Vera - 01.08.2000, Blaðsíða 9

H V F P
Steinunn: „Það þjónar engum tilgangi að
tala um að það hefði átt að gera hlutina
svona eða hinsegin. Við erum stödd hér í
núinu og framundan eru, ja mér finnst
þetta reyndar svolítið óspennandi tímar.
Það er ekkert virkilega kraftmikið í gangi,
ekkert eins og ég upplifði sem krakki í
kringum kvennafrídaginn. Núna er ekkert
sem brennur eins mikið á, af því þetta laga-
lega og formlega er í höfn. Það er ákveðið
tómarúm og það verður fróðlegt að sjá
hvað gerist á næstunni. Ég er mjög ánægð
með þetta skref sem var tekið varðandi
fæðingarorlof fyrir feður. Það er hinsvegar
eitt sem hefur ekkert verið í umræðunni
og það er að inn í þessum pakka eru
ákveðnir hlutir sem skerða rétt tiltekinna
kvennahópa. Það á að verða þannig að all-
ir sem eru á vinnumarkaði fái greidd 80%
af launum í fæðingarorlofi úr svokölluðum
fæðingarorlofssjóði. I dag eru stórir hópar
kvenna, ekki allar konur en stórir hópar,
sem halda 100% launum í sex mánuði. Ég
er ekki að segja að þetta sé eitthvað alslæmt
en þarna er verið að taka rétt af ákveðnum
hópi til þess að jafna út fyrir heildina. Síð-
an á auðvitað eftir að koma í ljós hvort
karlar nýti sér þennan rétt. Um það þarf
einhvernveginn að ná upp samstöðu í
þjóðfélaginu. Ef það gerist að karlar fari
bara alls ekkert í fæðingarorlof, það verði
áfram þessir örfáu skrítnu karlar sem Olaf-
ur talaði um, hvar stöndum við þá?“
Olafur: „Hér segir Kvennalistakonan okkar
að það sé verið að skerða réttindi kvenna.
Samkvæmt túlkun Hæstaréttar á fyrri lög-
um og reglum sem giltu um opinbera
starfsmenn og réttindi þeirra til fæðingar-
orlofs þá átti þessi réttur líka við um karla.
Þannig að enn er verið að ganga út frá því
að þeir sem taka fæðingarorlof séu kven-
fólk. (Steinunn: Það er þannig í raun.)
Segjum nú að þetta viðhorf hefði orðið
ofan á þegar menn voru að velta því fyrir
sér hvort konur og vinnufólk hefðu þroska
til að velja sér fulltrúa á þing; hvort þetta
fólk myndi nýta sér kosningaréttinn ef það
Draumur okkar Bríeta væri að firma stráka sem tækju kynja-
baráttu alvarlega, á sínum eigin forsendum. Hvernig getum
við annars orðið jafningjar?
T STFFNIJM Vlf)?
fengi hann. Guð hjálpi okkur, hvar værum
við í dag?
Þorgerður: „Það sem mér finnst jákvætt
við þetta nýja frumvarp er að þetta er við-
urkenning af hálfu hins opinbera á því að
jafnréttismálin þurfi stýringu. Fyrir
nokkrum árum voru viðbrögðin gjarnan
þau að ríkið ætti ekki að skipta sér af einka-
lífi fólks. Þau rök heyrðust ekki núna í um-
ræðunum um fæðingarorlofsfrumvarpið.
Olafur: „Já, já, við skulum ekki tala neina
tæpitungu um það. Sumir segja að þetta sé
100% hagsmunamál barnanna. Það er alls
ekki þannig, fæðingarorlofslögin eru ná-
kvæmlega það sem þú segir, mjög mikil-
vægt stjórntæki í jafnréttismálum."
Þorgerður: „Það sem maður hnýtur um er
að lögin eru frekar ósveigjanleg, rétturinn
fellur niður eftir 18 mánuði, þá er barnið
eins og hálfs árs. Ég gerði könnun á körlum
í fæðingarorlofi Gegnum súrt og sœtt fyrir
Reykjavíkurborg og min niðurstaða var sú
að það þarf að vera mjög sveigjanlegt til
þess að karlar taki það, ekki síst þeir sem
eru að stíga sín fyrstu skref. Þessi lög gefa
ekki mikinn sveigjanleika og eru mikið á
forsendum vinnuveitanda sem þarf að
samþykkja fyrirkomulagið og hefur eigin-
lega úrslitavald um hvernig það er tekið."
Olafur: „Ég held að þarfir karlmanna í
þessum efnum séu alveg þær sömu og þarf-
ir kvenna þegar farið er ofan í kjölinn á því.
Og ég held einmitt að bindingin og þessi
tímamörk séu ákveðið tækifæri karla gagn-
vart vinnuveitandanum — til þess að segja:
Ef við getum ekki haft þetta svona þá fellur
rétturinn niður og þá nýt hvorki ég þess né
barnið, þetta eru lögin, ég á þennan rétt."
Þorgerður: „En karlmenn erlendis hafa
líka sagt frá því að þeir hafi verið beittir
þrýstingi á vinnstað, færðir til í starfi,
lækkaðir í tign og fleira. Það þarf nefnilega
kjark í þetta. Alveg eins og fyrstu Rauð-
sokkurnar þurftu kjark, þrek og áræði þá
þurfa þeir karlar kjark sem ætla að ryðja
brautinna og það er opin spurning hvern-
ig það tekst."
Roald: „Ég held að margir karlar vilji nýta
sér þetta en þeir lenda kannski í því á
vinnustöðum að vera litnir hornauga af því
þeir eru að fara heim til barnanna sinna.
Það er ákveðin samfélagslegur þrýstingur
sem heldur þeim í skefjum. Það þarf alltaf
hugrekki til að standa upp á móti meiri-
hlutanum en um leið og karlar fara að
hugsa um fæðingarorlof sem mannréttindi
sín þá munu málin þróast á jákvæðan veg.
Steinunn: „Ég er ansi hrædd um að marg-
ir karlmenn þekki ekki þennan nýfengna
rétt og ég hef áhyggjur af því að ef ekki er
staðið rétt að málum muni fáir karlar nýta
sér hann. Þá sitjum við uppi með óbreytt
ástand, nema 20% skerðingu á réttindum
tiltekinna hópa sem í kjarasamningum
voru búnar að berjast lengi fyrir þessu. Og
það er auðvitað ekki ásættanlegt."
Olafur: „Það er rétt að upplýsa það að í
skúffu gömlu karlanefndarinnar, sem ekki
er lengur til, eru metnaðarfull drög að víð-
tækri kynningarherferð í kringum þetta
mál. Við skulum vona að ný karlanefnd,
hvernig sem hún nú verður skipuð, haldi
áfram með það."
Þorgerður: „Mér finnst samt megi vara við
því að smætta jafnréttisumræðuna niður í
fæðingarorlof karla. Orlofsréttur karla hef-
ur verið við lýði í nágrannalöndum okkar í
áratugi án þess að byltingarkenndar breyt-
ingar hafi orðið á hlutverki karla. Mér
finnst þetta spurning urn að ryðja úr vegi
formlegri hindrun."
Roald: „Þetta er líka spurning um að karl-
ar viti af þessu sjálfir. Það er alltof mikið
um að einliver jafnréttisfrumvörp séu sam-
þykkt á þingi án þess að almenningur geri
sér grein fyrir um hvað þau snúast."
VERA • 9