Vera - 01.12.1999, Qupperneq 41

JvLommAw yic
Kolfuuuv Baldxnmdóttu', «
Elsku Vera. Þegar þú spurðir mig hvernig
halda feministar jól varð ég svolítið hvumsa.
Erum við feministar orðnar að annars konar
tegund af fólki og höldum jól á annan hátt
en fólk flest? Jú, ætli ég verði ekki að segja
að ef fjölskylduhefðin væri ekki svona sterk
í mér og ef ég ætti ekki tvö börn þá myndi
ég án efa skreppa til Kúbu, njóta ásta með
ókunnugum karlmanni og éta hann á eftir,
eins og vinur minn stakk upp á en hann eins
og flestir aðrir heldur því fram að feministar
séu eins og Svarta ekkjan; eftir mök þá vilji
þær ekkert við karlmanninn gera nema losa sig
við hann.
Jú, jú ég kannast sum sé við það að vera af
annarri tegund. Ég þarf ekki að tala lengi við við-
mælendur mína hér í Ameríkunni þegar ég fæ
spurninguna: ertu kannski feminist?
Hvernig get ég ekki verið feministi? er mitt
svar.
Ég er kona. Það er skylda mín að minna á
ójafnrétti sem ég og aðrar konur stöndum frammi
fyrir hvern einasta dag. Öðruvísi verður engu
breytt, nema við hvetjum fólk til þess að sjá heim-
inn frá annars konar sjónarmiði, ekki satt Vera?
Það var þess vegna sem ég, þegar ég var boðuð í
skóla krakkanna minna til að segja frá íslenskum
jólum, bryddaði upp á nýju sjónarmiði sem var
kannski ekki allt of vel liðið. Ég sagði krökkunum
frá ótuktar jólasveinunum okkar sem eiga ekkert
skylt við hinn ofurvæna, rauðklædda,
gjafmilda mannvin sem fólk trúir á hér
(þó að ímynd hans sé farin að skekkjast
örlítið vegna allrar umræðu um barna-
níðslu sem hér er svo áberandi.
Kannski dæmigert fyrir samtímann - ef
karlmaður er barngóður hlýtur hann
að hafa kynferðislegan áhuga á þeim.)
En þegar ég bar það upp við krakk-
ana að kannski sé jólasveinninn alls
ekki karl, heldur kona, og kannski sé
Guð ekki karl heldur kona, kom heldur
en ekki svipur á kennslukonurnar sem
byrjuðu ósjálfrátt að hósta ofan ( barm-
inn og stuttu síðar bundu þær enda á
minn annars ágæta fyrirlestur.
Ég veit það ekki Vera, kannski ég
hafi talað of mikið um Grýlu því krakk-
arnir urðu eilítið skelkaðir. Án Grýlu,
sagði ég, væru engin jól á íslandi. Hún
sendir jólasveinana niður til byggða og
það er hún sem stelur vondu börnun-
neMU/ í nxUÚMuwtjórHMiÁluw/ i Woukúujtofv
um, ekki sér til hags heldur til þess að Leppalúði
fái matinn sinn á réttum tíma þar sem hann situr
iðjulaus uppi í helli og bíður eftir að maturinn sé
settur á borðið. Fyrir karlinn stritar hún og fórnar
sinni eigin vellíðan. HÚN er jólin, án hennar væri
enginn matur, engar gjafir, engin jól.
Þannig leið mér líka síðustu jól. Það er nefni-
lega þannig Vera, að ég get ekki hugsað mér að
vera neins staðar annars staðar en hjá Mömmu á
jólunum. Jafnvel þegar ég var gift, og líklegast átti
ég að halda mín eigin jól, var ég hörð á því að
vera hjá Mömmu: Þú getur farið til Mömmu þinn-
ar, sagði ég, ég ætla að vera hjá Mömmu minni.
Án Mömmu eru engin jól. Nokkrum dögum fyrir
jól byrjar hún að þeytast um húsið með skrúbbinn
í hönd, hún verslar, hún bakar, hún eldar. Matar-
ilminn ber um allt hús, kerti í hverju horni og
kirkjutónlist hljómar i eyrum. Þú kannast við þetta
allt saman Vera, hún skapar hátíðarbrag,
hún BÝR til jól. En það hlaut að koma að því
að ég þyrfti að fullorðnast. Um síðustu jól
sagði Mamma nei. Ég átti að sjá um jólin. Ég
reyndi að gera allt eins og Mamma; ég
þeyttist um sem skopparakringla um allan
bæ, um allt hús, vaknaði fyrir allar aldir, bak-
aði 10 tegundir, keypti rjúpurnar, gjafirnar,
jólafötin, skrautið, jólatréið og: Var það eitt-
hvað sem ég gleymdi? Þegar kom að að-
fangadegi fóru þau öll út í heimsóknir og
svo í kirkju, ég varð eftir heima við eldavél-
ina. Ég verð að viðurkenna Vera að mér fannst
mikið á mér hvíla, allt átti að vera eins og Mamma
gerði það. Og þó að ég hafi borðað rjúpur hvert
einasta ár í 29 ár, tókst mér engan veginn að
muna hvernig hún Mamma bar fram rjúpurnar;
voru rjúpurnar fyrir innan á fatinu eða perurnar,
var sósan allt í lagi, kartöflurnar rétt brúnaðar?
Rétt fyrir sex komu þau heim, uppáklædd til-
búin til að setjast við hátíðarborðið. Mér hafði rétt
tekist að skella mér í sturtu og sagði svo gerið svo
vel. Ekki leið á löngu þar til fór að heyrast í fólki
við borðið: Kartöflurnar eru ekki eins og Mamma
gerir þær, sósan er kekkjótt, hvar eru baunirnar?
- Guð baunirnar, ég hafði steingleymt þeim. Ég sá
örvæntinguna í augum fjölskyldu minnar, almátt-
ugur, ég var búin að eyðileggja jólin. En það var
þó alltaf jólagrauturinn og möndluverðlaunin,
það klikkar aldrei.
frh. bls. 42
Þátttaka í happdrætti Krabbameinsfélagsins
er stuðningur við mikilvægt forvarnastarf
cUeittu/ ditud/ii/u/ - oe/'tu /neJ/
Qö/'egid24. c/ersentAe/1
Bc/KrabÖameinsf élagsins
,V 0fV(/id 24. (lesem/nn ($R9 v
Fjöldi Utgednna ml5a: U7 000
153 skattfrjálsir vinmngar
að verðmæti 18,4
milljónir króna
Upplýsingar um
vinningsnúmer í
simum 540 1918
(símsvari),
540 1900 og á
heimasíðu
Krabbameins-
félagsins
http://www.
krabb.is/happ/
‘Piiutinyar:
2 Varis Sol, 5 dyra.
Verðmæti 1.198.000 kr.
hvor vinningur.
1 bifreið eða greiðsla
upp í íbúð.
Verðmæti 1.000.000 kr.
1150 úttektir hjá ferðaskrifstofu
eða verslun.
Verðmæti 100.000 I