Andvari - 01.01.2010, Síða 98

96
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON
ANDVARI
leitar skjóls í forsælunni af pálmatré - er áberandi óíslensk, mynd af erlendum
stofni. En nýstárlegasta myndin, og sú sem einkum bendir til þess hvar ljóðið
á heima meðal ljóða, er ,draumsilki deginum fegra sem nóttin hefur rakið upp
úr silfurskrínum1, mynd sem bendir eindregið til náinna kynna skáldsins af
symbólisma, sem reyndar var hin nýja stefna í ljóðlist á Norðurlöndum og víða
í Evrópu þegar Jóhann orti ljóðið. Báðar þessar draummyndir, af vininum síg-
andi í brunn æskunnar og hinu fagra draumsilki sem nóttin rekur upp úr silfur-
skrínum, eru frumlegar og nýmæli í íslenskum skáldskap. Áratug áður hafði
Sigmund Freud skrifað áhrifamikið rit um drauma og draumaráðningar.7 Fátt
bendir þó til áhrifa frá þeim hugmyndastraumi. Og enn síður fylgir kvæðið
hinni röklausu rökvísi draumlífsins sem súrrealistar kepptu að síðar meir. Ein-
kenni symbólismans leyna sér hinsvegar ekki. Framandleg fegurð, dul, svefn
og draumar, vandað ljóðform, óvenjulegar og langsóttar myndir, og elegískur
tónn sem algengur var í ljóðum þeirrar stefnu: Allt ber að sama brunni.
Önnur sonnetta eftir Jóhann birtist í Eimreidinni 1911:
Sonnetta
Vorið er liðið, ilmur ungra daga
orðinn að þungum, sterkum sumarhita,
æskan er horfin, engir draumar lita
ókomna tímans gráa sinuhaga.
Við erum fæddir úti á eyðiskaga,
eilífðarsjórinn hefur dimma vita,
fánýtar skeljar fyrir blóð og svita
fengum við keyptar, það er mannsins saga.
Þó hef ég aldrei elskað daginn heitar
- eilífðar nafnið stafar barnsins tunga -
fátæka líf! að þínum knjám ég krýp,
áþekkur skuggablómi, er ljóssins leitar,
- leggurinn veldur naumast eigin þunga -
fórnandi höndum þína geisla eg gríp.
Einnig hér, í fyrrihluta ljóðsins, ferhendunum, er sterkur elegískur tónn: Vor-
ið er liðið, æskan horfin og framtíðin líkust gráum sinuhögum - mynd sem
hæfir ekki illa þingeyskum bóndasyni í Höfn. Annað erindið tekur upp stef
úr Prédikaranum: „Hvaða ávinning hefir maðurinn af öllu striti sínu, er hann
streitist við undir sólinni?“ (Pd 1:3). í seinnihlutanum, þríhendunum, breytist
hinsvegar tónninn og mælandi lýsir einlægri ást sinni og lotningu fyrir lífinu:
„fátæka líf! að þínum knjám ég krýp“ - og líkir sér við hið veika blóm sem
vex í skugga en leitar ljóssins: „fórnandi höndum þína geisla eg gríp“.