er matur
sem maður býr ekki til nema um jólin. Ég ólst upp við að borða laufabrauð
með smjöri og það meiru frekar en minna. Ef það gildir um fleiri er hér á
ferðinni orkubomba ef ekki er varlega farið. Ein laufabrauðskaka getur inni-
haldið um 150 kkal án smjörs. Sé hún smurð með 10 g af smjöri þá er heild-
artalan komin I 220 kkal á hverja köku.
Algengustu kjöttegundirnar sem við höfum um jólin eru hamborgara-
hryggur, rjúpa, kalkúnn, hangikjöt jafnvel hreindýr. Berum þessar kjötteg-
undir saman með tilliti til orkuinnihalds:
Tegund
Hangikjöt
Hamborgarahryggur
Gæs án skinns
Kalkúnn án skinns
Rjúpur/hreindýr
Orka (kkal) í 100 g
140-330
215
160
110
110
Fita grömm í 100 g
6-30 g
17 g
7.1 g
2.2 g
2,0 g
Af þessu má sjá að fuglakjötið og hreindýrakjötið er einna hitaeiningaminnst
og þá einnig fituminnst. Nautasteik er það einnig þó hún sé ekki meðtalin í
töflunni. Hamborgarahryggur og hangikjöt er einna orkumest þó er fituinni-
hald mjög háð því hvaðan af skepnunni kjötið er.
Þetta eru svo sem ekkert sérlega háar tölur svona einar og sér. Þær hækka
hratt þegar við förum að leggja saman allt það sem borðað er með því.
Dæmi um máltíð á aðfangadag er:
• Hamborgarahryggur (200 g)
• Brúnaðar kartöflur (100 g)
• Rauðkál (50 g)
■ Waldorfsalat (50 g)
■ Rjómasósa (100 g)
■ Laufabrauð án smjörs
■ Jólaöl (eitt glas)
Þessi máltíð gefur nálægt 1200 kkal, eða um 50-60% af ráðlögðum dags-
skammti miðaldra konu. Þá er ótalinn forréttur og eftirréttur ef einhver er.
Um kvöldið eru gjarnan kökur og konfekt svo talan hækkar enn við það.
Víst er að það er ekkert stórmál að neyta einnar slíkrar máltíðar en verði
margar slíkar jólamáltíðir þá er ég hrædd um að nálin á voginni eigi eftir að
rísa á mörgum stöðum og eitt er vist að það er flestum til mikilla leiðinda og
í sumum tilfellum vandræða.
Ég vona, þrátt fyrir þessa samantekt mína, að sem flestir geti notið góðs
matar yfir jólahátiðarnar en munum að gæta hófs og skynsemi og njóta sam-
verustundanna með skyldfólki um leið og við meðtökum boðskap jólahátfð-
arinnar.
Ég óska ykkur öllum gleðilegra jóla og gleðilegs nýs árs.
4 7
VER A •