Vísir - 24.12.1939, Page 36

30
VÍSIR
ÞEGAR
amtur atu

VIÐ austui’enda Genfer-
vatnsins í Sviss gegnt
því sem áin Rhón fell-
ur út í það, skerst dalur einn,
fagur og hrikalegur eins ogdalir
Alpafjallanna eru j’firleitt, inn í
landið er Ormontdalur nefnist.
í honum er fjöldi lítilla timbur-
húsa og selkofa bygðum í sviss-
neskum stíl. Þau standa á við og
dreif utan i fjallshlíðunum og
skiftist þar á greniskógar og
beitilönd, en aðalsvip sinn hlýt-
ur dalui'inn af hrikalegum og
sundurtættum jökli sem ber
nafnið Diablerets eða „Djöfuls-
stafir“. Þrír gnæfandi tindar
meir en þrjú þúsund metra liá-
ir, rísa upp úr jökulhafinu og
festir þar aldrei snjó.
Sá tindurinn er næst liggur
dalnum heitir „Helvíti“ og rís
hann þverhníptur með bröttum
ögrandi hengjum lóðrétt upp
frá dalbotninum. Hefir hrunið
úr honum ógrynni grjóts svo að
hlíðarnar fyrir neðan hann eru
ekki annað en blágrýttar urðir
með risaþungum björgum og
gróðurlausum skriðuauðnu m.
En „Djöfulsstafirnir“ voru
áður — fyrir rúmlega tvö
hundruð árum síðan — fjórir.
Og sennilega hafa þeir til forna
verið enn fleiri, fimm, sex eða
sjö tindar sem svo hafa hrapað
hver af öðrum, uns aðeins þrir
urðu eftir. Og hver veit nema
það verði einnig hlutskifti þess-
ara þriggja sem eftir standa, að
hrapa og jafnast við jörðu.
En það er fjallhrunið liið síð-
asta sem enn hefir skilið eftir
opið sár í fegurð og gróðri Or-
montdalsins og mun enn gera
það um óralangan tíma.
Það var komið fram í sept-
embermánuð árið 1714. Dag
eftir dag gengu stöðugar stór-
rigningar svo jörðin var orðin
meir og laus. í marga daga
heyrðust drunur, líkt og í stór-
kostlegu þrumuveðri. En það
voru ekki venjulegar þrumur
seni heyrðust, heldur var það
FJALLIÐ
grjóthrun úr Djöfulstöfunum
sem fólkið heyrði. jHjarðmenn
og selbúar er enn gættu hjarða
sinna þar efra, urðu gripnir
skelfingu og' lögðu flestir á
flótta lengra niður í dalinn eða
á aðra örugga staði. Þeir sem
eftir urðu, áttu skamma stund
ólifaða og biðu hinna óvæntu
örlaga sinna.
Svo kemur aðfaranótt hins
24. september. Þá eykst grjót-
hrunið um allan helming, drun-
urnar og dynkirnir lika. Fjöllin
í kring bergmála dynkina, svo
að hálft landið dunar eins og í
viltri, hamslausri stórskotahrið.
En um miðjan næsta dag kemst
tindurinn einn á hreyfingu.
Hann bifast, steypist, brotnar.
Hann byltist með óstjórnlegum
ofurþunga og óviðjafnanlegum
hraða niður hliðina. Eldglær-
ingar og Iieilir blossar kvikna
af núningi steinanna og alt
molast og glatast sem verður
fyrir ægimagni skriðunnar. Til
að sjá er skriðan eins og dimm-
ur mökkur með eldglæringum
og fljúgandi björgum. .Törðin
skelfur í margra mílna fjar-
lægð, loftþrýstingurinn sem
fylgir skriðuhlaupinu rífur upp
kletta og skóga og þyrlar í loft
upp, lækir og ár stíflast og verða
að stöðuvötnum, eða lækirnir
ryðja sér nýjan farveg þar sem
þeir hafa ekki runnið áður.
Þetta fjallhrun fyrir tvö
hundruð árum síðan, gróf eitt
hundrað og tuttugu selkofa, en
það eru engar sagnir til um það,
hversu mörg mannslíf eða
hversu margar skepnur hafi
farist þarna. Og alt þetta skeði
á einu vetfangi. Fólkið niður á
láglendi Rhónardalsins varð
hálftrylt af hræðslu, flýði inn i
kirkjur, hringdi kirkjuklukkum
i ákafa og baðst fyrir. Það liélt
að fjandinn sjálfur væri kom-
Seljalíf í Alpa-
fjöllum.
A myndinni sjásl
-kúahiarSir og
shl i 1800 m. hæð
suöur i Sviss, en
á bak við risa
lirikalepir og
gnæíandi lökul-
tindarnir t 4—8
jþúlb Möttu hfeö.
HRUNDI
Vetrarmynd úr
Vesturölpunum.
í baksýn sér á
„Djöfulstafina“,
þaðan, sem
skriðuhrunið
kom haustið
1714.
inn upp á yfirborð jarðar með
alla sína herskara, illu anda og
loðnu púka til að eyðileggja
þessa jörð og lífið á henni.
Það eina géiða við þelta fjall-
hrap, má segja að hafi verið
]iað, að nú kemur sólin nokkru
fyr upp á morgnana og sendir
birtu og yl yfir Rhónardalinn
en á meðan fjórði tindur „Djöf-
ulstafanna“ gnæfði við loft og
brá skuggum á binn djúpa,.
fagra dal.
En i þessu skriðufalli skeði
atburður, sem var einstæður í
sinni röð atburður sem ckki
hefir áður koniið fyrir í sögu
svissnesku þjóðarinnar. Meðal
beirra cr fvrir skriðunni urðu,
var hirðir einn, Georg Oder að
nafni, kvæntur maður og
margra barna faðir. Er l'réttist
um afdrif hans. var börnununi
skift niður á milli sóknarbænda,
kona hans klæddist sorgai-bún-
lugi og prestur las sálumessur,
Genrg Dder tíl ævarandi sálu
hjálpar. En þar seni selkofirm
hans hafði áður slaðið, hvildi
nú tugi metra hár skriðuveggur
og upp úr homim gnsefði hátt
þjarg, Kém eftlr ttllum Ukum a@
dæma, lá á sama stað og kofi
Georgs stóð áður á.
Þrír mánuðir liðu og jólin
nálguðust. Tuttugasti og þriðji
desember var kominn og fólkið
livarvetna í óðaönn að búa sig
undir jólin. Þá skeður það, að
ibúar þorpsins Aven sjá mann
koma gangandi eftir aðalgöt-
unni, er staulast með veikum
mætti áfram. Þeim verður star-
sýnt á þessa mannveru. Hann
er klæddur gauðrifnum og
tötralegúm fatadruslum sem
lianga í tætlum utan uin líkam-
ann. Hárið nær niður á lierðar
og skeggið á bringu, en andlitið
er grindhorað, föll og skinið. í
fljóín bragði séð, líkist Iiann
einna mest uppvöktum draug
eða vofu sem kemur beina leið
úr gröf sinni inn í mannanna
heim.
Þar sem skín i nakinn líkam-
ann, sést móta fvrii beina*
grindinni og augur. eru soldiin
svo djúpt inn i augnatófhmar
og andlitið að oðru Ieyti svo
(álgað, að manni finst maður
standa augliti til auglitis við
lifandi hauskúpu. Manni heyr*
jst skrjáfá i hainagrimlinni þeg.;