Dagblaðið Vísir - DV - 18.12.2004, Qupperneq 38

38 LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 2004
Helgarblað DV
Söguspekingasíift hefur sent frá sér sitt
sjöunda rit: Handarlínulist og Höfuðbeina-
fræði. 18. aldar handrit Jakobs Sigurðssonar.
en það bjó Örn Hrafnkelsson sagnfræðingur
til prentunar og ritar einnig inngang.
íyppi alda 09 sn
örn Hrafnkelsson er alla jafna
forstöðumaður handritadeildar
Landsbókasafns íslands - Háskóla-
bókasafns en er líka einn af forkólf-
um Söguspekingastiftis í Hafnar-
firði. „Fyrsta ritið kom út 1998 og í
raun í gríni og fíflaskap," viðurkenn-
ir örn. „Það var öndvegisritið Einfalt
matreiöslukver fyrir heldri manna
húsfreyjur eftir Mörtu Maríu Steph-
ensen sem við Þorfinnur Skúlason
bjuggum saman til prentunar. Síðan
höfum við gefið út eitt rit á ári,
einnig í samvinnu við Helgu Kress
og Einar G. Pétursson, texta sem
ekki hafa verið fólki aðgengilegir og
helst sem skrítnastir og skondnastir
úr fortíðinni en gætu höfðað til allra.
En í leiðinni reynum við að uppfylla
þær fræðilegu kröfur sem gerðar eru
til slíkrar útgáfu."
Alþýðufræði um manninn
Að sögn Arnar inniheldur ritið
Handarlínulist og Höfuðbeinafræði
alþýðufræði um manninn. „Og þetta
hafa greinilega verið ákaflega vinsæl
rit því mjög mörg handrit eru varð-
veitt með þessum textum, fjöldi
handrita og afskrifta segir til um vin-
sældirnar. Hér er verið að reyna að
skilja samhengi hlutanna og stöðu
mannsins á jörðunni, hverjir eru
helstu áhrifavaldarnir á tilvist
mannsins og hvernig menn geta
stýrt lífi sínu með tilliti til þessara
örlagavalda; stjörnurnar sem hafa
áhrif á fjóra vessa líkamans. Við get-
um sagt að þetta sé sjálfshjálparrit
frá miðri 18. öld en textarnir eru
eldri.“
Handrit Jakobs
Jakob Sigurðsson, prestsonur,
bóndi, faðir og skáld var rúmlega
þrítugur þegar hann byrjaði að
skrifa upp og afrita handrit sem
hann hafði komist yfir. „Aðeins einn
höfundanna er nafngreindur, pró-
fessor í læknisfræði í Þýskalandi,
Rudolf Goclenius að nafni en rit
hans um höfuðbeinafræði og hand-
arlínulist kom út þar árið 1621. Sr.
Sigurður Jónsson í Vatnsfirði þýddi
það rúmum 30 árum síðar. Elsta
handritið sem inniheldur hans þýð-
ingu er frá 1681 en texta Gocleniusar
er að finna í handritum fram á fyrstu
ár 20. aldar. Hér voru prentuð guðs-
orð og lög en þessir textar þeir
gengu í uppskriftum og fóru aldrei í
prentun, ólíkt sams konar ritum á
meginlandinu sem gefin voru út í
sjoppuútgáfum. Við vitum að sjálf-
sögðu ekld hvort Jakob Sigurðsson
lagði trúnað á þessa texta en hann
hafði fyrir því að skrifa þá upp. Fjórt-
án handrit á Landsbókasafni eru
kennd við hann og átta þeirra eru
sannarlega með hans hönd, hann
hefur verið atvinnuskrifari. I sumum
handritum er bara texti en sum
skreytir hann af mikilli kúnst og
þetta er meðal þeirra. Ég leyfi mér
að gera hann að nokktns konar
höfundi því hann á svo mikið í
handritinu, þetta er hans aðgerð
þótt textarnir séu ekki hans.“
Listin og fræðin
Orðið handarh'nulist kemur nú-
tímamanninnum eldd á óvart, enn
eru menn að láta lesa í lófa sér en
höfuðbeinafræðinni hefur greinilega
farið aftur. „Andhtið og beinabygging
þess segja til um skap og eðli manns-
ins,“ útskýrir Örn. „Þetta eru eldforn
fræði, álíka textar eru til dæmis eign-
aðir sjálfum Aristótelesi en sumir
segja það rangt. Þetta var ákaflega
vinsælt efni og mikið gefið út af því
en menn hafa nokkuð litið fram hjá
þessum textum þar sem þeir eru ekki
liluti af hámenningunni. En þetta
heyrir hins vegar undir alþýðumenn-
inguna og sýnir ákveðið menningar-
ástand, þeir sem rannsaka menning-
arsögu og hugarfarsögu leita í æ rik-
ari mæh í þessa texta því þar sjá þeir
viðhorf manna til hfsins og tilverunn-
ar. Þannig má sjá ýmislegt um heims-
mynd og hugarfar Jakobs Sigurðs-
sonar, fátæks kotbónda á 18. öld, í
myndskreyttu handriti hans. Og nú
þegar ég er búinn að búa textann til
prentunar er ég ákveðinn í að setjast
við og njóta hans.“
rgj@dv.is
Ur Hofudbemafræoinni . . .. „2.
„Úlfurinn er eitt gripgjarnt og ránsamt dýr, reitt,
undirförult, hart, grimmt og ójafnaðarsamt. Þeir sem '
þvi eru líkir eru langnefjaðir, niður sambrýndir, MfíÍ %
litileygðir með innorpnum augum, með stutt höfuð, yfttJ
hnöttóttog ófagran líkama, síða lokka og mjó lær.Þeir í LLIX'' ^
menn eru klókir, óhræddir, blóðþyrstir, snöggir, upp á ....fíf
lagið næsta rangsnúnir svo það boðið er vilja þeir ekki
en grípa það ekki er gefið."
Úr Handarlínulistinni
Um vísifingursbergið
„Sé það berg slétt og með nokkrum línum, það er gott
nema það séu hlykkjóttar línur þvíþær merkja olukku. Sé
kross i upptökum þess bergs, það merkir hórdóm. En sé
svo sem smástjörnur, óhófssaman og þá sem þiggja fyrir
tillögur kvenna metorð og velgjörðir. Sé krossinn á sjálfu
vísifingursbergi merkir aukning auðæfanna."
Metaskálamerkið
„...Sveinn fæddur millum þess 14.septembris og 14.
octobris hefur Vigtarinnar náttúru. Er heitur og votur, '
mannlegur, með lítið skegg, dægilegt andlit, bleikt og í > S* -- t
formengað með rautt, löng bein, gengur með niðurlútu H 'Sj•
höfði, stundar það vel sem honum tilheyrir... Ein p . „ ;
stúlka fædd á þessum dögum hefur sömu náttúru. Hún i MnfiV'iMii’iTmi
er dægileg og hvít, með dægilegan munn, henni liður
vel af likamlegri vellyst ímatog drykk..."
Um það hvörnig menn skulu halda sig þá 12 mánuði ársins
December
„Meistari Plató segir að í þessu mánuði megi menn eta og
drekka alla hluti en ekki drekka kalt. Hald þitt höfuð og
brjóst heitt. Allur kaldur matur er óheilnæmur en heitur
heilnæmur fyrir lifur og höfuð. Æðablóð er ekki gott að
taka. Þú skalt oftþvo þinn munn og hreinum halda. Það
er gott að vakta þín hné. Varast sjóferðir..."
til íbúðakaupa
- einfaldari leið að ibúðakaupum
. V
# Greiðslumat á netinu
$ Lánsumsókn á netinu
ð Fagleg ráðgjöf á netinu
Ibúðalán.is
www.ibudalan.is