Freyr - 01.04.2004, Qupperneq 42

Ef breyta ætti aflferð við
heyverkun?
Inngangur
Verkun lieys í rúllum hefur ver-
ið ráðandi aðferð hérlendis í
meira en áratug. A þeim tíma hef-
ur ýmislegt breyst sem kann að
kalla á endurskoðun vinnubragða.
Krafan um afköst og kostnaðar-
aðhald hefur vaxið. Kúabúin hafa
stækkað ört og verktækni þeirra
breyst. Kröfur til heygæða og
vinnuafkasta hafa vaxið. Gjald á
plast hefur vakið hugsun um um-
búðakostnað heybagga, fóður-
ræktun er að breytast og viðhorf
til fóðrunar líka. Verktaka og önn-
ur verkaskipting virðist færast í
vöxt og fleira mætti nefna. Hér á
eftir fara nokkar hugleiðingar um
verktækni við heyverkun og
hugsanlega þörf breytinga á
henni.
Forsendur heyverkunar
Forsendur heyverkunar hvers
bús eru sikvikar. Koma þar bæði
til breytingar innan búsins, svo
sem á bústærð, tiltæku vinnuafli
og aldri véla, og breytt ytri rekstr-
arskilyrði búsins svo sem á mörk-
uðum, verði afúrða og aðfanga,
vél- og verktækni, veðráttu o.fl.
Því er meiri eða minni endurskoð-
un heyverkunar stöðugt í gangi -
eða þarf að vera. Hún er mikilvæg-
ur hluti þeirrar stefnumarkandi
áœtlanagerðar sem búin þarfnast.
Verkun heys er ferill verka þar
sem mikilvægt er að hafa endan-
leg not heysins í huga á öllum
stigum ferilsins. Við mat á hinum
ýmsu kostum, sem bjóðast eða
óskað er eftir varðandi úrlausn
hinna ýmsu verkþátta heyverkun-
Rúlluheyskapur hefur verið ráðandi heyskaparaðferð hérlendis síðustu 12
árin. (Ljósm. Þórunn Edda Bjarnadóttir).
eftir
Bjarna Guðmundsson,
Landbúnaðar-
háskólanum
á Hvanneyri
arinnar, eru það eftirfarandi sjón-
armið sem hvað þyngst vega:
* kostnaður (beinn og óbeinn)
* vinnuþörf og afköst
* áhrif verkunaraðferðar á heyið
og eiginleika þess til afurða-
myndunar.
Náið samband er á milli þessara
efnisflokka en saman ráða þeir
hagkvæmni framleiðslunnar.
Heyöflunarkostnaðurinn -
FORSENDUR BREYTINGA
Þótt vinnutími skipti miklu máli
varðar líka miklu hver kostnaður-
inn er að baki honum. í heildar-
kostnaði við heyverkun og hey-
geymslu má áætla að fasti kostn-
aðurinn vegi 55-65%. Þótt að-
halds beri að gæta varðandi
breytilega kostnaðinn er öllu mik-
ilvægara að gæta að fjárfesting-
unni sem grunninn leggur að fasta
kostnaðinum. Mikilvægt er að
gera sér grein fyrir samhenginu á
milli vélaafkasta og árskostnaðar
vélanna - nýting afkastagetunnar
ræður síðan í verulegum mæli
framleiðsluverði heysins sjá hér
síðar. Samanlögð Qárfesting segir
því nokkra sögu en ekki alla. Líka
þarf að reikna með
142 - Freyr 3/2004