Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1918, Síða 55

Andrew Carnegie
Fáir eru peir menn, sem meiri heimsfrægö hafa
getið sér á síðustu árum en ameríski auðmaðurinn
Andrew Carnegie (frb. Karnidzí), ekki svo mjög fyrir
pað, að hann er eigandi margra miljóna, því að það
eru fleiri, og ekki heldur vegna þess, að hann hefir
orðið þetta upp úr blá-fátækt, því það er ekki dæma-
laust heldur, heldur fyrir það, hvernig hann hefir
varið auði sínum. Nærri því árlega hafa blöð og rit-
símar borið út um allan hðim fréttir af einhverri
nýrri stórgjöf, sem hann hefir gefið til almennra heilla.
Andrew Carnegie er fæddur í smábæ á Skotlandi,
sem heitir Dunfermline, 25. nóv. 1835 (sbr. Atmanak
fjóðvinafélagsins 1914, bls. 116, með athugasemd)
Faðir hans var vefari í baðmullarverksmiðju. Lifði
hann á handafla sínum eingöngu og komst allvel
af, þar til snemma á öldinni sem leið, að hinar
miklu vinnuvélar komu til sögunnar, sem sviftu fjölda
iðnaðarmanna atvinnu sinni. Carnegie hefir síðar sagt
frá því ömurlega kvöldi, þegar faðir hans kom heim
atvinnulaus, og fjölskyldan fór að bera saman ráð
sín um það, hvað nú ætti til bragðs að taka. Hann
var þá 10 ára að aldri. Loks varð það að ráði, að
fjölskyldan skyldi selja alt, sem hún gæti við siglos-
að, koma öllum eigum sínum í peninga og flytja til
Ameríku. Fetta var gert, og árið 1848 settist fjölskyld-
an að í Pennsylvaníu í Bandaríkjunum. Pessi atburð-
ur hvíldi lengi eins og skuggi á sál drengsins og festi
þá ákvörðun í huga hans, að berjast af alefli gegn
oki fátæktarinnar.
Pað fyrsta, Carnegie fékk að gera, er vestur kom,
var að vinna að baðmullarspuna í verksmiðju einni.
Var hann þá 12 ára að aldri. Árið eftir fékk hann at-
vinnu við það, að kynda undir gufukatli oggætavél-
arinnar í viðlögum. Var það ærið erfiði og allmikið
(1)