Vera - 01.06.2002, Blaðsíða 18

Svona eiga konur að vera
í gamla Kvennafræðaranum er meirað
segja varað við evrópskum tískustraum-
um og sterklega mælt gegn lífstykkjum
sem sögð eru hafa valdið heilsutjóni.

Yður er gefin
einkunn...
Tízkubókin (In search
of charm) og Kvenleg
fegurð (Frau ohne alter)
eru bækur sem gefnar
voru út á Islandi á 6. og
7. áratugnum. Þar er allt
annað uppi á teningn-
um en í Kvennafræðar-
anum. íslendingar áttu
peninga og í kjölfarið
flæddu amerískir tísku-
straumar yfir landið
með tilheyrandi snyrti-
vörum fyrir konur. I bókunum eru leiðbeiningar um
það hvernig konur eiga að haga sér, en í þeim er kon-
an „búin til“ alveg frá svipmóti, göngulagi og hegð-
un til förðunar, klæðnaðar og hárgreiðslu. Hin
þekkta stærð í þessum bókum, sólin sjálf í bókunum,
er kvenleikinn. Það sem er settlegt, kvenlegt og
dömulegt er það sem allt miðast við. Konum er t.a.m.
ráðlagt að reyna alltaf að líta vel út og hafa hreinan,
kvenlegan svip á andlitinu, alveg óháð því hvernig
allt vendist og snýst í kringum þær: „Þótt þér hafið
raunverulega ástæðu til þess að vera áhyggjufull,
þurfið þér ekki að missa vald á svipmóti yðar.“
Konur eiga líka að vera meðvitaðar um að þær eru
alltaf í sjónmáli karla sem horfa á þær og dæma þær
eftir útliti og hegðun: „Yður er gefin einkunn að veru-
legu leyti í samræmi við það, hvernig þér gangið, sitj-
ið, standið og berið yður í tröppum, eftir háttvísi yðar
og umgengni yðar yfirleitt." Níundi kaflinn í Tízku-
bókinni heitir Rómur og hlátur og þar er konum tek-
inn vari fyrir því að flissa, að hvísla, að tala of mikið,
að tala of hátt, að nota skrílmál og bölva og að reka
upp snögg hlátrasköll. Kvenleikinn er fyrirffam mót-
aður og ákveðinn, konan á síðan að laga sig að hon-
um. Bækurnar eru uppeldisbækur ætlaðar konum.
fO
s-
0)
>
18
Harmur á harm ofan
Eftir þetta skyldi kona vera ánægð með kvennaefni í
fjölmiðlum í dag. Eða hvað? Skoðum nánar hvað er
þar á boðstólum. Hvernig efni er sniðið að þörfum
kvenna.
Átakanlegar sögur eru í öllum kvennablöðum.
Sögur af fólki sem hefur fengið krabbamein eða misst
ástvini eða drekkur of mikið eða hefur orðið fyrir
einelti í æsku.
Áberandi er að átakanlegu sögurnar verða sífellt
átakanlegri. Til þess að vera gott viðtalsefni í
kvennablaði dugir til dæmis ekki að hafa fengið
krabbamein, heldur er nú algengt að viðtalsefnin
hafi fengið krabbamein mörgum sinnum, eða krabba-
mein OG einhverja aðra sjúkdóma. Þau sem eru í
viðtali vegna þess að þau hafa misst náinn ástvin eru
tildæmis ekki spennandi heldur verða þau að hafa
misst fleiri en einn náinn ástvin eða misst ástvin á
sérstaklega vofveiflegan hátt. Sem dæmi má nefna að
í einu blaðanna var fyrir skemmstu í viðtali ung
stúlka sem hafði ekki einungis krónískan sjúkdóm
heldur var hún líka þunglynd, þjáðist af átröskunum
og var sennilega alkóhólisti í ofanálag. Einnig kom
fram í viðtalinu að stúlkan hafði nýlega misst föður
sinn. Harmurinn verður að vera margfaldur til þess
að hann standi út úr blaðarekkum bensínstöðvanna.
Þörfin fyrir harm annars fólks tengist lönguninni
til þess að finna sér hvunndagshetjur til þess að dást
að og beina um leið athyglinni frá eigin innantóma
og léttvæga lífi. „Eins gott að vera ekki að væla - óg
er bara með búlimíu, en þessi hefur fengið búlimíu
OG krabbamein! Og henni dettur ekki í hug að gefast
upp!“ Eða skrifast harmsögurnar kannski á mýtuna
um að miðaldra konur hafi sérstaklega gaman af að
ræða um sjúkdóma og annað fólk, nema hvort
tveggja sé?
Gullfiskar með appelsínuhúð
Tvöfeldnin í kvennablöðum er mikil. Myndir af
barnungum, þvengmjóum tískumódelum fylla aug-
lýsingasíðurnar en inná milli eru greinar sem hvetja
konur til þess að vera eins og þær eru, að auka sjálfs-
traust sitt til þess að sniðganga tískustaðla. Margar
greinar sérstaklega ætlaðar konum fjalla líka um
heilsu og megrun. Stórasannindin eru: „Það borgar
sig ekki að fara í megrun heldur að borða meira
grænmeti og minni fitu og hreyfa sig reglulega," og
þessi sannindi birtast í kvennablöðunum í óteljandi
myndum, óteljandi útgáfum. Eg skoða aldrei svo
kvennablað að mig langi ekki til að rífa af mér hárið
í flygsum og æpa: „Hver er ekki búinn að ná þessu?
Hver veit ekki að maður fitnar aftur eftir megrunar-
kúra ef maður byrjar aftur að borða það sem maður
borðaði áður? Sú manneskja þyrfti að hafa verið
dauð og grafin í a.m.k. tuttugu ár. Hvers vegna er ver-
ið að velta sér uppúr slíkum selvfölgelighedum?“
Appelsínuhúð er t.a.m. vandamál sem er leyst í
kvennablöðunum með reglulegu millibili. Engu er
líkara en gert sé ráð fyrir því að konur séu með gull-
fiskaminni, vegna þess að greinarnar eru allar eins,
en samt ætlað að halda athygli kvenna og fræða þær
um þetta heilsufarsvandamál.
Það sem hefur bæst við reynsluheim kvenna síð-
an 1950 er að þær mega nú hafa (og eiga að hafa)
brennandi áhuga á kynlífi. I hverju einasta kvenna-
blaði sem ég skoðaði var eitthvað fjallað um kynlíf
en það virðist vera umræðuefni sem alltaf slær i