Andvari - 01.01.2010, Qupperneq 12

10
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
ekki hjá því farið að íslendingar krefðust síns eigin sjónvarps, annað hefði
verið furðuleg lítilþægni.
Sjónvarpsnefndin skilaði ítarlegri skýrslu í mars 1964 þar sem farið var yfir
alla þætti málsins, fjárhagslegar forsendur, tækniaðstoð þar sem leitað yrði
samstarfs við erlend sjónvarpsfyrirtæki, dreifingu efnis og dagskrárstefnu.
Sérstaklega var rætt um innlent efni, enda forsenda sjónvarps á íslandi að það
sýni íslenskt þjóðlíf.
Sjónvarpið var skilgreint sem útvarp og þess vegna þurfti ekki lagasetningu
til að hefja rekstur þess. Hins vegar þurfti á að halda útsjónarsemi til að búa
tryggilega um hnútana. Benedikt Gröndal lýsti því í útvarpserindi árið 1970:
Nú komu að góðu haldi ráð sem gamlir þingmenn stundum kenna ungum. Þingið
var langt komið í meðferð á frumvarpi að nýrri tollskrá, og heillaráðið var að hengja
sjónvarpið aftan í tollskrána. Það var raunar ekki svo langsótt, því að ráðstöfun á
tolltekjum af sjónvarpstækjum var kjarni málsins.
Þessi hugmynd var borin undir ráðherra, fyrst Gylfa Þ. Gíslason menntamálaráðherra
og síðan Gunnar Thoroddsen fjármálaráðherra. Fékkst samþykki allrar ríkisstjórnar-
innar, og varð að ráði að gera á síðasta snúning þá breytingu við tollskrána, að
ríkisstjórninni skyldi heimilt að ákveða, að aðflutningsgjöldum af sjónvarpstækjum og
hlutum í þau mætti verja til stofnkostnaðar sjónvarps.
Þegar hin nýja tollskrá varð að lögum, hafði verið lagður fjárhagslegur grundvöllur
að íslensku sjónvarpi. (Eimreiðin 1, 1971).
Ríkisstjórnin ákvað að nota sér lagaheimildina um nýtingu aðflutningsgjalda
af sjónvarpstækjum frá 1. júlí 1964. Þar með var loks hægt að hefja mark-
vissan undirbúning að stofnun sjónvarpsins og var bráðlega ákveðið að hefja
starfsemina á árinu 1966. I árslok 1964 var fyrsti starfsmaður sjónvarpsins
ráðinn, Pétur Guðfinnsson. Hann stýrði undirbúningsstarfinu vegna sjón-
varpsframkvæmda og var síðan framkvæmdastjóri Sjónvarps um áratuga-
skeið.
*
Sjónvarp Ríkisútvarpsins hóf starfsemi sína 30. september 1966. Farið var
hægt af stað og dagskrá stutt, en smám saman færðust menn í aukana, útsend-
ingardögum fjölgaði og furðu fljótt tókst að dreifa sendingum um allt land.
Ahrif sjónvarpsins á þjóðlífið urðu skjótt mikil. Sem að líkum lætur hafa
ekki ræst allar vonir sem við það voru bundnar. Einkum hefur framleiðsla á
innlendu efni, sem vitaskuld er meginhlutverk hverrar sjónvarpsstöðvar sem
vill standa undir nafni, verið allmiklu minni en ætlunin var. Það kom æ betur
í ljós eftir að öðrum var leyft að reka sjónvarpsstöðvar, hversu óheppilegt er
fyrir ríkisfjölmiðil að þurfa að keppa um auglýsingatekjur við aðrar stöðvar.
Það leiðir til þess að erlent afþreyingarefni, amerískar sápur og þess háttar
léttmeti, verður miklu fyrirferðarmeira á dagskránni en æskilegt væri, ef litið