Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1883, Side 44

eptir, 1878, með sama móti og Napóieon III. En fullsannazt
hefir það ekki. Og skömmu síðar lagði Mac Mahon niður völdin,
en Jules Grévy var kjörinn rikisforseti í hans stað, að ráði Gani'
betta (30. jan. 1879).
í haust tók Gambetta loks að sjer stjórnarformennsku og Þar
með forstöðu utanríkismála, 14. nóv. jpótti þá mörgum meira en mál
til komið, bæði utanlands og innan. |>ví að það mátti eigi dylj"
ast, að hálf voru völd undir honum eða meir, þótt stjórnina ræki
ýmsir aðrir, flestir vinir hans og fornir flelagar. En honum nmn
hafa þótt þingliðið miður traust og einhuga en skyldi til fram-
búðar. þingmenn reyndust opt lausir á velli margir hveijir, ef
nokkuð lá við og þeim þótti sem hjeraðsríki sitt mundi í veði;
en því áttu þeir opt og tíðum að þakka þingmennsku sína, eður
og fylgi vina og vandamanna, fremur en eintómum þingmanns-
kostum. Kenndi Gambetta það kosningarlögunum, einkum
smáum kjördæmum. J>að er auðskilið, að þingmenn mundu tregn-
að aðhyllast nýmæli þeirri missmíð til hóta, og varð Gambetta
að taka á allri mælsku sinni að liafa þau fram, í fulltrúadeildinni; en
öldungadeildin felldi þau. J>etta var í fyrra vor. Almennar kosn-
ingar á þing í sumar er leið, í fulltrúadeildina, gengu Gambetta
mjög í vil, og kosningar í öldungadeildina slíkt hið sama i
vetur, rjett eptir nýjárið. Taldi hann þjóðina þar með hafa að-
hyllzt sinn málstað. Og með því að honum þótti sem þing-
mönnum mundi standa minni geigur af nýmælunum í upphafi
kjörtíma en er nær liði nýjum kosningum, setti hann þeim tvo
kosti, í upphafi þings í vetur, skömmu eptir nýjár: að aðhyllast
nýmælin, og þar með hóflega umbót á stjórnarlögunum, er brýna
nauðsyn þótti til bera, eða að hann segði af sjer veg og vanda
af stjórnarformennskunni að sinni. J>ingmenn tóku þann kostinn,
er þeim þótti sjálfum sjer hættuminni eða þingmennsku sinni
eptirleiðis, og varð meiri hluti atkvæða í móti þeim Gambetta.
Höfðu þeir þar lagzt á eitt band saman, einveldismenn, er fegnh"
vilja alla þjóðvaldstjórn feiga, og frekjuflokkurinn yzt til vinstri
handar, er eigi kann sjer neitt hóf; en þar á ofan slegizt í hópinn
ýmsir fylgismenn Gambetta, er áður voru, sumir hveijir af þvi,
að þeir höfðu þótzt fara varhluta af upphefð og ýmsum gæðum
öðrum, er þeir höfðu gert sjer von um, efGambettanæðivöldum;
en hann hafði gert sjer að reglu, er hann tók við stjórn, að fá
þeim veg og völd, er bezt væri til fallnir, hverju merki sem þeir
svo hefðu fylgt áður.
(40)