Vísir - 24.12.1939, Blaðsíða 28

Vísir - 24.12.1939, Blaðsíða 28
22 VlSIR —\--- jólin gleymdust í Englandi. TOWER KASTALINN I LONDON. f>að er einn af elstu og þektustu köstulum Englands. Elsti hluti kastalans var reistur á 11. öld og var bústaður Bretakonungs á miðöldunum. Þar var og fangelsi um langt skeið og fóru aflökur fólks fram bœði utan dyra kastalans sem innan. Nú eru söfn geymd í honum og m. a. eru gimsteinar bresku krúnunnar geymdir þar. erfiðleika þessir andans jöfrar urðu að etja i æsku, og hve hæddir og misskildir þeir voru. Eg bið yður að fyrirgefa, að eg hef misskilið yður, og að þér liafið orðið að líða vegna stífni ininnar gagnvart yður og dótt- ur minni. Og ef þér viljið gera það, þá iieimsækið okkur á morgun; Önnu hlakkar ákaf- lega til að sjá yður aftur. Yðar Peter Schliiter.“ Skáldið strauk vanga Wiirde p(')sts, strauk þá eins og barn strýkur vanga móður, er það elskar. „Þannig“, sagði liann hrærð- ur, „líta jólasveinarnir í sann- leika út. Dags daglega veitir maður þeim ekki eftirtekt — sér þá ekki — en á jólunum koma þeir eins og englar af himnum og gera mann hamingjusaman í einu vetfangi. Wiirde! Wurde! Nú trúí eg aftur á mennina. Mig langaði orðið til að deyja. En á meðan yðar líkar fyrirfinnast í beiminum, ætti enginn að gef- ast upp. Einu sinni hélt eg að vísu, að miljónir manna myndu trúa orðum mínum — og svo er það að eins einn — að eins þér, Wúrde póstur. Haldið þér að það nægi til að sigra heiminn?“ Wúrde tottaði pipu sina spek- ingslegur á svip. „Til að byrja með er það venjulega að eins einn, sem trú- ir. Þannig hefir það altaf verið, þegar um mikinn sannleik hefir verið að ræða“, sagði Wiirde og hélt áfrfljn að totta pipuna sina. I. Það var komið að jólum árið 1440. En ahnent umræðuefni fólks var elcki í sambandi við jólin. Meira að segja börnin hlustuðu á ræður eldra fólksins og gleymdu jólunum. Þó voru það ekki enskir viðburðir, sem voru valdir að æsingu fólksins, heldur fjarlægari atburðir, hinumegin Eijmarsundsins, hjá bræðraþjóðinni Frökkum. En þetta, sem var að gerast hjá Frökkum, var svo hræðilegt, að hárin stóðu á höfðum hinna ró- lyndu Englendinga, þegar þeir mintust á það. Frá því i októberbyrjun stóð allur vesturhélmingur álfunnar á öndinni út af málshöfðuninni gegn franska baróninum Gilles de Retz. Hver einasti maður stóð höggdofa yfir glæpasögun- um, sean gengu um þenna mann og varla áltu sinn lika í sögu þjóðarinnar. Enda þótt engin ])löð væru til, er birt gætu fregn- ir af atburðunum, voru sam- göngurnar milli Frakklands og Englands það góðar, að sannar fregnir fengust næstum daglega af réttarhöldum kirkjudómstól- anna í Frakklandi, er liöfðu þelta mál til meðferðar. Hér frammi fyrir dómstólun- lím stóð maður, — auðugur, vel ættáður, glæsilegur, gáfaður,wel mentaður, maður, er gæfan og lífið lék við i orðsins fylstu merkingu, — sakaður um ó- lieyrilega og svivirðilega glæpi. Alt fráim á þenna dag, ev þetta f?jtí af athyglisverðustu gleopa- málum, sem komið hafa fyrir franska dómstóla. Gilles de Retz var af aðals- ættiýn, er áttu stórar landeignir víðsvegar um Bretagneskagann. Hann var fæddur árið 1404, en 25 ára gamall var hann orðinn marskálkur af Frakklandi og þektur sem einn af hraustustu sonum þjóðarinnar. Hann hafði getið sér ógleymanlegan orðstý við hlið hinnar heimskunnu Je- anne d’Arcs, enda höfðu hetju* dáðir hans ásamt auðæfum og glæsilegu útliti gert hann að ein- u|m vinsælasta manni í allri Parisarborg. Tuttugu og níu ára að aldri áskotnaðist Gilles de Retz öll ættaróðulin i arf. Og samhliða þessu varð djúp og einstæð breyting á sálarlifi hans. Hann fór burt úr Paris, dró sig í lilé frá hernaði og öðrum opinher- um störfum, en settist að á einu ættarslotinu og lifði þar mjög dularfullu lífi og i ótakmörk- uðu óhófi. Hann sóaði fé á báða bóga, stofnaði til glæsilegra leiksýninga heima á slotinu og óstjórnlegra drvkkjuhófa. Hann fékk frægustu listamemi París- arborgar til sin og drakk og svallaði með þeim. Með tíman- um fansl honum samt þetta lif of tilbreytingarsnautt og ekki nógu æsandi. Þá byrjaði liann að fást við galdra. Von bráðar varð hann gripinn mjög átakanlegum kvalalosta. Hann sendi leyniþjóna sína í ýmsar áttir til að útvega sér börn í leynd. Börnin læsti hann svo niður í rakakendar og myrkar dýflissur, þar sem þau urðu að líða langvarandi og kvalafullar pyntingar, áður en þau voru myrt. í átta löng ár hlífðu auðæfi og gámall orðstýr lionum, en þá bárust óhrekjandi sönnunargögn gegn lionum í hendur hinnar almáttugu ka- þólsku kirkju. Hinn 8. október 1440 var hann tekinn fastur. Eftir nærri þriggja mánaða samfelda rétt- arrannsókn, er hvarvetna vakli hryllingu út um álfuna, stóð« Gilles dc Retz loks augliti til auglitis við böðulinn frajnmi fyrir gálganum, og tugir þús- unda manna og kvenna söfnuð- ust saman til að horfa á aftök- una. Þetta skeði þrem dögum fyrir jól og bæði Frakkar og Snglendingar gleymdu jólunum vegna þessara tnálaferla og vegna aftökunnar, er vakið hafði almenna athygli svo mán- uðum skifti. Gálginn, sem Gilles de Retz var hengdur á, var reistur yflr þurran hrisköst, og á meðan líf- ið var mnrkað úr sakborningn- um á gálganum, var kveikt i kcslinum, til að hann yrði jafn- hliða steiklUr lifandi. II. Tvær aldir liðu. Það er kom- ið að jölutn 1644. Þá voru allir Engle’ndingar í olgU vegna þess, að þá áttu þeir samkvæint lög- um að gleynia jólununi — en þeir vildu það bara ekki. Púri- tanastjórn Cromwells skipaði svo fvrir, að á jólunum yrðu engar guðsþjónustur haldnar og að enginn gleðskapur mætti þá fara frám. Fólki var bannað að borða kjötsteik og plójnubýting, sem var hinn venjulegi jólamat- ur Englendinga. Allar verslanir skyldu opnar vera og opinberir markaðir fram fara á torgum borganna á jóladaginn. Rökin, er færð voru fyrif lagasetningu þessari voru þau, að jólin voru talin lieiðin blótveisla, er síðar hefði verið tekin upp í nýrri og hjátrúarfullri mynd af páfa- stólnum rómverska. En Englendingar áttu þá — og eiga enn í dag -— vont með að venja sig af gömlum siðum. Meginþorri enskra laga hvílir á aldagöinlum venjuni, og það hefir engum reynst auðvelt að brjóta í bág við þær. I þetta sinn þóttust menn hlýða lögunum — en þeir gerðu það raunverulega ekki. Er leið að jólum þetta ár, var verslun engu minni en um saina leyli árs árin næstu á undan. En samt vei’slaði fólk að þessu sinni i laumi, og það læddist líka laumulega eftir diminum og af- skektum götum, er það var á leið heim til sin með efnið í jólamatinn. Ef fólkið varð ein- hvers grunsamlegs vart, faldi það bögglana undir yfirböfnun- um, eða það skaust inn i myrk húsasund og beið þar, unz liætt-. an var um garð gengin. A jólununi 1644 borðuðu Englendingar kjötsteik og plómubýting að venju, þrátt fyrir strauga iöggjöf, sem bann-: gði þetta. Löggjafarnir sjálfir sáu að á jólftdaginn voru
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.