Vísir - 24.12.1939, Qupperneq 29

VÍSIR
23
KONUNGSVAGNINN ENSKI.
A öllum meiri háttar hátiðum, er bresku konungshjónin þurfa að
koma opinberlega fram, aka þau samkvæmt aldagamallL venju í
hestvagni, er hópur hvítra gæðinga dregur. Þessi vagn er orðinn
nijög gamall, en kostar þrátt fyrir alt margfalt á við dýrustu bif-
reiðar, þvi hann er allur gidli skreyttur.
verslanir opnar, að fóllc gekk
ekki til vinnu eins og þvi bar
skylda til, og að verslun var
sania og etigin á markaðstorg-
unum. Þeir vissu líka, að fólk
Itorðaði kjötsteik og plómubýt-
ing — en þar var ekkert liægt
að gera né segja.
Þá kom þingheimi salnan um
að lierða enn á löggjöfinni og
banna m. a. alt helgidagahald
í Englandi. En áður en sú lög-
gjöf náði fram að ganga, varð
andúð almennings svo auðsæ
um gjörvalt landið, að ekki þótti
þorandi annað en taka fruin-
varpið aftur og minnast hvorki
á jóla- né lielgidagabann upp
frá þvi.
Enda þótt Cromwell liafi orð-
ið mikið ágengt í Englandi, t. d.
hvað borgarastyrjöldina og af-
töku konungsins snerti, þá mis-
hepnaðist honum algerlega sú
tilraun, að hanna jólahelgi í
ensku þjóðlífi.
'i
III.
Enn líða tuttugu ár. f desem-
bermánuði 1664 hjóst fólk und-
ir jólin í Englandi að gamalli
venju og viðburðirnir fyrir tutt-
ugu árum voru gleymdir. En þá
skeðu hræðilegir atburðir, sem
pyðilðgðu alla jólagleði og um-
liugsun um jólin. Þessir atburð-
ir lögðust eins og farg yfir
heimsborgina London og yfir
gjörvalt England. Öll gleði og
alt sem minti á fegurð og yndi,
sakleysi og ábvggjulaust líf,
hvað þá jól, hvarf fyrir þeim
skelfingum, sem yfir dundu.
Þetta var svarti dauði hinn
enski.
Sjúlcdómseinkennin lýstu sér
í þvi, að sjúklingarnir kvefuðust
eins og eftir venjule'ga ofkæl-
ingu, síðan fengu þeir köldu,
stutt yfirlið og skömmu síðar
voru þeir liðin lík. Fólk datt
unnvörpum niður og lá hjálpar-
vana með öllu á götum úti. 1
fyrstu var að vísu reynt að
hjálpa þeim sjúku og grafa þá
dánu, en drepsóttin hreiddist
svo örl út, að engri aðstoð varð
lengur dfi komið. Á morgnana
fóru vagnar um götur Lundúna-
borgar, er hirtu sjúklingana og
líkin upp af götunni og óku öllu
„heila draslinu“ i eina almenn-
ingsgröf, án þess að taka til ná
innar yfirvegunar hvort persón
an var með lífsmarki eða ekki.
Him hlaut að deyja hvort eð
var.
Aðalsmennirnir og auðuga
fólkið flýði borgina út í afskekt
sveitahéruð, þar sem yon var tii
að verjast hinni hræðilegu drep-
sótt. Fátældingarnir urðu nær
einir eftir í London og nú ver
staddir en nokkru sinni áður.
Strax og einhver veiktist var öll
von úti um bata — hann var ó-
umflýjanlega glataður.
Þegar pestin náði hámarki
sinu, gaf að líta einhverja ömur-
lcgustu sjón á götum Lundúna-
borgar, sem nokkur mannleg
sál getur hugsað sér. Eymdin
var svo átakanleg, að þvi verð-
ur ekki með orðum lýst.
Af því að fólk hélt að pestar-
sýklarnir bærust i loftinu og
með golu eða Vindi, þá reyndi
Jjað, sem enn var ósýkt, að
birgja sig inni í Iiúsum, loka
vandlega öllum gluggum og
dyrum og helst að l)ræða vax í
allar rifur, sVö að hvergi kæin-
is! minsti vtíttur af „óhreinu“
lofti inn.
Það þarf enginn að efast unl,
bvci-nig loftið, eða réttara sagt
loftlevsið, hefir verið í þessum
bíbýlum. Þó var liðan hinna
sjúku mjög miklu verri. Þess
voru dæmi, að fólk varð brjálað
af hræðslu; en aðrir sem sýktir
voru og vonlausir orðnir um
bata, höfðu sér það til dægra-
stytlingar, á meðan Jieir gátu
staðið, að standa við opinn
glugga og hrækja í andlit ve'g-
farenda, svo þeir sýktust líka.
Svo mögnuð gat illgirnin verið.
Seinna varð það sannað, að
sóttin barst ekki með lol'ti eða
vindi, heldur aðeins með snert-
ingu. Hún liafði borist með rott-
um, sennilega austan frá Asíu.
Oft bar Jiað við, að heilar fjöl-
skyldur, er gengu til livílu að
kvöldi, vöknuðu elcki til lífsins
eftur, en láu andvana í rúmun-
u(m að morgni. Stundum varð
ekki komist inn í þessi hús með
öðru móti en þvi, að brjóta upp
dyrnar.
í Lundúnaborg var svo fátt
lækna og bjúkrnnarkvenna,
samanborið við sjúklingafjöld-
ann, að langmestur þorri sjúk-
linganna lá algjörlega hjálpar-
vana, ýmist á götum úti eða inni
í húsum og engdist sundur og
saman af óþolandi kvölum.
Margar þéirra hjúkrunar-
kvenna, er buðu sig fram til
líknarstarfsemi, voru sannköll-
uð norn, er hugsuðu að eins ukn
Jiað eitt, að komast yfir fé. Því
fvr sem öll fjölskyldan dó í hús-
inu, því fyrr gat hjúkrunarkon-
an stolið og rænt því, er hún
girnlist, og hafið hjúkrunar-
starfið áð nýju.
Líksöfnunarmennirnir höfðu
svo mikið að gera, að þeir urðu
slundum að vaka dag og nótt
við að sópa líkin upp af götun-
uim og fleygja þeim á vagnana.
Það kom fyrir, að þeir hirtu
dauðadrukkna menn, er láu
hreyfingarlausir á götunni,
héldu þá dauða og fleygðu þeim
í kerrurnar hjá líkunum. En
svo greip ])á ógn og skelfing,
þegar líkin komust öll á hreyf-
ing og eitt þeirra reis upp illúð-
!egt ásýndiún, baðaði út öllum
öngum, formælandi og ragn-
andi. Þá tóku líksöfmmarmenn-
irnir óttaslegnir tíl fótanna,
hlupu bálftryltir út i nóttina, en
skildu hin „uppvöktu“ lík eftir
á vagninum.
„Svarti dauði“ hinn enskí
gevsaði og herjaði um England
alt næsta ár, og það var fyrst
árið 1666, sc/m tókst að stemma
stigu fyrir frekari útbreiðslu
þessarar hræðilegu clrepsóttar.
IV.
Rétt fyrir jólin 1684, eða rétt-
um tuttugu áruin eftir að drep-
sóttin braust út, komu svo mikil
frost á Englandi, að dæmi þess
þc'kkjast ekki, hvorki fyrr né
síðar. A örfáum dögum var ís-
inn á ánum orðinn hálfur met-
er á þykt. Fólk kynti svo mikið
i húsum, að reykurinn lagðist
kolsvarlur vfir þorpin og borg-
irnar, svo menn sáu naumast
lianda sinna skil og öll umferð
ökutækja stöðvaðist. í skrifum
frá þessum tímum stendur með-
al annars, að frostið hafi verið
svo mikið, að reykurinn úr hús-
unum liafi ekki komist upp,
lieldur liafi liann lagst niður á
milli húsanna og mökkurinn
aukist dag frá degi, uns sortinn
hafi verið eins og náttmyrkur.
Allir brunnar og allar vatns-
lagningar var frosið til botns og
hvergi deigan dropa að fá, nema
bráðinn ís cða vinanda. Ölgerð-
FRÁ LIVERPOOL.
Á myndinnl sést Mersey-áin, en hún var eitt þeirra fljóta, sem
lagði 1 kuldunum miklu óritS 1(184. —- í bnksýn sjást byggingftv
borgarinnar.